Πού βρίσκεται η Ατλαντίδα άραγε; Στο ερώτημα αυτό, το οποίο εξακολουθεί να ταλανίζει την ανθρωπότητα, έχουν δοθεί μέχρι σήμερα τρεις γενικές απαντήσεις.

Η πρώτη, η οποία εκπροσωπεί μια ελάχιστη μειοψηφία, ισχυρίζεται ότι η Ατλαντίδα δεν υπήρξε ποτέ και συνεπώς, είναι άσκοπη η αναζήτησή της.

Η δεύτερη παραδέχεται την ύπαρξη της μυθικής Ατλαντίδας, μα φρονεί ότι είναι ανεπαρκή τα υπάρχοντα επιστημονικά μέσα για την επίλυση του προβλήματος αυτού και ότι μόνο ο πνευματισμός θα μπορούσε να ρίξει φως στο μυστήριο που καλύπτει τη χαμένη ήπειρο.

Επί της ουσίας, το ενδιαφέρον για την αναζήτηση της Ατλαντίδας άρχισε να γίνεται εντονότερο κατά τους νεότερους χρόνους και κυρίως μετά την ανακάλυψη της Αμερικής. Μάλιστα, στην Αρχαιότητα ελάχιστα ασχολήθηκαν με το ζήτημα τούτο, ενώ στον Μεσαίωνα αγνοήθηκε παντελώς. Ο Στράβων και ο Πλίνιος ο Νεότερος πίστευαν ότι η χώρα των Ατλάντων δεν είχε καμία απολύτως σχέση με τη Γεωγραφία και ότι ήταν αποκύημα της φαντασίας του Πλάτωνα.

Όταν ανακαλύφθηκε η Αμερική, θεωρήθηκε αρχικά ότι ήταν η χαμένη Ατλαντίδα. Έκτοτε ξεκίνησε η τοποθέτηση της μυστηριώδους ηπείρου πότε στη Σουηδία και πότε στην Αφρική και την Παλαιστίνη. Με τον καιρό, όσο γενικευόταν η συζήτηση και πλήθαιναν οι υποθέσεις, η Ατλαντίδα έμοιαζε να κάνει τον γύρο του κόσμου και να περιφέρεται από τόπο σε τόπο.

Από όλες αυτές τις εικασίες, αξίζει να ασχοληθούμε με τις σοβαρότερες, εκείνες δηλαδή που στηρίζονταν σε επιστημονικά θεμέλια.

Οι πρώτες υποθέσεις, λοιπόν, που χρονολογούνται από το 1779, τοποθετούσαν την Ατλαντίδα στην Αττική! Η γνώμη αυτή είχε διατυπωθεί για πρώτη φορά το 1780 από τον Ιταλό Καθηγητή των Αρχαίων Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο του Τορίνο, Giuseppe Bartoli και την υποστήριξαν και άλλοι Ευρωπαίοι άνθρωποι του πνεύματος, παρασυρόμενοι ίσως από τον φιλελληνικό άνεμο, που έπνεε τότε στη Γηραιά Ήπειρο. Πάντως, το γεγονός είναι ότι η Μεσόγειος αναφέρεται κατά προτίμηση ως η κοιτίδα της μυθικής Ατλαντίδας.

Βέβαια, και οι πολιτικές σκοπιμότητες, όπως ο αποικιακός ιμπεριαλισμός, αναμίχθηκαν στις επιστημονικές έρευνες. Για παράδειγμα, η Γαλλία υποστήριζε ότι η Ατλαντίδα βρισκόταν στη Βόρεια Αφρική, όπου κράτη αποτελούσαν αποικίες της. Η Ιταλία, από την άλλη, θεωρούσε ότι βρισκόταν στις δικές της αποικίες, στην Κυρηναϊκή ή την Τριπολιτανία.

Η αναζήτηση της μυθικής ηπείρου αποτελούσε δημοφιλές θέμα και για τη γερμανική επιστημονική κοινότητα. Τρεις ήταν οι κυριότερες υποθέσεις, που υποστήριζαν με φανατισμό. Κατά τις εικασίες αυτές, η Ατλαντίδα τοποθετούνταν στη Νιγηρία της Δυτικής Αφρικής, στη Βόρεια Αφρική και στη Δυτική Ισπανία.

Το 1908, ο πλοίαρχος Cyril Hammond Elgee, κατόπιν επίμονων ερευνών κατά μήκος των ακτών της Νιγηρίας, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Ατλαντίδα ήταν εκεί.

Δύο χρόνια αργότερα, ο Γερμανός γεωγράφος και εξερευνητής Leo Frobenius, συνεχίζοντας τις έρευνες του Elgee, σύγκρινε τη χώρα αυτή με εκείνη που περιγράφει ο Πλάτωνας και κατέληξε επίσης στο συμπέρασμα ότι στη δυτική ακτή της Μαύρης Ηπείρου βρισκόταν η μυθική Ατλαντίδα, όπου βλάστησε για πρώτη φορά ο πολιτισμός.

To 1926 όμως, ο Γερμανός γεωλόγος Paul Borchardt, πιστεύοντας ότι είχε εντοπίσει στην έρημο Σαχάρα ίχνη της Ατλαντίδας, ανακάλυψε στην Τυνησία, μέσα σ’ ένα εκτεταμένο έλος τα χνάρια μιας προϊστορικής πόλης, που κατά την κρίση του, παρουσίαζαν καταπληκτική ομοιότητα με την πόλη του Ποσειδώνα, όπως την περιέγραφε ο Πλάτων.

Κατά τον Leo Frobenius, η Ατλαντίδα βρισκόταν στην Αφρική. Τον έπειθαν σχετικά, όχι μόνο τα ευρήματά του και η ομοιότητα της βλάστησης, η ύπαρξη ελεφάντων, ορισμένων μεταλλευμάτων και τεμαχίων μαρμάρων, αλλά και μερικά γλωσσικά μνημεία, όπως η συγγένεια μεταξύ του ονόματος του προπάππου των Ατλάντων, που λεγόταν «Ευένωρ» και του προπάππου των σημερινών Αράβων, που ήταν «Κουένωρ».

Τέλος, ο επίσης Γερμανός Καθηγητής Adolph Schulten διατράνωνε ότι βρήκε την Ατλαντίδα, κατόπιν μακρών και κοπιωδών ερευνών, κοντά στις εκβολές του ποταμού Γκουανταλκιβίρ στην Ισπανία και η θεωρία του απέκτησε πολλούς οπαδούς.

Υπάρχει, όμως, και η θεωρία της νήσου, η οποία προσέγγιζε περισσότερο προς τον μύθο του Πλάτωνα. Η θεωρία αυτή υποστηρίχτηκε από τον Γερμανό ακαδημαϊκό και λόγιο Athanasius Kircher το 1637 και έκτοτε υιοθετήθηκε κυρίως από τους Άγγλους και βασίστηκε σε αξιόπιστα επιστημονικά επιχειρήματα.

Η θέση της νήσου της Ατλαντίδας ορίστηκε από τον Πλάτωνα έξω από τις Στήλες του Ηρακλή, δηλαδή το σημερινό Γιβραλτάρ και ο Kircher πίστευε ότι οι Αζόρες και τα υπόλοιπα νησιά του Ατλαντικού Ωκεανού είναι κατάλοιπά της.

Τα κοινά στοιχεία, που παρατηρούνται μεταξύ των παλαιότατων πολιτισμών της Αιγύπτου και του Μεξικού, μαρτυρούν, κατά τους υποστηρικτές της θεωρίας αυτής, ότι οι δύο αυτές χώρες ήταν αποικίες μιας πολιτείας, που βρισκόταν στο μέσο τους και από την οποία παρέλαβαν τον πολιτισμό τους. Η πολιτεία, δε, αυτή ήταν η μυθική Ατλαντίδα.

Το 1898, μια τυχαία ανακάλυψη που πραγματοποιήθηκε στον βυθό του Ατλαντικού, κοντά στις Αζόρες Νήσους, ενίσχυσε σημαντικά τη θεωρία αυτή. Κατά την τοποθέτηση ενός τηλεγραφικού καλωδίου ανακαλύφθηκαν, σε βάθος 3.000 μέτρων, τεμάχια ηφαιστειακών πετρωμάτων, τα οποία οι γεωλόγοι αναγνώρισαν ως παγωμένη λάβα, η οποία μάλιστα πρόδιδε από την εξωτερική υφή της ότι είχε στερεοποιηθεί έξω από το νερό! Κι επειδή η λάβα διατηρείται τουλάχιστον 15.000 έτη, εξήχθη το συμπέρασμα ότι επρόκειτο για τα ίχνη της καταστροφής, η οποία σήμανε το τραγικό τέλος της Ατλαντίδας.

Άλλωστε, το 1884 μια γερμανική επιστημονική αποστολή, η οποία ασχολούνταν με τη βυθομέτρηση του Ατλαντικού, εντόπισε στο μέσον του την ύπαρξη ενός όρους, που ονομάστηκε «Ατλαντικό Εξόγκωμα», του οποίου τα υψηλότερα σημεία βρίσκονταν σε βάθος 1.000 μέτρων, ενώ ο πυθμένας του Ωκεανού στο μέρος εκείνο ήταν πολύ βαθύτερος. Ίσως η κορυφή του υποθαλάσσιου αυτού βουνού να ήταν κάποτε μια παραδεισένια νήσος, η Ατλαντίδα.

Συνεχίζεται…

Η είδηση δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Η ΒΡΑΔΥΝΗ», στις 13/09/1931…