Μια αναλυτική λίστα με 34 γενετικές μεταλλάξεις του ιού που προκαλεί τη γρίπη των πτηνών, που θεωρούνται επικίνδυνες για την αύξηση της δυνατότητα μετάδοσής της στους ανθρώπους εξέδωσαν το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) και η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) .
Σύμφωνα με όσα αναφέρονται σε ανακοίνωση των ευρωπαϊκών φορέων, οι ιοί της γρίπης των πτηνών αποτελούν αυξανόμενη απειλή και είναι ισχυρή η πιθανότητα να προσαρμοστούν στους ανθρώπους και να πυροδοτήσουν μελλοντικές πανδημίες. Το έργο των δύο Οργανισμών βασίζεται σε εκτενή δεδομένα, συμπεριλαμβανομένων γενετικών αναλύσεων, μελετών ανθρώπινων περιπτώσεων και ανίχνευσης αντισωμάτων, ώστε να περιγράψει τους τρέχοντες κινδύνους και τις στρατηγικές μετριασμού τους. Επίσης, στηρίζεται στην προσέγγιση της Ενιαίας Υγείας (One Health).
Επαγρύπνηση και προετοιμασία της Ευρώπης
«Οι παγκόσμιες εξελίξεις απαιτούν να παραμείνουμε σε εγρήγορση και να διασφαλίσουμε ότι η Ευρώπη είναι έτοιμη να ανταποκριθεί στην απειλή της γρίπης των πτηνών», δήλωσε η Pamela Rendi-Wagner, Διευθύντρια του ECDC. «Το ECDC υποστηρίζει τα κράτη μέλη της ΕΕ/ΕΟΧ στην προετοιμασία, την πρόληψη και τον έλεγχο πιθανών μελλοντικών επιδημιών στα ζώα και τους ανθρώπους. Η ύπαρξη ισχυρών σχεδίων ετοιμότητας είναι ζωτικής σημασίας για την προστασία της δημόσιας υγείας στην Ευρώπη».
Ο Bernhard Url, Αναπληρωτής Εκτελεστικός Διευθυντής της EFSA, επεσήμανε: «Το 2024, οι ιοί της γρίπης των πτηνών διεύρυναν την εξάπλωσή τους, μολύνοντας είδη που δεν είχαν επηρεαστεί στο παρελθόν. Η εργασία μας εντοπίζει βασικές μεταλλάξεις που σχετίζονται με πιθανή μετάδοση στους ανθρώπους, καθιστώντας απαραίτητη την ταχεία ανίχνευση και ανταπόκριση. Η συνεργασία και η ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ όλων των εμπλεκομένων παραμένουν ουσιαστικές για την αντιμετώπιση αναδυόμενων καταστάσεων».
Επιστημονικά ευρήματα και γενετικές μεταλλάξεις
Οι ειδικοί δημιούργησαν μια εκτενή λίστα μεταλλάξεων και εντόπισαν 34 μεταλλάξεις που ενδέχεται να αυξήσουν την πιθανότητα μετάδοσης των ιών της γρίπης των πτηνών στους ανθρώπους. Με τη χρήση μοριακής ανάλυσης και γονιδιωματικής επιτήρησης, τα εργαστήρια υγείας των ζώων και της δημόσιας υγείας μπορούν να ανατρέχουν σε αυτή τη λίστα, η οποία θα πρέπει να ενημερώνεται συνεχώς, προκειμένου να παρακολουθούν την εμφάνιση στελεχών με πιθανή ικανότητα μετάδοσης στους ανθρώπους.
Η επιστημονική γνωμοδότηση προσδιορίζει επίσης πώς η προσαρμογή των ιών της γρίπης των πτηνών στα θηλαστικά μπορεί να επηρεαστεί από παράγοντες όπως οι γενετικές μεταλλάξεις, η ανάμειξη γενετικού υλικού μεταξύ των ιών και η αλληλεπίδραση με την ανοσολογική απόκριση του ξενιστή. Επιπλέον, εξωγενείς παράγοντες, όπως οι ανθρώπινες δραστηριότητες και οι περιβαλλοντικές αλλαγές που αυξάνουν την επαφή μεταξύ της άγριας ζωής, των πουλερικών, των ζώων εκτροφής και των ανθρώπων, μπορούν να αυξήσουν τις πιθανότητες μετάδοσης. Η εντατική εκτροφή ζώων, οι χαμηλές πρακτικές βιοασφάλειας, η αποψίλωση των δασών, η αστικοποίηση και το παγκόσμιο εμπόριο εντείνουν τον κίνδυνο μετάδοσης από τα ζώα στους ανθρώπους.
Κύριες συστάσεις από τους δύο Οργανισμούς
Γενετική ανάλυση: Χρήση γενετικής αλληλούχησης (sequencing) για την έγκαιρη ανίχνευση μεταλλάξεων ή προσαρμογών του ιού στα θηλαστικά. Επένδυση σε συστήματα για ταχεία αναγνώριση νέων ιών και μεταλλάξεων που διευκολύνουν τη μετάδοση από τα ζώα στους ανθρώπους.
Επιτήρηση στα ζώα: Παρακολούθηση άρρωστων ή νεκρών θηλαστικών που σχετίζονται με μολυσμένα άγρια πτηνά, πουλερικά ή άλλα θηλαστικά. Καταγραφή ανεξήγητων ασθενειών στις περιοχές υψηλού κινδύνου για γρίπη των πτηνών.
Επιτήρηση της δημόσιας υγείας: Διεξαγωγή εξετάσεων σε εκτεθειμένα άτομα και αποστολή δειγμάτων για περαιτέρω ανάλυση του υπότυπου του ιού της γρίπης. Κατά τη διάρκεια επιδημιών στα ζώα, τα νοσοκομεία πρέπει να αυξήσουν την επιτήρηση και την επαγρύπνηση, ιδιαίτερα κατά τις περιόδους κορύφωσης της εποχικής γρίπης, όταν ο κίνδυνος ανάμιξης γενετικού υλικού μεταξύ των ιών είναι υψηλότερος.
Μέτρα πρόληψης: Εφαρμογή ισχυρών μέτρων βιοασφάλειας στις φάρμες, εκπαίδευση του προσωπικού, εμβολιασμός των πουλερικών και προετοιμασία σχεδίων αντιμετώπισης επιδημιών. Εξασφάλιση συμμόρφωσης των ατόμων υψηλού κινδύνου με τις οδηγίες εμβολιασμού και αντιικής θεραπείας κατά της γρίπης.
Μέτρα ετοιμότητας της δημόσιας υγείας: Ευαισθητοποίηση των ομάδων υψηλού κινδύνου και του γενικού πληθυσμού, καθώς και εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας στην αναγνώριση και διαχείριση της γρίπης των πτηνών. Διασφάλιση συντονισμένων σχεδίων ανταπόκρισης για ανθρώπινα κρούσματα, ανάπτυξη κατευθυντήριων γραμμών και τυποποιημένων διαδικασιών για τον έλεγχο των εκτεθειμένων ατόμων και των επαφών των ασθενών, καθώς και εφαρμογή προληπτικών πρωτοκόλλων.
