Έχουν μεγάλα, χαμογελαστά μάτια, αυτιά που προεξέχουν και μιλούν με τον χαρούμενο ενθουσιασμό ενός επτάχρονου παιδιού. Μερικά φορούν ροζ φορέματα με κοτσιδάκια, ενώ άλλα έχουν μπλε πουκάμισα και παπιγιόν. Δεν πρόκειται για τα συνηθισμένα εγγόνια με σάρκα και οστά. Είναι φτιαγμένα από βαμβάκι και μέταλλο, λειτουργούν με τεχνητή νοημοσύνη και χρησιμοποιούνται ως μια απροσδόκητη απάντηση στην κρίση ψυχικής υγείας των ηλικιωμένων στη Νότια Κορέα, σύμφωνα με το CNN.
Σύμφωνα με μια έκθεση που δημοσιεύτηκε τον Ιούνιο του 2025 στο Journal of the Korean Medical Association, περίπου 10 ηλικιωμένοι στη Νότια Κορέα αυτοκτονούν κάθε μέρα. Μια παρόμοια τάση παρατηρείται και σε ολόκληρη την Ανατολική Ασία. Περιοχές όπως η Ιαπωνία και το Χονγκ Κονγκ καταγράφουν εδώ και χρόνια αυξημένα ποσοστά αυτοκτονιών στους ηλικιωμένους. Ωστόσο, η κατάσταση στη Νότια Κορέα ανησυχεί ιδιαίτερα τις τοπικές αρχές, καθώς η χώρα βρίσκεται στις πρώτες θέσεις παγκοσμίως μεταξύ των ανεπτυγμένων κρατών και έχει το υψηλότερο ποσοστό μεταξύ των χωρών του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ).
Μια πρωτοφανής κρίση
«Πρόκειται για μια πραγματική κρίση», δηλώνει η καθηγήτρια Κοινωνικής Εργασίας στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας στο Σάρλοτ, Othelia E. Lee, η οποία μελετά την κοινωνική απομόνωση των ηλικιωμένων στη Νότια Κορέα. Όπως εξηγεί, η γήρανση του πληθυσμού συνέβη τόσο γρήγορα, ώστε το κράτος δεν πρόλαβε να δημιουργήσει επαρκή συστήματα συντάξεων και κοινωνικής φροντίδας. Το αποτέλεσμα είναι χιλιάδες ηλικιωμένοι να αισθάνονται οικονομικά και κοινωνικά απομονωμένοι.
Οι ηλικιωμένοι στη Νότια Κορέα βιώνουν μια πρωτοφανή κρίση, καθώς η ραγδαία οικονομική ανάπτυξη έχει διαλύσει τον παραδοσιακό κοινωνικό ιστό. «Υπάρχουν πλέον λιγότερες οικογένειες πολλών γενεών και λιγότερη οικογενειακή υποστήριξη, με αποτέλεσμα ένας στους τρεις ηλικιωμένους να ζει μόνος του», αναφέρει η Lee. Η απομόνωση αυτή οδηγεί σε οικονομική πίεση, έντονη μοναξιά και στο αίσθημα ότι αποτελούν βάρος – παράγοντες που συνδέονται άμεσα με την κατάθλιψη και την αυτοκτονία.
Κάτι παραπάνω από μια απλή κούκλα
Με το δημόσιο σύστημα υγείας να δυσκολεύεται να ανταποκριθεί, η κυβέρνηση στρέφεται σε τεχνολογικές εταιρείες για να αντιμετωπίσει την κρίση αυτή. Έτσι, αναπτύχθηκαν λύσεις όπως η Hyodol: ένα ρομπότ-κούκλα με τεχνητή νοημοσύνη για ηλικιωμένους που ζουν μόνοι τους, συνδεδεμένο με εφαρμογή για τους φροντιστές.
Το σύστημα προσφέρει υπενθυμίσεις φαρμάκων, ειδοποιήσεις έκτακτης ανάγκης και καθημερινή παρακολούθηση, ενώ ταυτόχρονα προσφέρει και συναισθηματική υποστήριξη.
Δεν πρόκειται για μια οποιαδήποτε «έξυπνη» κούκλα. Η Hyodol είναι απαλή στην υφή και σχεδιασμένη να για να ξυπνά θετικά συναισθήματα. Ανταποκρίνεται στο άγγιγμα, μιλά με τη φωνή και τον ενθουσιασμό ενός επτάχρονου παιδιού και προσφέρει μουσική, κουβέντα και απλές ασκήσεις για το μυαλό. Όμως για πολλούς ηλικιωμένους, το πιο σημαντικό είναι το μήνυμα που τους υποδέχεται στο σπίτι: «Γιαγιά/Παππού, σε περίμενα όλη μέρα».
«Ο χαριτωμένος σχεδιασμός της Hyodol ήταν καθοριστικός για την αποτελεσματικότητά του», εξηγεί η διευθύνουσα σύμβουλος της Hyodol, Jihee Kim. «Η εμφάνιση που θυμίζει μωρό βοηθά να δημιουργηθεί δεσμός και εμπιστοσύνη με τους ηλικιωμένους. Η “χαριτωμενιά” του μειώνει τη δυσκολία εξοικείωσης με την τεχνολογία για ανθρώπους που συχνά δεν είναι εξοικειωμένοι με αυτήν».
Μέχρι τον Νοέμβριο του 2025, περισσότερες από 12.000 Hyodol είχαν δοθεί σε ηλικιωμένους που ζουν μόνοι τους σε όλη τη Νότια Κορέα, κυρίως μέσω κρατικών προγραμμάτων πρόνοιας. Περίπου 1.000 συσκευές αγοράστηκαν από οικογένειες, με το κόστος να φτάνει τα 1,3 εκατομμύρια γουόν (περίπου 879 δολάρια).
Τα οφέλη, ωστόσο, φαίνεται πως ξεπερνούν την τιμή. Κοινωνική λειτουργός περιγράφει περίπτωση ηλικιωμένης γυναίκας με βαριά κατάθλιψη, η οποία πριν αποκτήσει το Hyodol σκεφτόταν να αυτοκτονήσει. Μετά την ένταξη του ρομπότ στην καθημερινότητά της, ανέπτυξε ισχυρό συναισθηματικό δεσμό μαζί του και τα αισθήματα μοναξιάς και απελπισίας μειώθηκαν αισθητά.
Αυτή είναι, όμως, και η γενικότερη εμπειρία των ηλικιωμένων από τα ρομπότ. Σε έρευνα σε 69 ηλικιωμένους, οι χρήστες του Hyodol εμφάνισαν λιγότερα συμπτώματα κατάθλιψης και καλύτερες επιδόσεις στη μνήμη μέσα σε έξι εβδομάδες. Σε άτομα με ήπια γνωστική διαταραχή, μάλιστα, καταγράφηκε καθυστέρηση στην ανάγκη εισαγωγής σε γηροκομείο.
Όχι και τόσο αθώα η χρήση της
Παρότι για πολλούς ηλικιωμένους η Hyodol αποδεικνύεται παρηγορητική, η έντονη συναισθηματική σύνδεση που αναπτύσσεται προβληματίζει. Η διευθύνουσα σύμβουλος της Hyodol παραδέχεται ότι δεν είναι λύση για όλους. «Δεν προορίζεται να αντικαταστήσει την ανθρώπινη φροντίδα, αλλά να τη συμπληρώσει», αναφέρει, σημειώνοντας και μια περίπτωση ηλικιωμένης γυναίκας που έδωσε στη Hyodol το όνομα της αποθανούσας κόρης της και στη συνέχεια αποσύρθηκε από την κοινωνική ζωή, περνώντας σχεδόν όλο τον χρόνο της με το ρομπότ.
Παράλληλα, τίθεται και το ζήτημα των προσωπικών δεδομένων. Η εταιρεία υποστηρίζει ότι όλα τα δεδομένα ανωνυμοποιούνται και ότι οι φωνητικές καταγραφές χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για εσωτερική εκπαίδευση.
Συμπέρασμα
Η τεχνητή νοημοσύνη δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ανθρώπινη επαφή, μπορεί όμως να προσφέρει κάτι εξαιρετικά πολύτιμο: συντροφιά, ασφάλεια και συναισθηματική στήριξη σε ανθρώπους που ζουν μόνοι. Τα ρομπότ-σύντροφοι δείχνουν ότι η τεχνολογία, όταν χρησιμοποιείται σωστά, μπορεί να γίνει σύμμαχος στη φροντίδα της τρίτης ηλικίας – αρκεί να συνοδεύεται από ανθρώπινη παρουσία και ηθικές δικλείδες.
Πηγή:
