Η έγερση, που έμοιαζε με εξέγερση, των κινημάτων ενάντια στα μέτρα για την πανδημία σε πολλές χώρες της Ευρώπης καταδεικνύει πως η υπομονή των Ευρωπαίων εξαντλείται.

Η ιστορία έχει αποδείξει πως οι απηυδισμένοι πολίτες αποτελούν πάντα μια τεράστια και ανεξάντλητη δεξαμενή ψήφων.

Το σκηνικό δεν διαφέρει πολύ συγκριτικά με τα προηγούμενα χρόνια. Τόσο στην χώρα μας όσο και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Στην Ελλάδα δεν ξέρει κανείς τι να κάνει σήμερα, να κλάψει ή να γελάσει, με εκείνους τους πολιτικούς (πχ Σαμαράς, Τσίπρας κλπ) που “θα έσκιζαν τα μνημόνια”, αλλά φευ... Με σημαία τους τον λαϊκισμό κατέλαβαν την εξουσία και στην συνέχεια από το “ας αρχίσουν οι χοροί” κατέληξαν στο “χορό του Ζαλόγγου”.

Σήμερα τα μνημόνια είναι τα lockdown. Έτσι όπως το ένα μνημόνιo έφερνε το άλλο, και πριν τελειώσει κι εκείνο μάς μόστραραν το επόμενο, έτσι και τώρα με αφορμή την πανδημία τα lockdown επιβάλλονται σωρηδόν και ακατάπαυστα χωρίς να γνωρίζει κανείς την αποτελεσματικότητα που είχε το προήγουμενο πακέτο μέτρων, χωρίς κανείς να αντιλαμβάνεται το σκεπτικό, και με τους πολίτες απηυδισμένους από την κυβερνητική ανεπάρκεια να γίνονται μάρτυρες ομηρικών τσακωμών μεταξύ γιατρών, πολιτικών κλπ.

Αυτή η ολοένα αυξανόμενη κοινωνική ομάδα των αγανακτισμένων, οι οποίοι δεν είναι απαραίτητα “ψεκασμένοι” όπως βολεύει την διαχωριστική πολιτική του κ. Μητσοτάκη, οι οποίοι επίσης δεν είναι απαραίτητα αρνητές της πανδημίας και των συνεπειών της, αλλά επικριτές των πρακτικών αντιμετώπισής της, μπορούν κάλλιστα να αποτελέσουν την νέα μαγιά για τους εκφραστές του λαϊκισμού στο πολιτικό σκηνικό.

Θα έρθουν αυτοί με νέα κόμματα ή με παραλλαγές παλαιών; Όπως εκείνα που σήκωσαν αντι-μνημονιακή παντιέρα, θα δούμε την αντίστοιχη αντι-Lockdown παντιέρα εξαργυρωμένη σε ψήφους και κατ΄επέκτασιν σε πολιτική ισχύ;

Σε κάθε περίπτωση το μόνο βέβαιο είναι πως πολιτικές δυνάμεις που συνηθίζουν να εκμεταλλεύονται την κοινωνική αναστάτωση και διαμαρτυρία με συνθήματα αντίστασης, δεν θα χάσουν την ευκαιρία να δουν τον κορονοϊό σαν άλλο μνημόνιο ή σαν άλλο μεταναστευτικό, γιατί και αυτό το ζήτημα έδινε και συνεχίζει να δίνει ψήφους την τελευταία 20ετια!

Ο ευρωπαϊκός λαϊκισμός αυξάνεται ξανά

Και σε διεθνές επίπεδο όμως η κατάσταση δεν διαφέρει. Πολλοί βιάστηκαν μετά την ήττα και την απομάκρυνση του Ντόναλντ Τραμπ, να πανηγυρίσουν “ότι ο λαϊκισμός είναι νεκρός και θαμμένος, ποτέ δεν θα αναστηθεί ξανά σε μαζική κλίμακα”.

Μόνο που ο Τραμπ μπορεί να έφυγε αλλά πχ το Brexit είναι εδώ. Και το Brexit είναι χαρακτηριστικό δείγμα “επιτυχίας” των λαϊκιστικών κινημάτων.

Την ίδια στιγμή παρά την ουσιαστική απόρριψη της υπόλοιπης Ευρώπης, φιγούρες και κόμματα που υπερασπίστηκαν πολιτικές πχ κατά των μεταναστών, θα μπορούσαν κάλλιστα να κάνουν τον πολιτικό ελιγμό και να προσφέρουν πολιτικό “καταφύγιο” σε ψηφοφόρους, ειδικά τώρα που οι «ειδικοί» απέτυχαν στα περί της πανδημίας. Από τη Γαλλία έως την Πορτογαλία και την Ολλανδία το λαϊκιστικό κύμα μπορεί να αυξηθεί για άλλη μια φορά.

Η Le Pen είναι το πιο δυνατό χαρτί

Ο Γάλλος Πρόεδρος Emmanuel Macron δεν είναι ο πιο δημοφιλής άντρας στη Γαλλία αυτή τη στιγμή. Σύμφωνα με δεκάδες δημοσκοπήσεις από τον Ιούλιο του 2020, η βαθμολογία απόρριψης του Γάλλου ηγέτη ξεπέρασε συνήθως το 50%, με τις τελευταίες έρευνες να ξεπερνούν το 60%. Θα μπορούσε αυτό να σηματοδοτήσει το τέλος του στις προεδρικές εκλογές του επόμενου έτους; Ο ίδιος το αντιλαμβάνεται και επιστρέφει στο “λαϊκίζειν” με νομοθετήματα για το Ισλάμ που απέχουν απείρως από την πραγματική επιθυμία για διευθέτηση των θεμάτων με τους ριζοσπάστες του Ισλάμ εντός της γαλλικής επικράτειας, αλλά μάλλον λειτουργούν ως αποπροσανατολισμός σε σχέση με την τραγική κατάσταση της Γαλλίας αναφορικά με την πανδημία. Αυτά

Η κατάσταση αυτή όμως αποτελεί “βούτυρο στο ψωμί” της Marine Le Pen, η οποία φαίνεται ότι πλησιάζει τον Macron στις δημοσκοπήσεις. Σύμφωνα με την τελευταία διαδικτυακή έρευνα της Harris Interactive, εάν διεξάγονταν σήμερα γαλλικές εκλογές, στον τελικό γύρο, η Le Pen θα λάμβανε το 48% των ψήφων, σε σύγκριση με το 52% του Macron. Παρόλο που αυτό δίνει στον Macron μια μικρή νίκη επανεκλογής, είναι το μικρότερο περιθώριο που καταγράφηκε.
Η Λε Πεν φαίνεται να ξεκινά την εκλογική της πρόταση προτείνοντας νέα μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της απαγόρευσης της μουσουλμανικής μαντίλας σε όλους τους δημόσιους χώρους. Μιλώντας σε δημοσιογράφους σε συνέντευξη Τύπου, η Λε Πεν πρότεινε τις οποίες η ίδια χαρακτηρίζει ως «ολοκληρωτικές και δολοφονικές».

Μόνο που αυτή η θέση σε γενικές γραμμές απέτυχε να προωθήσει τη Le Pen στο Elysée Palace το 2017, επομένως οι απογοητεύσεις του κοινού για τον χειρισμό της πανδημίας από τον Macron και συνάμα η άσχημη οικονομική κατάσταση μπορεί να είναι αυτή που αντί για το μεταναστευτικό θα ωθήσει περισσότερους ψηφοφόρους να ψηφίσουν στην Λεπεν σε 15 μήνες.

Τούτου λεχθέντος, πολλά μπορούν να αλλάξουν τον επόμενο χρόνο. Αλλά αν κι άλλες τάσεις υποδηλώνουν κάτι, είναι ότι ο λαϊκισμός επιστρέφει σε ολόκληρη τη Γαλλία.

Επόμενη στάση, Ιταλία;

Ο Ιταλός πρωθυπουργός Giuseppe Conte παραιτήθηκε πρόσφατα μετά από περισσότερο από δύο χρόνια πολιτικού χάους μεταξύ μιας εύθραυστης κυβέρνησης συνασπισμού. Ο Κόντε παραιτήθηκε αφού ο Ματέο Ρέντζ απέσυρε το μικρό του κόμμα Italia Viva από την εύθραυστη συμμαχία, αν και το λαϊκιστικό Κίνημα Πέντε Αστέρων (M5S) και το κεντροαριστερά Δημοκρατικό Κόμμα (PD) παραμένουν στοιχισμένοι πίσω από τον απερχόμενο πρωθυπουργό. Τούτου λεχθέντος, η έξοδος του Σαλβίνι είχε ως αποτέλεσμα ο Conte να διοικεί την κυβέρνηση με μικρή πλειοψηφία, και στην ιταλική πολιτική, αυτό δεν αποτελεί εγγύηση για τη θέσπιση πολιτικών.

Ήταν αυτό μια νίκη για τον λαϊκισμό και ένα σημάδι του μέλλοντος του έθνους; ΟΧΙ ακριβως. Σύμφωνα με μια νέα έρευνα του IXE, το 45% των Ιταλών ψηφοφόρων θέλουν ο Conte να παραμείνει στο αξίωμα, και μόνο το 26% είναι υπέρ των νέων εκλογών. Ο Σαλβίνι αντιμετωπίζει επί του παρόντος μια δίκη με κατηγορίες για κατάχρηση εξουσίας, εμποδίζοντας ένα προσφυγικό πλοίο να αγκυροβολήσει το 2019 ενώ ήταν υπουργός Εσωτερικών. Όμως ο Σαλβίνι αποδέχεται τις κατηγορίες ως “παράσημο” λέγοντας: “Είμαι απόλυτα άνετος και περήφανος για αυτό που έκανα”. Ο δικαστής ανέβαλε τη δικαστική διαδικασία έως τις 20 Μαρτίου.

Η άνοδος του πορτογαλικού λαϊκισμού

Τον περασμένο μήνα, ο Πρόεδρος της Πορτογαλίας Marcelo Rebelo de Sousa κέρδισε την επανεκλογή του με 60,67% των ψήφων. Παρά τη νίκη του, πολλοί πολιτικοί αναλυτές παρακολουθούν το πολιτικό σκηνικό στην Πορτογαλία. Παρά το γεγονός πως δεύτερη στην εκλογική αναμέτρηση ήρθε η διπλωμάτης και πρώην ευρωβουλευτής ,Ana Gomes με 12,96%, οι πολιτικοί αναλυτές εστιάζουν στον Andre Ventura, έναν δεξιό-κατά πολλούς λαϊκιστή- πολιτικό που κέρδισε το 11,93% των ψήφων. Αν και η Λισαβόνα καθοδηγείται από έναν κεντροδεξιό συνασπισμό με ένα Σοσιαλιστικό Κόμμα στην έδρα της αντιπολίτευσης, ειδικοί λένε ότι αυτή η ισορροπία θα μπορούσε να αλλάξει πριν από τις επόμενες κοινοβουλευτικές εκλογές σε δύο χρόνια εν μέσω της ανόδου του Βεντούρα.

Ο Ventura κερδίζει πόντους στην πολιτική σκηνή από το 2017, υποστηρίζοντας λιγότερη μετανάστευση και περισσότερο νόμο και τάξη. Αφού εγκατέλειψε το κεντροδεξιό Κόμμα, δημιούργησε το δικό του λαϊκό κόμμα που ονομάζεται Chega (μτφρ: Αρκετά).

Το Foreign Policy σημειώνει ότι «οι Πορτογάλοι έχουν υψηλότερο επίπεδο δυσπιστίας στη δημοκρατία τους από τους περισσότερους λαούς», προσθέτοντας: «αυτή η δυσαρέσκεια θα μπορούσε να τροφοδοτήσει μια νέα μορφή ακροδεξιού λαϊκισμού στην Πορτογαλία που δεν βασίζεται πρωτίστως στο αντι-μεταναστευτικό συναίσθημα», αλλά σε μια χώρα όπου η κυβέρνηση έχει επεκτείνει και σφίξει τις καραντίνες και η οικονομία αναμένεται να υποχωρήσει ακόμη περισσότερο, ένας υποψήφιος κατά αυτών των μέτρων θα μπορούσε να έχει αντίκτυπο στο κοινό.

Παρόμοιο σκηνικό και στην Ολλανδία...

Ο Geert Wilders, επικεφαλής του Κόμματος για την Ελευθερία, δεν ανέλαβε την εξουσία, όπως περίμεναν ορισμένοι στις εκλογές του 2017, παρά το γεγονός ότι συγκέντρωσε μεγάλο αριθμό κοινοβουλευτικών εδρών. Ωστόσο, πολλοί θεωρούν πως μετα τα πολιτικά δεδομένα αυτήν την στιγμή στην Ολλανδία, μετά από την παραίτηση της κυβέρνησης που ακολούθησε το σκάνδαλο για κακοδιαχείριση στις επιδοτήσεις για παιδική φροντίδα και με μια χώρα που δείχνει κι από τις συνεχείς διαμαρτυρίες πως πιέζεται πολύ από τα μέτρα του COVID-19, θα μπορούσε ο Wilders να πετύχει την άνοιξη την ρεβάνς;

Τα τελευταία στοιχεία της έρευνας δείχνουν ότι η σύνθεση της κυβέρνησης θα μοιάζει σχετικά ίδια με αυτήν που φαίνεται τώρα. Στην πραγματικότητα, το Λαϊκό Κόμμα για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία (VVD) θα μπορούσε να βασιστεί στον αριθμό των εδρών του.