Το βασικό υλικό κατασκευής τους είναι το βαμβάκι! Ανάλογα με τη χώρα, υπάρχουν προσμίξεις υλικών αν και παγκοσμίως το βασικό χρώμα είναι το λευκό και οι διαστάσεις 154 mm x 70 mm ενώ το βάρος κυμαίνεται από τα 80-90 γρ. το τετρ. μέτρο.

Το αμερικανικό δολάριο είναι φτιαγμένο κατά 75% από βαμβάκι και κατά 25% από λινό. Αυτή η ανάμιξη κάνει το χαρτονόμισμα πιο ανθεκτικό. Εκτός από λινό σε άλλες χώρες χρησιμοποιούν την αβάκα, που είναι είδος μπανάνας στις Φιλιππίνες ή άλλες υφαντικές ίνες.

Σε χώρες όπως η Βρετανία, ο Καναδάς και η Αυστραλία το χαρτονόμισμα έχει κατασκευαστεί από πολυμερές, ένα λεπτό στρώμα από δυνατό, ανθεκτικό πλαστικό, και έτσι είναι πολύ δύσκολο να γίνει απομίμησή του. Στον Καναδά από το 2011 η Κεντρική Τράπεζα της χώρας δεν κατασκευάζει βαμβακερά χαρτονομίσματα αλλά ανάλογα από συνθετικό πολυμερές. Ο Καναδάς προμηθεύεται πλαστικό από μια εταιρεία στην Αυστραλία, μία χώρα από τις 24 στον κόσμο που έχει ολοκληρωμένο σύστημα κατασκευής χαρτονομισμάτων από πολυμερές. Το υλικό αυτό χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Αυστραλία το 1988.

Σε αντίθεση με τα περισσότερα χαρτιά εκτύπωσης και γραφής, το χαρτί τραπεζογραμματίων εγχέεται με πολυβινυλική αλκοόλη ή ζελατίνη, αντί για νερό, για να του δώσει επιπλέον δύναμη. Πρώιμα κινεζικά τραπεζογραμμάτια τυπώθηκαν σε χαρτί φλοιού μουριάς. Τα μιτσουμάτα, είδος φυτού, εδγεβορθία η χρύσανθος, αλλά και άλλες ίνες χρησιμοποιούνται στο ιαπωνικό χαρτί χαρτονομισμάτων (ένα είδος Washi, είδος γιαπωνέζικου χαρτιού).

Για την εκτύπωση των χαρτονομισμάτων χρησιμοποιήθηκαν κατά καιρούς μελάνια ειδικών προδιαγραφών, ειδικά χαρτιά με ίνες ρυζιού, μεταξιού, ή ίνες που φωσφορίζουν κάτω από ειδικές συνθήκες κλπ. Τα σχέδια φτιάχνονταν από ειδικούς χαράκτες, και χρησιμοποιούνται υδατογραφήματα, πολύπλοκα σχέδια, ολογράμματα και διάφορες άλλες τεχνικές, προς αποφυγήν παραχάραξης.

Ιστορικά στοιχεία

Η πρώτη καταγεγραμμένη χρήση χαρτονομισμάτων έγινε στην Κίνα τον 7ο αιώνα μ.Χ ωστόσο στην Ευρώπη η χρήση τους άρχισε να διαδίδεται τον 17ο αιώνα, 10 αιώνες αργότερα.

Στην Κίνα, στη διάρκεια της Δυναστείας των Χαν, το 118 π.Χ, εμφανίστηκαν χαρτονομίσματα από δέρμα. Η Ρώμη εικάζεται ότι χρησιμοποιούσε μία πιο ανθεκτική και ελαφριά ουσία ως χαρτονόμισμα το 57 μ.Χ, τα οποία βρέθηκαν στο Λονδίνο.

Πάντως, η Καρχηδόνα είχε εκδώσει χαρτονομίσματα σε περγαμηνή ή δέρμα πριν από το 146 π. Χ.. Το πρώτο γνωστό χαρτονόμισμα δημιουργήθηκε στην Κίνα στη διάρκεια των Δυναστειών Τανγκ και Σονγκ, ξεκινώντας από τον 7ο αιώνα. Οι ρίζες του ήταν σε εμπορικές αποδείξεις κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Τανγκ (618-907), καθώς οι έμποροι και οι χονδρέμποροι επιθυμούσαν να αποφύγουν τον μεγάλο όγκο νομισμάτων χαλκού σε μεγάλες εμπορικές συναλλαγές.

Στη διάρκεια της Δυναστείας των Γιουάν, τα χαρτονομίσματα υιοθετήθηκαν από την Αυτοκρατορία των Μογγόλων.

Στην Ευρώπη, τα χαρτονομίσματα έγιναν γνωστά τον 13ο αιώνα λόγω των περιηγητών και των ταξιδιωτών, όπως ο Μάρκο Πόλο, με τα πρώτα ευρωπαϊκά χαρτονομίσματα να δημιουργούνται το 1661 στη Σουηδία.