H Μελισσοκομική Παράδοση Κυθήρων και το Κους Κους Καλαμπακίου της Δράμας συγκαταλέγονται ανάμεσα στα πέντε νέα στοιχεία που εγγράφονται στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας.
Όπως αναφέρει η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, « Η εγγραφή των νέων στοιχείων αναδεικνύει την πολιτιστική πολυφωνία των ελληνικών κοινοτήτων και ενδυναμώνει τη συλλογική μνήμη, την ιστορική συνέχεια και την πολιτισμική βιωσιμότητα. Κάθε στοιχείο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελεί πολύτιμο φορέα ταυτότητας, εμπειρίας και δημιουργικής έκφρασης, συνδέοντας το παρελθόν με το παρόν και διαμορφώνοντας το μέλλον. Η άυλη πολιτιστική κληρονομιά είναι ζωντανή, βιωματική και μεταβιβάσιμη. Είναι τρόπος ζωής, αντίληψης και συμμετοχής στην κοινότητα. Ως τέτοια, αποτελεί σταθερή προτεραιότητα της πολιτιστικής μας πολιτικής, όχι μόνο ως αντικείμενο προστασίας, αλλά ως ενεργό πεδίο συμμετοχής, εκπαίδευσης και διαγενεακής ανταλλαγής. Το Υπουργείο Πολιτισμού στηρίζει σταθερά τις κοινότητες και τους φορείς που εργάζονται για τη διαφύλαξη και την ανάδειξή της, ενισχύοντας τις πρωτοβουλίες τους και διαμορφώνοντας, από κοινού, ένα σύγχρονο και βιώσιμο πλαίσιο για τη συνέχιση αυτής της άυλης, αλλά βαθιά απτής, πολιτιστικής παρακαταθήκης».
Τα πέντε στοιχεία που εισάγονται είναι τα εξής:
Καμήλα και Ντιβιτζής, Καμήλις κι Ντιβιτζήδις – Ευετηριακό Έθιμο του Δωδεκαήμερου
Το έθιμο «Καμήλας - Ντιβιτζή» είναι το αγαπημένο των «Μοναστηριωτών», Ανατολικορωμυλιωτών προσφύγων. Πρόκειται για δρώμενο του δωδεκαήμερου που σηματοδοτεί το ξεκίνημα της νέας χρονιάς, στοχεύοντας την ευετηρία, το ξύπνημα της φύσης και τη γονιμότητα της γης.
Αρχίζει νωρίς το βράδυ της παραμονής και τελειώνει αργά το βράδυ της Πρωτοχρονιάς, με συμμετέχοντες τις Καμήλες, τους Ντιβιτζήδες, τους μουσικούς, τις σάρτες και τους οικοδεσπότες, οι οποίοι τους υποδέχονται στα σπίτια. Ανήμερα την Πρωτοχρονιά η τέλεση μεταφέρεται στην πλατεία του χωριού, όπου ανοίγει ο χορός με καθολική συμμετοχή της κοινότητας.
Αθηναϊκή τριήρης, έργο του Ιωάννη Μπουνταλά
Παραδοσιακή Μικροναυπηγική Τέχνη της Οικογένειας Μπουνταλά
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, το εργαστήρι μικροναυπηγικής της οικογένειας Μπουνταλά λειτουργεί αδιάλειπτα στη Χώρα της Σκοπέλου. Ο Γιάννης Μπουνταλάς, έχοντας διδαχθεί την τέχνη από τον πατέρα του καραβομαραγκό, κατασκευάζει πιστά αντίγραφα ιστιοφόρων υπό κλίμακα, ακολουθώντας την παραδοσιακή ναυπηγική τυπολογία.
Χρησιμοποιεί ξύλο καρυδιάς Σκοπέλου και τηρεί τις τεχνικές της παραδοσιακής ιστιοφορίας. Όλες οι μικρολεπτομέρειες είναι ξυλόγλυπτες. Σήμερα ο Γιάννης διδάσκει την τέχνη στην κόρη του Ρηγίνα και το εργαστήριο παραμένει ανοικτό στο κοινό, ενισχύοντας την πολιτισμική ταυτότητα του νησιού.
Καράβι της Λίμνης Κάρλας – Επείγουσες Δράσεις Διαφύλαξης της Τεχνογνωσίας Ναυπήγησής του
Το «Καράβι της λίμνης Κάρλας» είναι δείγμα ντόπιας παραδοσιακής ναυπηγικής με ιδιαίτερα μορφολογικά χαρακτηριστικά και μοναδικό εξοπλισμό. Από αιώνες η ξυλοναυπηγική του αποτελεί ζωντανή παραδοσιακή τέχνη που ασκείται στην περιοχή της λίμνης Κάρλας. Ακολουθεί την ξυλοναυπηγική τέχνη που στηρίζεται στην προφορική παράδοση και την πρακτική εφαρμογή. Η ξυλεία είναι ένα υλικό με πολλαπλές δυνατότητες εφαρμογής στην παραδοσιακή ναυπηγική του «Καραβιού». Για εκατοντάδες χρόνια, ήταν στο κέντρο της οικονομικής και κοινωνικής ζωής της περιοχής. Είναι απαραίτητη η διάσωση και αξιοποίησή του ως βασικού στοιχείου του λιμναίου πολιτισμού της Κάρλας.
Μελισσοκομική Παράδοση Κυθήρων
Στα Κύθηρα, όπου δοξάζεται η Παναγία η Κακή Μέλισσα, η μελισσοκομία έχει διαχρονική επιρροή στην αγροδιατροφική παράδοση, τα έθιμα, τις τελετουργίες, τις παροιμίες, τη λογοτεχνία και τα τοπωνύμια του νησιού και αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της τοπικής ταυτότητας.
Άνθρωπος και φύση, λιβάδια με σπάνια βότανα, επικονιαστές και μελισσοκόμοι συνεργάζονται αρμονικά για την παραγωγή του πολύτιμου μελιού, το οποίο κατέχει σεβαστή θέση σε κάθε κυθηραϊκό νοικοκυριό. Πρόκειται για τη βιωματική γνώση ενός μελισσοκομικού κεφαλαίου αιώνων, που έχει διαμορφώσει και παραδειγματίσει την κοινωνία των Κυθήρων και αποτελεί μια πλούσια ζώσα κληρονομιά που χρήζει ανάδειξης και διαφύλαξης.
Παρασκευή Κους Κους στο Καλαμπάκι Δράμας
Το Κους Κους Καλαμπακίου είναι παραδοσιακό ζυμαρικό χαρακτηριστικού σχήματος (μικρά στρογγυλά τεμάχια) που παρασκευάζεται από αυγά, γάλα, αλεύρι σίτου και σιμιγδάλι με ιδιαίτερη τεχνική: σε ειδική ξύλινη σκάφη κατασκευασμένη από χοντρό κορμό δέντρου κοιλαινόμενου με σκεπάρνι (δεν υπάρχουν ενώσεις) και χρήση δύο κόσκινων που διαθέτουν «μάτια» συγκεκριμένου μεγέθους που φτιάχνονται από τρύπημα με καρφί σε λαμαρίνα. Παρασκευάζεται μέχρι σήμερα με τον ίδιο τρόπο στα σπίτια του Καλαμπακίου από τις νοικοκυρές το Σεπτέμβρη μετά τη γιορτή της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού, στις 14 Σεπτεμβρίου.
