Μετά την επίθεση των ιταλικών φασιστικών δυνάμεων εναντίον της Ελλάδας, το φθινόπωρο του 1940, ο ελληνικός Στρατός όχι μόνο κατάφερε να «κρατήσει» αλλά ακόμα προχώρησε σε αντεπίθεση, που είχε ως αποτέλεσμα να καταλάβει τα υψώματα Ιβάν-Μοραβά, που ήταν ιδιαίτερης σημασίας.

Η ισχυρή αντίσταση και άμυνα των ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων στην επίθεση των Ιταλών, έδωσε την ευκαιρία και το «άνοιγμα» για μια αποτελεσματική αντεπίθεση που κορυφώθηκε στις μάχες για τα υψώματα Ιβάν-Μοραβά, όπου ο Στρατός απέδειξε την μαχητικότητα και τον ηρωϊσμό του.

Το υπόβαθρο

Την 28η Οκτωβρίου 1940, ο Ιταλός Πρέσβης στην Αθήνα, Εμανουέλε Γκράτσι επέδωσε ιδιόχειρα στον Έλληνα Πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά, τελεσίγραφο, με το οποίο απαιτούσε την ελεύθερη διέλευση του Ιταλικού στρατού από την Ελληνοαλβανική μεθόριο.

Μετά την αρνητική απάντηση που έλαβε (το περίφημο «όχι»), ιταλικές στρατιωτικές δυνάμεις άρχισαν να προσβάλλουν την μεθόριο από τις πρωινές ώρες της ίδιας ημέρας. Παρά  την ιταλική αριθμητική υπεροχή, η εισβολή απωθήθηκε στις Μάχες της Πίνδου και Ελαίας-Καλαμά, αναπτερώνοντας το ηθικό της ελληνικής πλευράς.

Στις 13 Νοεμβρίου η ιταλική πλευρά μετά την πλήρη αποτυχία των σχεδίων της τηρούσε αμυντική στάση, ενώ οι ελληνικές δυνάμεις ήταν έτοιμες να αναλάβουν επιθετικές πρωτοβουλίες μετατοπίζοντας το θέατρο των επιχειρήσεων προς βορρά.

Η αντεπίθεση των Ελλήνων

Το ελληνικό στρατηγείο απέβλεπε στην κατάληψη της στρατηγικής τοποθεσίας Μόροβα-Ιβάν που κάλυπτε τον συγκοινωνιακό κόμβο κοντά στην Κορυτσά. Οι ελληνικές δυνάμεις, αποτελούνταν συνολικά από οκτώ μεραρχίες πεζικού, δύο ταξιαρχίες πεζικού και μία μεραρχία ιππικού, ενώ η επιθετική πρωτοβουλία ξεκίνησε με το Γ’ Σώμα Στρατού.

Οι ιταλικοί σχηματισμοί αμύνθηκαν επίμονα και οι συγκρούσεις διήρκεσαν ως την 21 Νοεμβρίου. Δρώντας παράλληλα από νότο, το Β’ Σώμα Στρατού κινήθηκε δια μέσω του Αώου ποταμού, από τον Γράμμο και εισήλθε στην Ερσέκα.

Από τις 18 Νοεμβρίου είχαν ήδη δημιουργηθεί σημαντικά ρήγματα στις ιταλικές αμυντικές γραμμές και τελικά οι ορεινοί όγκοι Μόροβα-Ιβάν καταλήφθηκαν μετά από έντονες συγκρούσεις στις 21. Την επόμενη ημέρα τάγμα της 9ης μεραρχίας εισέρχεται στην Κορυτσά, που είχαν μόλις εγκαταλείψει οι Ιταλοί.

Περισσότεροι από 1.000 Ιταλοί στρατιώτες αιχμαλωτίσθηκαν κατά τη διάρκεια της μάχης, ενώ η κατάληψη της Κορυτσάς χαιρετήθηκε με ιδιαίτερο ενθουσιασμό από την ελληνική κοινή γνώμη. Κατά τις επόμενες μέρες η προέλαση συνεχίστηκε.

Ο ελληνικός στρατός προελαύνοντας σταθερά στο Βορειοηπειρωτικό έδαφος στις 6 Δεκεμβρίου εισέρχεται στο λιμάνι των Αγίων Σαράντα και δύο ημέρες αργότερα στο Αργυρόκαστρο.