Με τη βοήθεια βατραχανθρώπων η Επιστήμη προσπαθούσε να εξερευνήσει την «Οδύσσεια», το 1963.

Ίσως ο ισχυρισμός αυτός να φαινόταν εξοργιστικός και παράδοξος. Κι όμως, οι αρχαιολόγοι του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια, των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, δεν είχαν την παραμικρή διάθεση ευφυολογημάτων, όταν υποστήριζαν ότι η ανακάλυψη των «βομβών οξυγόνου» τους επέτρεψε να διαφωτίσουν έναν μυστηριώδη στίχο της «Οδύσσειας».

Με την βοήθεια της Καλυψούς, ο Οδυσσέας, ο μεγάλος αυτός θαλασσοπόρος της εποχής του χαλκού, ετοιμαζόταν να ξεκινήσει για το ταξίδι της επιστροφής στο μακρινό νησί του, την Ιθάκη. Αφού είχε ολοκληρώσει τη ναυπήγηση του πλοίου του, κάλυψε – όπως αναφέρει ο Όμηρος – το κύτος της σχεδίας του με ένα στρώμα από φύκια και χαμόκλαδα. Γιατί, όμως;

Γενιές ολόκληρες αρχαιολόγων και ελληνιστών, προσπάθησαν να ερμηνεύσουν τον στίχο αυτό του ομηρικού έπους. Κατά μία άποψη επρόκειτο για ένα είδος σαβούρας. Άλλοι υποστήριξαν ότι ο Οδυσσέας ήθελε να φτιάξει ένα μαλακό κρεβάτι. Οι περισσότεροι αγνόησαν ή παρέλειψαν την παράγραφο αυτή. Μόλις τα τελευταία χρόνια, όταν οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν την τεχνική των «βατραχανθρώπων», κατόρθωσαν να ερμηνεύσουν τον Όμηρο.

Πράγματι, η ανακάλυψη των «βομβών οξυγόνου», όπως έλεγε ο αρχαιολόγος Τζορτζ Μπας, προσέφερε ανεξάντλητες δυνατότητες έρευνας στους ερευνητές του παρελθόντος. Από τα χρόνια ακόμη της λίθινης εποχής, ο άνθρωπος διέπλεε τη Μεσόγειο αναπτύσσοντας εμπορικές σχέσεις.

Πολύ συχνά, όμως, τα ελαφρά πλοία των λαών της αρχαιότητας βυθίζονταν, παρασύροντας στον βυθό τα εμπορεύματα που μετέφεραν – πολύτιμα δείγματα των συνηθειών του πολιτισμού της εποχής που αντιπροσώπευαν. Και τ’ ανεκτίμητα αυτά κειμήλια παραμένουν στη γαληνοσύνη των βυθών, άθικτα, προστατευμένα από τα βέβηλα χέρια των μετέπειτα γενεών.

Οι βατραχάνθρωποι είχαν αρχίσει να εξερευνούν τους βυθούς τελείως ερασιτεχνικά, ανακαλύπτοντας πολλά αρχαιολογικά κειμήλια. Αλλά, μη έχοντας τις απαιτούμενες γνώσεις, δε μπορούσαν ν’αντιληφθούν την αξία των ευρημάτων – πολλές φορές τα κατέστρεφαν.

Σήμερα, όμως, οι ίδιοι οι αρχαιολόγοι έχουν μεταβληθεί σε βατραχανθρώπους και κάνουν ανασκαφές στους βυθούς των θαλασσών, προσπαθώντας ν’ ανασύρουν προσεκτικά τα φορτία των ναυαγίων της αρχαιότητας.

Ένα τέτοιο σκάφος, της εποχής του χαλκού, βρέθηκε κοντά στα τουρκικά παράλια, στ’ ανοιχτά του Ακρωτηρίου Γενιντουνιά (Χελιδωνία). Το σκάφος πρώτα φωτογραφήθηκε και αφού καταστρώθηκε το «επιτελικό σχέδιο», άρχισε σιγά-σιγά η ανέλκυσή του. Λίγες εβδομάδες αργότερα είχε ανασυναρμολογηθεί. Ήταν ένα μικρό σκάφος 10 μέτρων περίπου κι από τα αγγεία που μετέφερε, οι αρχαιολόγοι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι είχε βυθιστεί το 1200 π.Χ., δηλαδή περί τα τέλη της εποχής του χαλκού.

Η ξυλεία ήταν συριακή κι είχε πιθανώς ναυπηγηθεί στη Συρία. Επίσης, θα έπρεπε να είχε προσεγγίσει την Κύπρο, κέντρο παραγωγής χαλκού εκείνη την εποχή, γιατί μετέφερε κι έναν τόνο χαλκού με τα κυπρομινωϊκά κτήματα. Υπήρχαν επίσης όπλα, εργαλεία και οικιακά σκεύη. Προφανώς ήταν πλωτό εργοστάσιο της ομηρικής εποχής που κατασκεύαζε όπλα.

Πολλά από τα εργαλεία θα πρέπει να ήταν παρόμοια με εκείνα που η Καλυψώ έδωσε στον Οδυσσέα. Και κάτω από το φορτίο του χαλκού, οι βατραχάνθρωποι ανακάλυψαν ένα στρώμα από φύκια και κλαδιά. Τώρα, πλέον, δεν αμφέβαλλαν για την χρησιμότητά τους. Χρησιμοποιούνταν για να προστατεύσουν το κύτος του σκάφους από το φορτίο του χαλκού.

Ήταν πολύ φυσικό να είχε κι ο Οδυσσέας στο σκάφος του τα μέσα, για να κατασκευάζει ή να επιδιορθώνει τα όπλα των πολεμιστών του. Οι στίχοι του Ομήρου είχαν ερμηνευθεί.

Το ναυάγιο της Χελιδωνίας ανακαλύφθηκε το 1954 σε βάθος 27 μέτρων. Η υποβρύχια ανασκαφή ξεκίνησε το 1960 από τους αρχαιολόγους-ερευνητές Peter Throckmorton, George F. Bass και Frederic Dumas όπου και βρέθηκε μεγάλος αριθμός ευρημάτων μεταξύ των οποίων μυκηναϊκά αγγεία και τάλαντα χαλκού με κυπριακή πιθανώς προέλευση.

Η είδηση δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ», στις 16/04/1963…