Ασθένειες οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση βάρους

Τις περισσότερες φορές, αλλαγές στον τρόπο ζωής μας, οδηγούν σε απότομη αύξηση βάρους. Μια τέτοια αλλαγή αποτελεί για χιλιάδες ανθρώπους και η διακοπή του καπνίσματος. Μια άλλη μπορεί να είναι η αλλαγή στις συνήθειες του ύπνου  μας, όπως για παράδειγμα η αϋπνία ή οι αλλαγές στις διατροφικές μας συνήθειες και στις ώρες που τρώμε. Η απότομη αύξηση βάρους μπορεί όμως και να υποδεικνύει μια υποκείμενη ιατρική κατάσταση, όπως νεφρική νόσο ή κίρρωση του ήπατος, σύμφωνα με το wikihealth.gr.

Οι βραχυπρόθεσμες διακυμάνσεις του βάρους, μέσα σε ένα εύρος 1-2 κιλών, σε ολιγοήμερη περίοδο μπορεί να προκαλούνται σε όλους τους ανθρώπους και να αφορούν καθαρά αλλαγές στον τρόπο ζωής και διατροφής των συγκεκριμένων ημερών και χάνονται γρήγορα αν προσέξουμε τη διατροφή μας.

Ωστόσο, η γρήγορη αύξηση βάρους μπορεί επίσης να είναι ένα σημάδι πολλών υποκείμενων συνθηκών υγείας που απαιτούν ιατρική συμβουλή ή περίθαλψη.

Παρακάτω θα γνωρίσουμε κάποιες από τις πιθανές αιτίες γρήγορης αύξησης του βάρους και άλλα συνοδά συμπτώματα που μπορεί ήδη να έχετε παρατηρήσει.

Φαρμακευτική αγωγή

Κάποια φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν αλλαγές στο σώμα και τις συνήθειές σας. Μπορεί κάποιο φάρμακο να σας κάνει να πεινάτε. Ένα άλλο μπορεί να επιβραδύνει την καύση θερμίδων του σώματός σας ή να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο το σώμα σας απορροφά τα θρεπτικά συστατικά. Μερικά απαιτούν αρκετή κατανάλωση νερού. Μερικές φορές, οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν με βεβαιότητα γιατί ένα φάρμακο προκαλεί αύξηση βάρους.

Οι τύποι φαρμάκων που μπορεί να προκαλέσουν αύξηση του βάρους, είναι οι εξής:

• αντιψυχωτικά
• αντικαταθλιπτικά
• Κορτικοστεροειδή (χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του άσθματος, μερικών τύπων αρθρίτιδας και άλλων καταστάσεων. Υψηλές δόσεις τους, καθώς και μακρά χρήση τους, δημιουργούν αίσθημα πείνας, που μπορεί να οδηγήσει σε υπερκατανάλωση τροφής και προσθήκη βάρους. Μιλήστε με τον ιατρό σας για τη διαχείρισή τους, καθώς και των παρενεργειών τους)
• αντιυπεργλυκαιμικών, όπως αυτά για τον διαβήτη
• αντιυπερτασικών, όπως  β-αναστολείς για την αρτηριακή υπέρταση
• φαρμακα για την επιληψία

Δεν προκαλούν όλα τα φάρμακα των κατηγοριών αυτών διακυμάνσεις βάρους φυσικά, αλλά είναι σημαντικό αν κάποιος παρατηρήσει ταχεία αύξηση βάρους, να συμβουλευτεί τον θεράποντα ιατρό του, ώστε να αξιολογήσει την κατάστασή του.

Αϋπνία

Η αϋπνία, όσο κι αν είναι δύσκολο να τη συνδέσουμε στο μυαλό μας με την αύξηση του σωματικού βάρους, μπορεί να συμβάλει σε αυτήν σε ανθρώπους όλων των ηλικιών (παιδιά-έφηβοι-ενήλικες). Η έλλειψη ύπνου επηρεάζει άμεσα τον κιρκάδιο ρυθμό ενός ατόμου, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση βάρους επηρεάζοντας τις:

• ορμόνες όρεξης
• ενεργειακές ανάγκες και δαπάνες
• επιλογές τροφίμων

Σε μια μελέτη του 2015 56.000 παιδιών, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι εκείνα που κοιμόντουσαν λιγότερο από 10 ώρες είχαν 76% περισσότερες πιθανότητες να έχουν υπερβολικό βάρος ή παχυσαρκία, ενώ κάθε επιπλέον ώρα ύπνου μείωνε την πιθανότητα κατά 21%.

Κατάθλιψη

Η αύξηση βάρους, ακόμη και η παχυσαρκία, είναι μεταξύ των πιθανών σωματικών παρενεργειών της κατάθλιψης. Ασθενείς με αυτή τη διαταραχή της διάθεσης έχουν συχνά υψηλότερα επίπεδα της «ορμόνης του στρες» κορτιζόλης, η οποία μπορεί να προκαλέσει τη συγκέντρωση λίπους γύρω από την κοιλιά σας. Ή μπορεί να συσσωρεύετε τα κιλά επειδή αισθάνεστε πολύ πεσμένοι ψυχολογικά για να τρώτε σωστά ή να ασκηθείτε. Ορισμένα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της πάθησης θα μπορούσαν επίσης να προκαλέσουν αύξηση του βάρους.

Διακοπή του καπνίσματος

Πολλοί είναι οι πρώην καπνιστές που αναφέρουν ότι αυξήθηκε το βάρος τους, ιδιαίτερα τους κατά τους πρώτους μήνες διακοπής του καπνίσματος.

Η νικοτίνη των τσιγάρων και των υπολοίπων προϊόντων καπνού, μπορεί να αυξήσει τον μεταβολισμό ενός καπνιστή και να μειώσει την όρεξή του. Συνεπώς, όταν ένα άτομο σταματήσει το κάπνισμα, αισθάνεται να πεινάει πιο συχνά, αν δεν το ελέγξει τρώει περισσότερο και οδηγείται έτσι σε πρόσληψη περιττού βάρους. Το 2015 συμπεράσματα μελέτης έδειξαν ότι η μέση αύξηση βάρους τα 5 πρώτα έτη από τη διακοπή του καπνίσματος είναι τα 4 κιλά περίπου. Παρόλα αυτά θα πρέπει να σημειώσουμε ότι οι μεταβολές στο βάρος κάθε ατόμου που διακόπτει το κάπνισμα ποικίλουν, καθώς μια άλλη μελέτη διεπίστωσε ότι το 65% των ανθρώπων που σταμάτησαν το κάπνισμα διατήρησαν ή πήραν λιγότερο από το 5% του βάρους τους.  Αυτό βέβαια μπορεί να σχετίζεται και με άλλες συνδυαστικές αλλαγές στον τρόπο ζωής τους, όπως περπάτημα, σωστή διατροφή, άσκηση κλπ.

Διαβήτης

Υπουργείο Υγείας: Παρέχει δωρεάν προληπτικές εξετάσεις για 4 τύπους καρκίνου και καρδιαγγειακά νοσήματα

Ο διαβήτης μπορεί να θεραπευθεί ή να ελεγχθεί με τον συνδυασμό σωστής διατροφής, τακτικής άσκησης και φαρμακευτικής αγωγής όταν κρίνεται αναγκαίο. Η ινσουλίνη βοηθά το σώμα να χρησιμοποιεί την ενέργεια που λαμβάνουμε από την τροφή. Αλλά επίσης διευκολύνει το σώμα να αποθηκεύει την ενέργεια, η οποία συχνά μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση βάρους. Συζητήστε με το γιατρό σας για το πώς να εξισορροπήσετε καλύτερα τη διατροφή, την άσκηση, την ινσουλίνη και τα φάρμακα για να διαχειριστείτε το βάρος και το διαβήτη σας.

Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών

Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS) είναι μια διαταραχή του ενδοκρινικού συστήματος που επηρεάζει τις γυναίκες στα αναπαραγωγικά τους χρόνια. Οι γυναίκες που υποφέρουν από σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών παρουσιάζουν πολλαπλές ορμονικές ανωμαλίες. Συνήθως, εμφανίζουν αντίσταση στην ινσουλίνη, η οποία με τη σειρά της μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση βάρους. Οι γυναίκες αυτές κινδυνεύουν να αναπτύξουν σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ, καθώς και υψηλά επίπεδα χοληστερόλης.

Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών δεν θεραπεύεται, αλλά η αλλαγή του τρόπου ζωής και διατροφής, καθώς και η τακτική έντονη άσκηση βοηθούν μια γυναίκα να μειώσει το βάρος της και να βελτιώσει την αντίσταση στην ινσουλίνη.

Καρδιακή ανεπάρκεια

Η ταχεία αύξηση βάρους ή οίδημα (πρήξιμο) σε συγκεκριμένες περιοχές του σώματος μπορεί να οφείλεται σε κατακράτηση υγρών.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, αύξηση βάρους άνω των 2-3 κιλών σε διάστημα 24 ωρών ή 5 κιλών σε μια εβδομάδα θα μπορούσε να είναι σημάδι καρδιακής ανεπάρκειας.

Εάν το αίμα ρέει αργά προς και από την καρδιά, επηρεάζει τη λειτουργία άλλων σημαντικών οργάνων του σώματος. Κατά συνέπεια, υγρό συλλέγεται στους ιστούς, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει αύξηση βάρους και πρήξιμο στις εξής περιοχές του σώματος:

• κοντά στο στομάχι
• στους αστραγάλους
• στα πόδια
• στα άκρα ποδιών

Το βάρος ενός ατόμου μεταβάλλεται συνήθως κατά μερικά γραμμάρια ή κιλά στη διάρκεια μιας ημέρας. Εάν το βάρος επιστρέφει στο φυσιολογικό και δεν εμφανίζονται επιπλέον συμπτώματα, η προσωρινή αύξηση μπορεί απλά να προκληθεί από φούσκωμα και κατακράτηση υγρών.

Άλλα σημεία και συμπτώματα της καρδιακής ανεπάρκειας περιλαμβάνουν:

• συλλογή υγρού μέσα στους πνεύμονες (πνευμονικό οίδημα)
• συχνός βήχας
• αίσθημα δύσπνοιας κατά την ανάπαυση
• ζαλάδα
• σύγχυση
• απώλεια όρεξης
• δυσκολία στον ύπνο

Ένα άτομο θα πρέπει να αναζητήσει ιατρική βοήθεια εάν εμφανίσει οποιοδήποτε από αυτά τα συμπτώματα παράλληλα με την ταχεία αύξηση βάρους.

Νεφρολογικά προβλήματα

Η ξαφνική αύξηση βάρους ή το πρήξιμο στα πόδια, τους αστραγάλους ή τα άκρα μπορεί να είναι σημάδι νεφρικής νόσου, όπως νεφρικής ανεπάρκειας ή νεφρωσικού συνδρόμου.

Οι νεφροί είναι υπεύθυνοι για το φιλτράρισμα του αίματος από άχρηστα προϊόντα και ουσίες του σώματος. Εάν υπολειτουργούν, μπορεί να γίνει κατακράτηση υγρών, που οδηγεί σε αύξηση του σωματικού βάρους.

Άλλα συμπτώματα που μπορεί να υποδηλώνουν πρόβλημα στους νεφρούς περιλαμβάνουν:

• κούραση
• δυσκολία στον ύπνο
• ξηρό δέρμα με φαγούρα
• αιματηρά ή αφρισμένα ούρα
• συχνή ανάγκη για ούρηση
• επίμονα πρησμένα μάτια
• απώλεια της όρεξης
• κράμπες στους μύες

Εμμηνόπαυση

Την περίοδο της περιεμμηνόπαυσης και ιδίως κατά την εμμηνόπαυση τα οιστρογόνα μειώνονται. Αυτό που μπορεί να οδηγήσει σε συσσώρευση λίπους γύρω από την κοιλιά των γυναικών. Η μείωση των οιστρογόνων όμως δεν είναι η μοναδική αιτία για αυτό. Άλλες σωματικές αλλαγές, όπως είναι οι εξάψεις, τα προβλήματα ύπνου και η κυκλοθυμία που συνδέονται με το τέλος της γονιμότητας μιας γυναίκας μπορεί να εμποδίσουν την υγιεινή διατροφή και την άσκηση. Μιλήστε ανοιχτά με τον γιατρό σας ώστε να σας βοηθήσει με τα συμπτώματά σας και να μην καταφεύγετε σε εύκολες λύσεις πρόχειρου φαγητού ή κατανάλωσης γλυκών για να ξεγελάσετε τα συμπτώματα που σας ενοχλούν.

Καρκίνος ωοθηκών

Πολλές γυναίκες δεν αισθάνονται συμπτώματα στα πρώτα στάδια του καρκίνου των ωοθηκών. Ωστόσο, καθώς η νόσος εξελίσσεται, τα άτομα με καρκίνο των ωοθηκών μπορεί να εμφανίσουν αύξηση βάρους και άλλα συμπτώματα, όπως:

• πόνο στην κοιλιά ή τη λεκάνη
• δυσκολία στον ύπνο
• συχνή ή επείγουσα ανάγκη για ούρηση
• απώλεια όρεξης ή γρήγορη αίσθηση κορεσμού
• ασυνήθιστος εμμηνορροϊκός κύκλος
• δυσπεψία

Ο καρκίνος των ωοθηκών συχνά φτάνει στα τελευταία στάδια χωρίς ανίχνευση, επομένως οποιοσδήποτε με μη φυσιολογικό πόνο στην περιοχή της πυέλου πρέπει να μιλήσει με έναν γιατρό. Η διάγνωση του καρκίνου σε πρώιμο στάδιο έχει γενικά καλύτερη πρόγνωση.

Θυρεοειδικές διαταραχές

Ο υποθυρεοειδισμός είναι μια κατάσταση όπου ο θυρεοειδής αδένας ενός ατόμου δεν παράγει αρκετές ορμόνες. Αυτό μπορεί να επηρεάσει πολλές από τις λειτουργίες του σώματος, όπως η επιβράδυνση του μεταβολισμού.

Τα συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού περιλαμβάνουν:

• αύξηση βάρους
• συνεχή κόπωση
• αίσθημα κατάθλιψης
• ρίγη-κρυάδες
• ξηρό δέρμα και μαλλιά
• δύσκαμπτες αρθρώσεις και πόνοι στους μύες
• δυσκοιλιότητα

Μεταβολικό σύνδρομο

Είναι μια ομάδα καταστάσεων που συνυπάρχουν και αυξάνουν τις πιθανότητες για καρδιακή νόσο, εγκεφαλικό και διαβήτη. Η αρτηριακή πίεση, το σάκχαρο, η χοληστερόλη και το σωματικό λίπος μπορεί να είναι αυξημένα. Παρόλα αυτά μπορεί να μην υπάρχουν εμφανή συμπτώματα εκτός από περιττά κιλά που αθροίζονται γύρω από τη μέση. Αν πάσχετε από μεταβολικό σύνδρομο, συμβουλευτείτε έναν ειδικό για να διαχειριστείτε την κατάσταση με αλλαγές στη διατροφή, την άσκηση και με φαρμακευτική αγωγή αν κρίνεται απαραίτητη. Σε σπάνιες περιπτώσεις απαιτείται χειρουργική επέμβαση για απώλεια βάρους.

Κίρρωση ήπατος

Η κίρρωση είναι μια προοδευτική κατάσταση κατά την οποία ο ουλώδης ιστός αντικαθιστά τον υγιή ιστό στο ήπαρ. Αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει συσσώρευση κοιλιακού υγρού (ασκίτης), που μπορεί να προκαλέσει:

• αύξηση βάρους
• αναπνευστικές δυσκολίες
• πρησμένους αστραγάλους
• κοιλιακό άλγος
• ομφαλοκήλη ή βουβωνοκήλη

Μιλήστε με τον ιατρό σας αν αισθάνεστε κάτι από αυτά και παρατηρείτε ταχεία αύξηση βάρους.

Σύνδρομο Cushing

Το σύνδρομο Cushing εμφανίζεται όταν το σώμα παράγει υπερβολική ποσότητα κορτιζόλης, η οποία είναι μια ορμόνη που επιτρέπει στο σώμα να ανταποκρίνεται στο στρες.

Είναι σπάνιο για ένα άτομο να αναπτύξει σύνδρομο Cushing χωρίς εξωτερικό έναυσμα. Είναι πιο συχνά μια παρενέργεια της λήψης γλυκοκορτικοειδών, τα οποία είναι φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία καταστάσεων όπως:

Νόσος Raynaud: Συμβουλές για άνεση και υγεία μέσα στον χειμώνα

• ρευματοειδoύς αρθρίτιδας
• άσθματος
• συστηματικού ερυθηματώδη λύκου

Τα συμπτώματα του συνδρόμου Cushing μπορεί να περιλαμβάνουν:

• αύξηση βάρους, ιδιαίτερα στην κοιλιά, το λαιμό, το πρόσωπο και το άνω μέρος της πλάτης
• λεπτά χέρια και πόδια
• μώλωπες εύκολα
• κούραση
• μυϊκή αδυναμία
• ακανόνιστο εμμηνορροϊκό κύκλο
• στυτική δυσλειτουργία

Εάν κάποιο φάρμακο σας προκαλεί το σύνδρομο Cushing,  πρέπει να μιλήσετε με έναν γιατρό σχετικά με τη δυνατότητα αλλαγής του θεραπευτικού του σχεδίου.

Εν κατακλείδι, αν κάποιος βιώνει ταχεία και ακούσια αύξηση του βάρους του, χωρίς να αναγνωρίζει ξεκάθαρη αιτία, θα πρέπει να συμβουλευτεί έναν ιατρό. Ο γιατρός θα ενημερωθεί για το πλήρες ιατρικό ιστορικό του ασθενούς και θα ρωτήσει για συνοδά συμπτώματα. Μπορεί να πραγματοποιήσει φυσική εξέταση και εξετάσεις αίματος αν κρίνει απαραίτητες.

Πώς να διαχειριστείτε την αύξηση βάρους;

Η διατήρηση ενός υγιούς βάρους, ακόμα κι αν σχετίζεται με διάφορους παράγοντες όπως ορμονικές αλλαγές, ξεκινά με την καλή διατροφή και τη διατήρηση της δραστηριότητας και της τακτικής άσκησης.

Μια υγιεινή διατροφή για τη διαχείριση του βάρους σημαίνει:

• αποφυγή επεξεργασμένων τροφίμων
• κατανάλωση φρούτων και λαχανικών κάθε μέρα
• ενυδάτωση του οργανισμού, πίνοντας πολύ νερό
• αποφυγή σόδας, αναψυκτικών, χυμών και αλκοόλ
• αποφυγή τροφών με πολλούς υδατάνθρακες, όπως γλυκά, πατάτες, καλαμπόκι κλπ
• κατανάλωση δημητριακών ολικής αλέσεως και των άπαχων πρωτεϊνών μαζί με υγιεινά φυτικά λίπη
• διατήρηση δραστηριότητας (κάρδιο-άσκηση: τζόκινγκ, κολύμβηση, περπάτημα)
• εισαγωγή προπόνησης ενδυνάμωσης (χτίσιμο μυών και προώθηση υγιών οστών)