Περίπου 36 εκατ. ευρώ περισσότερα πλήρωσαν οι ασθενείς για φάρμακα που αποζημιώνονται το 2023, σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο έτος, με το συνολικό ποσό να ανέρχεται στα 734 εκατ. ευρώ, έναντι των 698 εκατ. ευρώ το 2022. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ), το 2023, οι πληρωμές των ασθενών αντιστοιχούν στο 10% της συνολικής αποζημιούμενης αγοράς (από 11% το 2022), η οποία διαμορφώθηκε στα 7,1 δισ. ευρώ, καταρρίπτοντας το ρεκόρ δεκαετίας που σημειώθηκε το 2022 (6,2 δισ.). 

Τα τελευταία πέντε χρόνια η συμμετοχή των ασθενών σε απόλυτο μέγεθος αυξήθηκε κατά 2,9% σε ετήσια βάση, ωστόσο, σε ποσοστό επί της δαπάνης εμφανίζεται σταθερή ή ελαφρά μειούμενη, δεδομένου ότι αυξάνεται η συνολική δαπάνη.

Παράλληλα, το 2023, είναι η δεύτερη χρονιά που η συμμετοχή της φαρμακευτικής βιομηχανίας, μέσω των υποχρεωτικών επιστροφών, ξεπερνά αυτήν του κράτους. Συγκεκριμένα, βάσει των ίδιων στοιχείων,  οι επιστροφές της φαρμακοβιομηχανίας διαμορφώνονται στα 3,6 δισ. ευρώ, έναντι των 2,8 δισ.  ευρώ της δημόσιας χρηματοδότησης, που σημαίνει ότι οι φαρμακευτικές επιβαρύνθηκαν το 50% (από 46% το 2022) της συνολικής αποζημιούμενης αγοράς, ενώ το κράτος το 39% (από 43% το 2022). 

Υπενθυμίζεται ότι οι φαρμακευτικές επιχειρήσεις υποχρεούνται να επιστρέφουν στο κράτος το ποσό της υπέρβασης του προϋπολογισμού για φάρμακα (clawback). Στις επιστροφές συνυπολογίζονται και οι εκπτώσεις (rebates), καθώς, όπως επανειλημμένως έχει επισημάνει ο κλάδος, μεγάλα ποσά της υπέρβασης «συγκαλύπτονται» μέσω των διαπραγματεύσεων.

Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά τα τελευταία 5 χρόνια οι επιστροφές της φαρμακοβιομηχανίας αυξήθηκαν κατά 19% σε ετήσια βάση, ενώ ο προϋπολογισμός για φάρμακα μόλις κατά 1,8%.

ΣΦΕΕ: Αντιδράσεις για φθηνά φάρμακα που έχουν εξαιρεθεί από το clawback – «Η επιβάρυνση ξεπερνάει τα 100 εκατ. ευρώ»

Μέτρα για τον περιορισμό του clawback

Η Πολιτεία έχει δρομολογήσει μία σειρά παρεμβάσεων, που στοχεύουν στην μείωση της δαπάνης για φάρμακα και, κατ’ επέκταση, του clawback. Τις παρεμβάσεις αυτές παρουσίασε ο Γενικός Γραμματέας Στρατηγικού Σχεδιασμού, Άρης Αγγελής, από το βήμα του 8ου Ετήσιου Συνεδρίου της Ελληνική Ομοσπονδίας Καρκίνου - ΕΛΛΟΚ.

Όπως επεσήμανε ο κ. Αγγελής, πρόκειται για βραχυπρόθεσμα μέτρα, με στόχο τη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης το 2024, τα οποία αφορούν στην αποζημίωση και τιμολόγηση φαρμάκων αλλά και σε άλλες δομικές παρεμβάσεις. «Αυτό που μάς ενδιαφέρει στρατηγικά και πολιτικά αυτή τη στιγμή δεν είναι μόνο η μείωση της δαπάνης αλλά και η μείωση του clawback», δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας Στρατηγικού Σχεδιασμού. 

Τα μέτρα περιλαμβάνουν:

• Άμεση εφαρμογή Κοινής Υπουργικής Απόφασης σχετικά με την απενεργοποίηση μη ενεργών ΑΜΚΑ
• Επέκταση Κλειστών Προϋπολογισμών για την προμήθεια φαρμάκων του ΕΟΠΥΥ και των Νοσοκομείων
• Χρηματοδότηση και Έλεγχος του συνόλου της φαρμακευτικής δαπάνης από την Εθνική Κεντρική Αρχή Προμηθειών Υγείας (ΕΚΑΠΥ)
• Μηχανισμός για την μεταφορά σκευασμάτων στη λίστα μη αποζημιούμενων φαρμάκων
• Μηχανισμοί ελέγχου αποζημίωσης σε σκευάσματα που περιέχουν μέταλλα και βιταμίνες (μαγνήσιο, σίδηρο, ασβέστιο)
• Μέτρα για την αντιμετώπιση της δαπάνης από τις εισαγωγές του Ινστιτούτου Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας (ΙΦΕΤ) – μέσω δημιουργίας ειδικής επιτροπής και διαπραγμάτευσης με της φαρμακευτικές εταιρείες
• Αλλαγές στην τιμολόγηση με: - την κατάργηση αυτόματης αποζημίωσης των βιοομοειδών προϊόντων και την μείωση της τιμής τους στο 70% της τιμής του πρωτότυπου φαρμάκου και - την ενεργοποίηση του νόμου για την κατάργηση της εξίσωσης της λιανικής με την τιμή αποζημίωσης στα γενόσημα.
• Παρεμβάσεις μέσω συνταγογράφησης με: 1) Εφαρμογή Μητρώων Ασθενών, 2) Κλείδωμα Θεραπευτικών Πρωτοκόλλων, 3) αύξηση στη διείσδυση των γενοσήμων και  βιοισοδύναμων φαρμάκων, 4) επέκταση του Συστήματος Ηλεκτρονικής Προέγκρισης σε περισσότερες κατηγορίες φαρμάκων, 5) περιορισμός συναγογράφησης φαρμάκων υψηλού κόστους για ενδείξεις που δεν αναφέρονται στην άδεια κυκλοφορίας τους
• Ανάπτυξη Μονάδας Ανάλυσης Στοιχείων, παρακολούθησης και ελέγχου της φαρμακευτικής δαπάνης στην ΕΚΑΠΥ
• Ανάπτυξη προϋπολογισμών σε σύνδεση με επιδημιολογικά στοιχεία ή / και την αποτελεσματικότητα θεραπείας μέσω μητρώων ασθενών
• Μέτρα για την αύξηση της καταβολής των ανείσπρακτων ποσών clawback
• Εφαρμογή Ηοrizon Scanning και αξιολόγηση φαρμάκων από την επιτροπή αξιολόγησης (ΗΤΑ) σε σχέση με άλλες χώρες
• Ενίσχυση του Μηχανισμού Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας (ΗΤΑ) ενόψει και του νέου κανονισμού από τον Ιανουάριο του 2025

Ο κ. Αγγελής τόνισε ότι οι παρεμβάσεις στο πεδίο της τιμολόγησης είναι ήπιες, κάτι που ήταν συνειδητή απόφαση του υπουργείου Υγείας. Ωστόσο, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο αυτό να αλλάξει, εάν διαπιστωθεί με το πέρας των πρώτων μηνών ότι τα μέτρα δεν αποφέρουν την απαραίτητη μείωση δαπάνης. 

Φως στο... τούνελ για τις φαρμακευτικές

Η φαρμακοβιομηχανία βλέπει με θετική ματιά την ανακοίνωση των μέτρων που έχουν δρομολογηθεί, εντούτοις, εκφράζει επιφυλάξεις ως προς την άμεση εφαρμογή τους, ενώ παράλληλα κρίνει αναγκαία την ενίσχυση της δημόσιας χρηματοδότησης, έτσι ώστε να εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων.

«Όντας σε αυτό το σημείο, δεν υπάρχει χώρος για πειραματισμούς μέτρων που θα αποδώσουν στο εγγύς ή απώτερο μέλλον. Προφανώς πρέπει να ληφθούν μέτρα, τα οποία θα αποδώσουν το συντομότερο δυνατό, αλλά θα πρέπει να ενισχυθεί και η δαπάνη με έναν τέτοιον τρόπο που θα καθιστά βιώσιμη την αγορά για τις φαρμακευτικές εταιρείες», ανέφερε μεταξύ άλλων ο πρόεδρος του ΣΦΕΕ, Ολύμπιος Παπαδημητρίου από το βήμα του συνεδρίου. 

Σύμφωνα με τον ίδιο, για το τρέχον έτος διαφαίνονται κάποιες προοπτικές «λογικής χρηματοδότησης», στο πλαίσιο της ρήτρας του Ταμείου Ανάκαμψης για την απομείωση του clawback, μία συνθήκη η οποία δημιουργεί προσδοκίες στον κλάδο ότι τουλάχιστον δεν θα επιδεινωθεί η κατάσταση το 2024, σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια.

Υπενθυμίζεται ότι το θεσμοθετημένο ποσό για το 2024 είναι 300 εκατ. ευρώ, τα οποία μπαίνουν νωρίτερα στον προϋπολογισμό, παρότι με βάση τη σχετική δέσμευση θα μπορούσαν να εκταμιευτούν μέσα στο 2025, με τη μορφή συμψηφισμού.

Όπως ανακοίνωσε ο Υπουργός Υγείας, Άδωνις Γεωργιάδης, σε συνάντηση με εκπροσώπους των φαρμακευτικών εταιρειών, την περασμένη εβδομάδα, το ποσό θα κατανεμηθεί ως εξής: 120 εκατ. ευρώ στο νοσοκομειακό φάρμακο, 80 εκατ. ευρώ στα φάρμακα κοινότητας και 100 εκατ. ευρώ στα λεγόμενα φάρμακα υψηλού κόστους (ΦΥΚ).