Την ώρα που η Ουκρανία προσπαθεί να εξασφαλίσει σταθερή διεθνή στήριξη απέναντι στη ρωσική επιθετικότητα, ένα νέο σκάνδαλο διαφθοράς προκαλεί έντονες ανησυχίες στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Οι σύμμαχοι του Κιέβου ζητούν πλέον ξεκάθαρες απαντήσεις για τον τρόπο διαχείρισης της διεθνούς βοήθειας.
Αποκαλύψεις και έρευνα
Σύμφωνα με το Politico, η Ευρωπαϊκή Ένωση αναζητά διαβεβαιώσεις από την Ουκρανία για τη μελλοντική οικονομική στήριξη, μετά τις αποκαλύψεις μιας εκτεταμένης έρευνας διαφθοράς. Η έρευνα αποκάλυψε σύστημα μίζας ύψους 100 εκατομμυρίων δολαρίων, συνδεδεμένο με τον ενεργειακό τομέα.
Οι ουκρανικές υπηρεσίες κατά της διαφθοράς εντόπισαν ότι στενοί συνεργάτες του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι φέρονται να εμπλέκονται στο κύκλωμα. Ο ίδιος αντέδρασε με την επιβολή κυρώσεων σε πρώην επιχειρηματικό του συνεργάτη και την αποπομπή αρκετών ανώτερων υπουργών.
Διχασμός στους Ευρωπαίους εταίρους
Οι αποκαλύψεις έχουν προκαλέσει διχασμό στους Ευρωπαίους εταίρους του Κιέβου. Για ορισμένους, η εξέλιξη αποτελεί θετικό δείγμα ανεξαρτησίας των ουκρανικών μηχανισμών κατά της διαφθοράς. Άλλοι, ωστόσο, ζητούν συγκεκριμένες δεσμεύσεις ώστε να αποφευχθούν ανάλογα περιστατικά στο μέλλον.
Αντιδράσεις από την ΕΕ
Αξιωματούχος της ΕΕ χαρακτήρισε την «ενδημική διαφθορά» αποκρουστική και τόνισε ότι «δεν θα βοηθήσει» τη διεθνή εικόνα της χώρας. Υπογράμμισε επίσης ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα χρειαστεί «να επανεξετάσει τον τρόπο» με τον οποίο δαπανά χρήματα στον ενεργειακό τομέα της Ουκρανίας.
Ο ίδιος αξιωματούχος πρόσθεσε ότι στο μέλλον «η Ουκρανία θα πρέπει να επιδείξει μεγαλύτερη προσοχή και διαφάνεια στη διαχείριση των πόρων».
Πολιτικές πιέσεις και μεταρρυθμίσεις
Ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, μετά από τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ζελένσκι, δήλωσε: «Περιμένουμε η Ουκρανία να συνεχίσει με μέτρα κατά της διαφθοράς και μεταρρυθμίσεις».
Ένας ακόμη Ευρωπαίος αξιωματούχος σημείωσε ότι ο Ζελένσκι «πρέπει να καθησυχάσει τους πάντες, πιθανότατα με ένα σχέδιο για την αντιμετώπιση της διαφθοράς».
Σκάνδαλο σε κρίσιμη συγκυρία
Όπως υπογραμμίζει το Politico, το σκάνδαλο ξέσπασε σε μια εξαιρετικά κρίσιμη χρονική στιγμή για την Ουκρανία, η οποία αντιμετωπίζει δημοσιονομικό κενό 41 δισ. ευρώ για το επόμενο έτος. Παράλληλα, τα κράτη-μέλη της ΕΕ παραμένουν διχασμένα για την αποδέσμευση δανείου 140 δισ. ευρώ προς το Κίεβο από παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία.
Τα ουκρανικά υπουργεία Εξωτερικών και Ενέργειας δεν απάντησαν στο αίτημα του Politico για σχόλιο. Ο Ζελένσκι, ωστόσο, δήλωσε την Τετάρτη ότι πρέπει να υπάρχει «μέγιστη ακεραιότητα στον ενεργειακό τομέα», υποστηρίζοντας κάθε έρευνα που διεξάγεται από τις αρμόδιες υπηρεσίες.
Επικέντρωση στην Energoatom
Υπερασπιστές της Ουκρανίας τονίζουν ότι η έρευνα αφορά μία μόνο εταιρεία και δεν θα πρέπει να τιμωρηθεί συνολικά ο ενεργειακός τομέας. Παρ’ όλα αυτά, αρκετοί σύμμαχοι ζητούν να συνεχιστούν οι μεταρρυθμίσεις.
Η έρευνα έχει εστιάσει στην κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας Energoatom, κατηγορώντας επτά στελέχη ότι χειραγώγησαν συμβάσεις ώστε να αποσπούν μίζες 10%–15% της αξίας των έργων. Ο Ζελένσκι δήλωσε ότι θα υπάρξει «κάθαρση και επανεκκίνηση της διοίκησης» της εταιρείας.
Διεθνής στήριξη παρά τις αποκαλύψεις
Το Politico σημειώνει ότι, μέχρι στιγμής, το σκάνδαλο –το σοβαρότερο που έχει πλήξει τον Ζελένσκι από το 2019– δεν έχει οδηγήσει τους συμμάχους να απειλήσουν με διακοπή της βοήθειας. Αντίθετα, την Πέμπτη η ΕΕ επιβεβαίωσε επιπλέον 6 δισ. ευρώ σε νέα βοήθεια προς την Ουκρανία. Η Εσθονία ενέκρινε 150.000 ευρώ για τον ενεργειακό τομέα, ενώ η Γερμανία εξετάζει ενίσχυση 3 δισ. ευρώ για το επόμενο έτος.
Στις συναντήσεις του G7 και στη Διάσκεψη Επενδύσεων ΕΕ–Ουκρανίας στη Βαρσοβία, οι σύμμαχοι επιχείρησαν να δείξουν ενιαίο μέτωπο.
Ανησυχία και πολιτικές αντιδράσεις
Πίσω από κλειστές πόρτες, Ευρωπαίοι υποστηρικτές του Κιέβου ανησυχούν ότι η υπερβολική δημόσια κριτική θα ενισχύσει την επιχειρηματολογία χωρών που θέλουν να υπονομεύσουν την Ουκρανία και τις φιλοδοξίες της για ένταξη στην ΕΕ.
Ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν υποστήριξε ότι αποκαλύφθηκε «πολεμικό μαφιόζικο δίκτυο με δεσμούς με τον Ζελένσκι», χαρακτηρίζοντας την κατάσταση «χάος» στο οποίο η ελίτ των Βρυξελλών θέλει να διοχετεύσει τα χρήματα των Ευρωπαίων φορολογουμένων.
Διπλωμάτες της ΕΕ προειδοποιούν ότι η ανάδειξη των σκανδάλων προσφέρει «πυρομαχικά» σε όσους θεωρούν την Ουκρανία διεφθαρμένο έθνος, ενώ άλλοι τονίζουν ότι οι αντίπαλοι της χώρας θα το εκμεταλλευτούν στο έπακρο.
Προοπτικές και μεταρρυθμίσεις
Πρώην ανώτερος Ουκρανός αξιωματούχος εκτιμά ότι οι Βρυξέλλες θα αυστηροποιήσουν τους όρους χρηματοδότησης, καθιστώντας την Ουκρανία πιο εξαρτημένη από μεταρρυθμίσεις, αν και το «ταμπού της δημόσιας κριτικής» θα παραμείνει.
Ευρωπαίοι αξιωματούχοι επισημαίνουν ότι υπάρχει ακόμη μακρύς δρόμος για την εξάλειψη της διαφθοράς στον ενεργειακό τομέα. Διπλωμάτες και κυβερνητικοί παράγοντες τονίζουν ότι η Ουκρανία πρέπει να καταστήσει τον τομέα πιο διαφανή και να δώσει διαβεβαιώσεις για την ορθή χρήση των ευρωπαϊκών κονδυλίων.
