Καταιγισμός παραπληροφόρησης για τους τυφώνες Έλεν και Μίλτον έχει κατακλύσει τα social media στις ΗΠΑ, με την ταχύτητα και το εύρος της διάδοσης ψευδών ειδήσεων να δημιουργούν προβλήματα στην ενημέρωση και την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών.
Όπως μεταδίδει το BBC, οι θεωρίες συνωμοσίας που ακούστηκαν ποικίλλουν: από αμφιβολίες για την ακρίβεια των μετεωρολογικών προγνώσεων και την αξιοπιστία των επιχειρήσεων διάσωσης, μέχρι ψευδείς ισχυρισμούς - που υιοθετήθηκαν και από τον Ντόναλντ Τραμπ - ότι τα κονδύλια για την αρωγή μετά τις καταστροφές διοχετεύονται στους μετανάστες που εισήλθαν παράνομα στις ΗΠΑ.
Η ίδια η φύση των διαδικτυακών πλατφορμών, που συχνά προωθούν το engagement (αλληλεπίδραση) αντί για την αλήθεια, επιτρέπει στις θεωρίες συνωμοσίας να εξαπλώνονται ανεξέλεγκτα.
Οι ψευδείς εικόνες και οι παραπλανητικές θεωρίες συνωμοσίας
Κομβικό ρόλο στη διάδοση της παραπληροφόρησης παίζουν οι ψευδείς εικόνες και τα βίντεο που παρουσιάζονται στο διαδίκτυο ως πραγματικά για τη Φλόριντα. Ανάμεσα σε αυτά βρίσκονται πλαστά φωτογραφικά ντοκουμέντα που δημιουργήθηκαν με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης (AI), βίντεο από παλαιότερους τυφώνες ή ακόμα και σκηνές που δημιουργήθηκαν εξ ολοκλήρου μέσω υπολογιστικών γραφικών (CGI). Αυτές οι οπτικοποιημένες ψευδείς ειδήσεις κυκλοφορούν ευρέως και είναι πιο επιδραστικές στους χρήστες, δημιουργώντας μια εσφαλμένη αντίληψη της κατάστασης.
Παράλληλα, παραπλανητικές θεωρίες, όπως εκείνες που ισχυρίζονται ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ χειραγωγεί τον καιρό, έχουν γίνει εξαιρετικά δημοφιλείς, με χιλιάδες χρήστες να υιοθετούν αυτές τις θεωρίες και να τις διαδίδουν περαιτέρω.
Η βουλευτής Marjorie Taylor Greene έδωσε το δικό της στίγμα στις συζητήσεις αυτές, γράφοντας την περασμένη εβδομάδα στο X (πρώην Twitter) ότι «Ναι, μπορούν να ελέγξουν τον καιρό». Τέτοιες δηλώσεις προωθούν θεωρίες συνωμοσίας σε ένα κοινό που ήδη τείνει να τις υιοθετεί.
Η νέα δυναμική στα κοινωνικά δίκτυα
Η διάδοση της παραπληροφόρησης επιδεινώθηκε σημαντικά με τις αλλαγές στο Χ μετά την εξαγορά του από τον Έλον Μασκ, όπως γράφει το BBC.
Παρόλο που το «μπλε τικ» χρησιμοποιούνταν παλαιότερα για την επιβεβαίωση της αυθεντικότητας των λογαριασμών, τώρα είναι διαθέσιμο προς πώληση. Ως αποτέλεσμα, χρήστες που διαδίδουν ψευδείς ειδήσεις μπορούν να αγοράσουν το τικ, να κερδίσουν μεγαλύτερη προώθηση από τον αλγόριθμο και, εν τέλει, να αποκομίσουν κέρδη μέσω της αλληλεπίδρασης που προκαλούν.
Το Χ ανακοίνωσε ότι οι χρήστες με μπλε τικ θα μπορούν να κερδίζουν έσοδα από τις αναρτήσεις τους, βάσει της αλληλεπίδρασης των αναγνωστών που πληρώνουν για συνδρομή Premium. Αυτή η αλλαγή έχει ενθαρρύνει πολλούς χρήστες να μοιράζονται ψευδές περιεχόμενο, επειδή έτσι εξασφαλίζουν περισσότερη προβολή και, κατ’ επέκταση, περισσότερα κέρδη.
Πώς αντιδρούν οι άλλες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης
Αν και οι περισσότερες πλατφόρμες (όπως YouTube, TikTok, Instagram και Facebook) επιτρέπουν στους δημιουργούς περιεχομένου να κερδίζουν έσοδα από την προβολή των βίντεο, διαθέτουν κανονισμούς που επιτρέπουν την αφαίρεση των κερδών ή τον αποκλεισμό των λογαριασμών που διαδίδουν παραπληροφόρηση.
Επιπλέον, συχνά επισημαίνουν τις αναρτήσεις που περιέχουν ψευδείς πληροφορίες. Αντιθέτως, στο Χ, οι κανονισμοί για την παραπληροφόρηση είναι πιο χαλαροί. Παρά το ότι υπάρχει η λειτουργία "Community Notes", η δυνατότητα αναφοράς ψευδών πληροφοριών έχει αφαιρεθεί, επιτρέποντας σε παραπλανητικές αναρτήσεις να παραμένουν ενεργές και να αποκτούν τεράστια διάδοση.
Πολιτική διάσταση της παραπληροφόρησης
Αυτή η δυναμική της παραπληροφόρησης εντείνεται λόγω της πολιτικής συγκυρίας. Σύμφωνα με το Institute of Strategic Dialogue, οι πιο δημοφιλείς αναρτήσεις που διαδίδουν ψευδείς πληροφορίες προέρχονται από λογαριασμούς που υποστηρίζουν τον Ντόναλντ Τραμπ, στοχεύοντας τη μεταναστευτική πολιτική και τα προγράμματα βοήθειας αλλοδαπών. Η προώθηση τέτοιων θεωριών συνωμοσίας ενόψει των επερχόμενων εκλογών στις ΗΠΑ απειλεί να πολώσει περαιτέρω το πολιτικό σκηνικό και να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη των πολιτών στους κρατικούς φορείς.
Τα ευρήματα του Institute of Strategic Dialogue είναι ανησυχητικά: λιγότερες από 36 ψευδείς ή καταχρηστικές αναρτήσεις συγκέντρωσαν 160 εκατομμύρια προβολές στο Χ, ενδεικτικό του τεράστιου αντικτύπου που μπορούν να έχουν σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα.
Οι επιπτώσεις στην πραγματική ζωή
Η ταχύτητα με την οποία διαδίδονται αυτές οι θεωρίες συνωμοσίας έχει σοβαρές επιπτώσεις στην πραγματική ζωή. Μπορεί να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη του κοινού σε υπηρεσίες που είναι κρίσιμες κατά τη διάρκεια καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, όπως στις επιχειρήσεις διάσωσης.
Επιπλέον, ενισχύει την αμφισβήτηση των πολιτών προς τους κρατικούς φορείς και τις υπηρεσίες, δημιουργώντας σύγχυση και καθιστώντας δύσκολη την επίτευξη συντονισμένης και αποτελεσματικής αντιμετώπισης της κατάστασης.
Για παράδειγμα, η διάδοση ψευδών πληροφοριών γύρω από τον τυφώνα Μίλτον, όπως υποτιθέμενες θεωρίες για «προδοσία» των διασωστών, όχι μόνο δυσχεραίνει το έργο των σωστικών δυνάμεων, αλλά υποκινεί και την καχυποψία των πολιτών, οι οποίοι γίνονται επιρρεπείς σε άλλες παραπλανητικές πληροφορίες.
