Τη στιγμή που τα ενοίκια απορροφούν πάνω από το 30% του μηνιαίου εισοδήματος για το 50% των νοικοκυριών, χιλιάδες ακίνητα που ανήκουν στο Δημόσιο ή έχουν περιέλθει σε αυτό μέσω σχολαζουσών κληρονομιών παραμένουν αναξιοποίητα επί δεκαετίες. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, υπάρχουν 6.500 εκκρεμείς υποθέσεις, εκ των οποίων οι 4.500 αφορούν σχολάζουσες κληρονομίες και οι υπόλοιπες 2.000 βρίσκονται σε διαδικασία εκκαθάρισης.

Το οικονομικό επιτελείο προωθεί ένα νέο σχέδιο με στόχο την επιτάχυνση των διαδικασιών και τη διάθεση των ακινήτων για στεγαστική χρήση. Το σχετικό νομοσχέδιο με τίτλο «Πλαίσιο για δωρεές προς το Δημόσιο, σχολάζουσες κληρονομίες, ιδρύματα και κοινωφελείς περιουσίες» αναμένεται να τεθεί σύντομα σε δημόσια διαβούλευση, προκειμένου να ακολουθήσει η κατάθεσή του στη Βουλή προς ψήφιση.

Σημειώνεται ότι «σχολάζουσες» χαρακτηρίζονται οι κληρονομίες μέχρι να οριστικοποιηθεί το κληρονομικό δικαίωμα του Δημοσίου, επειδή είτε ο αποθανών δεν είχε συγγενείς, είτε αυτοί αποποιήθηκαν την κληρονομιά.

Σήμερα, το Δημόσιο δεν έχει σαφή εικόνα για την οικονομική αξία των εκκρεμών κληρονομιών, ούτε για το πλήθος των ακινήτων που ρημάζουν. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η διεκδίκηση εμποδίζεται από πλαστές ιδιόγραφες διαθήκες. Την τελευταία πενταετία, εκκαθαρίστηκαν μόλις 100 ακίνητα.

Με τις νέες διατάξεις του νομοσχεδίου προβλέπεται:

• Διασύνδεση με το Εθνικό Μητρώο Πολιτών και τα συστήματα του υπουργείου Δικαιοσύνης, ώστε το Δημόσιο να ενημερώνεται αυτόματα για κληρονομικά δικαιώματα.
• Δημιουργία Μητρώου κηδεμόνων, εκκαθαριστών και ελεγκτών, ανοιχτού σε δικηγόρους, λογιστές και ελεγκτικές εταιρείες.
• Επιτάχυνση εκκαθαρίσεων με βάση την αξία της κληρονομιάς.
• Υποχρέωση όποιου τρίτου αμφισβητεί το δικαίωμα του Δημοσίου να προσφεύγει στο Μονομελές Πρωτοδικείο.
• Απόρριψη ιδιογράφων διαθηκών κατά του Δημοσίου.
• Αξιοποίηση κατάλληλων ακινήτων για την κρατική στεγαστική πολιτική μετά την εκκαθάριση.

Διαφάνεια και στα ιδρύματα

Σήμερα λειτουργούν περίπου 700 ιδρύματα με ακίνητη περιουσία αντικειμενικής αξίας 235 εκατ. ευρώ. Το νέο πλαίσιο εισάγει αυστηρούς κανόνες διαφάνειας:

• Υποχρεωτική δημοσίευση ελεγμένων οικονομικών καταστάσεων κάθε έτος, ανεξαρτήτως μεγέθους περιουσίας ή εισοδήματος.
• Δημόσια προκήρυξη για πωλήσεις και μισθώσεις ακινήτων, με κατάθεση προσφορών σε ηλεκτρονική πλατφόρμα.
• Διάκριση ενεργών και αδρανών ιδρυμάτων, ώστε να αξιοποιείται η περιουσία τους και να μην παραμένει ανενεργή.

Με το στεγαστικό πρόβλημα να πιέζει ασφυκτικά, η αξιοποίηση των «ξεχασμένων» ακινήτων του Δημοσίου εκτιμάται ότι μπορεί να προσφέρει χιλιάδες σπίτια και να ανακουφίσει την αγορά.