Οι αρχαίοι Έλληνες απολάμβαναν τις Διονυσιακές Εορτές τους τέσσερις φορές τον χρόνο, από τις οποίες προήλθαν οι σημερινές μας Απόκριες.

Στις γιορτές αυτές, οι πρόγονοί μας έπιναν, χόρευαν, ευθυμούσαν και οργίαζαν, ενώ το επικρατέστερο τραγούδι τους ήταν ο «Διθύραμβος».

Όσοι λάμβαναν μέρος στη γιορτή, μεταμφιέζονταν ποικιλοτρόπως, ζώνονταν με δέρματα γιδιών, κατσικιών και άλλων ζώων, με πιο περιζήτητο εκείνο του πάνθηρα. Σκέπαζαν το πρόσωπό τους με προσωπίδες από ξύλο ή από φύλλα και τις χρωμάτιζαν με πηλό ή ιζήματα κρασιού ή όποια άλλη βαφή διέθεταν. Δε μεταμφιέζονταν μόνο οι άντρες, αλλά και οι γυναίκες σε Βάκχους, Θυάδες, Λήνες και ιδίως σε Σατύρους.

Η συνήθεια να μεταμφιέζονται στις Διονυσιακές Εορτές προήλθε και καθιερώθηκε για δύο λόγους.

Πρώτον, επειδή ο θεός Διόνυσος θεωρούνταν ότι περιτριγυριζόταν πάντα από ένα πλήθος Σατύρων, που, σύμφωνα με τη Μυθολογία, είχαν διάφορες μορφές και χόρευαν θορυβωδώς γύρω από αυτόν. Γι’ αυτό και οι εορτάζοντες τα Διονύσια, προσπαθούσαν να μιμηθούν, όσο μπορούσαν καλύτερα, τους μαινόμενους Σάτυρους, σκεπασμένοι με δέρματα και χτυπώντας κύμβαλα, όπως οι Ιερείς της Κυβέλης. Έτσι, μετέτρεπαν τους χορούς τους σε χορούς Μαινάδων και Σατύρων, πράγμα το οποίο ευχαριστούσε, κατά τη γνώμη τους, τον θεό.

Δεύτερος λόγος των μεταμφιέσεων ήταν η ευθυμία και το μεθύσι. Οι εορτάζοντες έδειχναν έτσι τη μεγάλη τους λατρεία στον Διόνυσο, τον θεό του κεφιού και του κρασιού, καθώς όποιος δεν έπινε κρασί και δεν ευθυμούσε, θεωρούνταν ασεβής προς τον θεό. Το αποτέλεσμα ήταν να παρεκτρέπονται και να βωμολοχούν. Επομένως, ήταν αναγκαίο να κρύβουν τα πρόσωπά τους κάτω από τις προσωπίδες, ώστε να μην αναγνωρίζονται.

Οι Διονυσιακές Εορτές ήταν τεσσάρων ειδών:

«Τα μικρά ή κατ’ αγρούς Διονύσια»: εορτάζονταν κατά τον μήνα Ποσειδώνα (15 Δεκεμβρίου – 15 Ιανουαρίου), στους διάφορους δήμους της Αττικής. Η γιορτή αυτή χαρακτηριζόταν από μεγάλη ευθυμία, ελευθερία και θόρυβο. Την περισσότερη φασαρία την έκαναν οι φωνές, τα τραγούδια και οι χοροί των δούλων, που την ημέρα εκείνη απολάμβαναν τέλεια ελευθερία.

Πολλοί από τους πανηγυριστές γύριζαν μεταμφιεσμένοι πάνω σε άμαξες, έσκωπταν και βωμολοχούσαν. Από εκεί έμεινε και η φράση «Του είπε τα εξ αμάξης».

Επίσης, ψυχαγωγούνταν με τα «ασκόλια», που ήταν ένα διασκεδαστικό παιχνίδι. Οι πανηγυριστές θυσίαζαν στον Διόνυσο έναν τράγο, από το δέρμα του οποίου κατασκεύαζαν έναν ασκό, τον οποίο, αφού φυσούσαν και τον φούσκωναν με αέρα, τον άλειφαν με λάδι και πάνω του χόρευαν επιδέξιοι χορευτές. Το «γέρας» που αποκόμιζαν ήταν ένα ασκί γεμάτο κρασί. Πάντως, οι γιορτές αυτές ήταν περισσότερο λαϊκές.

Τα Λήναια: εορτάζονταν τον μήνα Γαμηλιώνα (15 Ιανουαρίου – 15 Φεβρουαρίου). Τα Λήναια τελούνταν κάτω από την Ακρόπολη, στον Ναό του Ληναίου Διονύσου, κοντά στο Διονυσιακό Θέατρο. Η πομπή πραγματοποιούνταν με ιδιαίτερη μεγαλοπρέπεια, ενώ γίνονταν αγώνες, θυσίες τράγων και χόρευαν ένα συγκεκριμένο χορό, που ονομαζόταν «τραγικός».

Τα Ανθεστήρια: εορτάζονταν τον μήνα Ανθεστηριώνα (15 Φεβρουαρίου -15 Μαρτίου) και διαρκούσαν τρεις ημέρες. Την πρώτη ημέρα άνοιγαν τα πιθάρια, που είχαν το νέο κρασί (Πιθοίγια).

Τη δεύτερη ημέρα διαγωνίζονταν για το ποιος θα έπινε τα περισσότερα ποτήρια κρασί. Ο νικητής βραβευόταν με ένα ασκί γεμάτο κρασί κι ένα χρυσό στεφάνι (Χόες).

Την τρίτη ημέρα πρόσφεραν στον Διόνυσο και στον Χθόνιο Ερμή καρπούς ψημένους και άνθη μέσα σε πήλινες χύτρες, ως θυσία υπέρ των ψυχών των νεκρών (Χύτροι).

Στα Ανθεστήρια συμμετείχαν και οι δούλοι με πλήρη ελευθερία.

Τα εν Άστει ή Μεγάλα Διονύσια: εορτάζονταν τον μήνα Ελαφηβολιώνα (15 Μαρτίου – 15 Απριλίου). Ήταν μια πολύ σπουδαία γιορτή, σχεδόν ισάξια με τα Μεγάλα Παναθήναια.

Μια μεγάλη πομπή, τραγουδώντας διθυράμβους, συνόδευε έναν ωραίο νεανία, που ήταν μεταμφιεσμένος σε Διόνυσο και κρατούσε ένα ξόανο του θεού. Αφού τον περιέφεραν σε όλη την πόλη, τον πήγαιναν στο τέλος στον μικρό ναό του Ελευθερίου Διονύσου.

Χιλιάδες κόσμου συνέρρεαν. Όχι μόνο από την Αθήνα και την Αττική, αλλά και από όλη την Ελλάδα. Στη γιορτή προέδρευε ο Επώνυμος Άρχων κι αυτός κανόνιζε τη σειρά με την οποία θα απήγγειλαν οι ποιητές τα δράματά τους. Οι νικητές τραγωδοί στεφανώνονταν με χρυσά στεφάνια.

Σύμφωνα με τον Δημοσθένη, υπήρχε μάλιστα και νόμος να στεφανώνονται όσοι ωφέλησαν την πόλη και την κοινωνία με την αγαθοεργία τους και την αρετή τους.

Η είδηση δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «ΜΠΟΥΚΕΤΟ», στις 01/03/1928…