Ξεκάθαρο όριο αλλά με έμμεσο τρόπο βάζει η Ευρωπαϊκή επιτροπή στην ανεξέλεγκτη αύξηση των πρωτογενών δαπανών που αφορούν την άμυνα, παρά την ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής.
Στο επίσημο κείμενό της, η Κομισιόν επισημαίνει ότι η επίπτωση της αύξησης των αμυντικών δαπανών στο έλλειμμα και στο χρέος πιθανότατα θα απαιτήσει πρόσθετη δημοσιονομική προσαρμογή μετά τη λήξη της περιόδου εφαρμογής της ρήτρας, ώστε να τηρούνται οι στόχοι του ευρωπαϊκού δημοσιονομικού πλαισίου.
Η Επιτροπή υπενθυμίζει πως, ακόμη και αν κάποιες δαπάνες εξαιρεθούν προσωρινά από το έλλειμμα, η Ελλάδα οφείλει να διασφαλίσει ότι:
1. Ο λόγος του χρέους παραμένει ή επιστρέφει σε πτωτική πορεία – κάτι που μεταφράζεται σε μελλοντικές πιέσεις για συγκράτηση των δαπανών ή αύξηση εσόδων, καθώς η αύξηση του χρέους κατά 1,8% του ΑΕΠ θεωρείται διαχειρίσιμη μόνο υπό όρους.
2. Το δημοσιονομικό έλλειμμα παραμένει κάτω από το 3% του ΑΕΠ – όριο-κλειδί που, αν παραβιαστεί, μπορεί να επανενεργοποιήσει διαδικασίες υπερβολικού ελλείμματος και δημοσιονομικής εποπτείας.
3. Η δημοσιονομική βιωσιμότητα διασφαλίζεται σε μεσοπρόθεσμο επίπεδο, παρά τις διαρθρωτικά αυξημένες στρατιωτικές δαπάνες – που σημαίνει ότι η Ελλάδα θα πρέπει να σχεδιάσει μέτρα ώστε να εξισορροπήσει τις μόνιμες επιβαρύνσεις.
Παράλληλα, η Επιτροπή προειδοποιεί για τον κίνδυνο μεταφοράς δαπανών στο μέλλον, αφού αρκετές συμβάσεις στρατιωτικού εξοπλισμού που θα υπογραφούν τώρα, θα επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό μετά το τέλος της περιόδου εφαρμογής της ρήτρας.
Σε αυτή την περίπτωση, η Κομισιόν ξεκαθαρίζει ότι η ευελιξία μπορεί να διατηρηθεί, υπό την αυστηρή προϋπόθεση ότι οι δαπάνες αυτές εμπίπτουν στο χρονικό και ποσοτικό πλαίσιο που έχει ήδη καθοριστεί.
Παρά το δημοσιονομικό «μαξιλάρι» των περίπου 3 δισ. ευρώ που δημιουργείται, με αύξηση των καθαρών πρωτογενών δαπανών χωρίς άμεση καταγραφή στο έλλειμμα, η Ελλάδα καλείται να κινηθεί με προσοχή. Το 2025 θα αποτελέσει το έτος-βάση για τον υπολογισμό των αυξήσεων, σε σχέση με το 2024, με τις φετινές αμυντικές δαπάνες να εκτιμώνται στο 2,3% του ΑΕΠ έναντι 2,2% πέρυσι – δηλαδή αύξηση της τάξης των 250 εκατ. ευρώ.
Για να συνοψίσουμε: αν η Ελλάδα προχωρήσει σε νέα εξοπλιστικά προγράμματα χωρίς χρονική σύνδεση με την περίοδο ενεργοποίησης της ρήτρας, οι δαπάνες τους δεν θα εξαιρεθούν από το έλλειμμα, ακόμη κι αν αφορούν άμυνα. Αν οι αμυντικές δαπάνες αυξηθούν πάνω από το όριο του 1,5% του ΑΕΠ σε σωρευτική βάση ως το 2028, δεν θα παρέχεται ευελιξία για καταγραφή τους εκτός ελλείμματος. Τέλος, αν υπάρξουν καθυστερημένες παραδόσεις εξοπλισμών μετά την περίοδο ενεργοποίησης της ρήτρας, οι σχετικές δαπάνες θα εξαιρεθούν μόνο εφόσον οι συμβάσεις έχουν υπογραφεί εντός της περιόδου και το συνολικό κόστος παραμένει εντός του συμφωνημένου πλαισίου.
