Η λοβοτομή είναι η χειρουργική επέμβαση που χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν για την αντιμετώπιση ψυχικών παθήσεων και διανοητικών διαταραχών.

Ο γιατρός κατέστρεφε κάποια τμήματα του εγκεφάλου τα οποία βρίσκονταν στο μετωπιαίο λοβό, με σκοπό την απενεργοποίηση σημαντικών εγκεφαλικών λειτουργιών.

Για να το πετύχουν αυτό, οι χειρουργοί άνοιγαν τρύπες στο κρανίο του ασθενούς, μέσω των οποίων, με ειδικά εργαλεία, έφταναν στα μέρη του εγκεφάλου που ήθελαν. Οι κύριες είσοδοι ήταν από το αυτί, το βολβό του ματιού ή και απευθείας από το πάνω μέρος του κρανίου.

Η πρώτη φορά που δοκιμάστηκε αυτός ο τρόπος θεραπείας σε άνθρωπο ήταν το 1892 στην Ελβετία. Ο δρ Gottlieb Burckhardt, δοκίμασε μια παρόμοια τεχνική που ονόμαζε «λευκοτομή» σε δύο ασθενείς του, όμως το αποτέλεσμα ήταν να πεθάνουν και οι δύο και η ιδέα να εγκαταλειφθεί.

Τη δεκαετία του 1930, η «λευκοτομή» βρήκε οπαδούς στα πρόσωπα δύο Πορτογάλων γιατρών, του Antonio Moniz και του Almeida Lima. Η τεχνική που χρησιμοποίησαν ήταν κάπως διαφορετική, καθώς ναι μεν άνοιγαν τρύπες στο κρανίο αλλά αντί για εργαλεία, διοχέτευαν οινόπνευμα για να καταστρέψουν τα τμήματα του εγκεφάλου που ήθελαν. Μάλιστα το 1949 στον Moniz απονεμήθηκε το Νόμπελ ιατρικής για την «προσφορά» του στην ανθρωπότητα.

Το 1950 ο Αμερικανός Walter Freeman τελειοποίησε την τεχνική, ονομάζοντάς την «λοβοτομή». Ο Freeman ονομάστηκε «μάγος γιατρός». Κυκλοφορούσε με ένα αυτοκίνητο κάνοντας λοβοτομή παρουσία κοινού. Έκανε την επέμβαση ακόμη και σε ένα 12χρονο αγόρι διότι η μητέρα του παραπονιόταν πως ήταν άτακτο, προκαλώντας του ανεπανόρθωτη ζημιά. Του αφαιρέθηκε η ιατρική άδεια αφού είχε αφήσει δεκάδες ανθρώπους «φυτά».

Με τη λοβοτομή υποχωρούσαν ή και εξαφανίζονταν σοβαρές νευρολογικές παθήσεις, όπως η σχιζοφρένεια, οι βλάβες ωστόσο που προξενούσε ήταν απείρως μεγαλύτερες.

Μετά την επέμβαση οι ασθενείς έχαναν κάθε επαφή με την πραγματικότητα. Δεν μπορούσαν να εξυπηρετήσουν τον εαυτό τους και δεν είχαν καθόλου αισθήματα. Έχουν καταγραφεί χιλιάδες περιπτώσεις ασθενών που έμειναν «φυτά», καθώς επίσης και θάνατοι λόγω της λοβοτομής.

Από το 1970 η θεραπεία αυτή απαγορεύτηκε στον ανεπτυγμένο κόσμο, πρόλαβε όμως να δοκιμαστεί σε χιλιάδες ανθρώπους με ολέθρια αποτελέσματα. Η πιο γνωστή περίπτωση ασθενούς που υποβλήθηκε στην εν λόγω θεραπεία είναι αυτή της Ρόζμαρι Κένεντι Rosemary Kennedy αδελφής του μετέπειτα δολοφονηθέντος προέδρου των ΗΠΑ.