Αντιμετωπίζουμε τον θάνατο ως αποτέλεσμα κάποιου προβλήματος υγείας, όπως ο καρκίνος, ο διαβήτης ή η καρδιακή ανεπάρκεια, όμως στην πραγματικότητα κατά κάποιο τρόπο αποτελεί κι αυτός διακριτή «διάγνωση» και, ως τέτοια, έχει και τα δικά της «συμπτώματα».

Αν και κατά τις ημέρες ή τις εβδομάδες που προηγούνται του θανάτου οι σωματικές και ψυχικές εκδηλώσεις διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο, οι τελευταίες ώρες της ζωής παρουσιάζουν μια αξιοσημείωτη καθολικότητα.

Τρία είναι τα πλέον χαρακτηριστικά «συμπτώματα» του επικείμενου θανάτου και παρά το γεγονός ότι μέσα από την περιγραφή τους μοιάζουν βασανιστικά, στην πραγματικότητα δεν προκαλούν ιδιαίτερη δυσφορία στον μελλοθάνατο, αφού αντιμετωπίζονται επαρκώς χάρη στα διαθέσιμα φάρμακα και στην παρηγορητική φροντίδα.

Λίγοι είναι οι άνθρωποι που στο τέλος της ζωής τους εκδηλώνουν και τα τρία παρακάτω «συμπτώματα», ωστόσο η συντριπτική πλειοψηφία εκδηλώνει τουλάχιστον ένα.

Επιθανάτιος ρόγχος

Κάτι ανάμεσα σε γουργούρισμα και κροτάλισμα, σαν τον ήχο που ακούγεται όταν φυσάμε με ένα καλαμάκι μέσα σε ένα ποτήρι νερό. Από την ώρα που ξεκινά ο επιθανάτιος ρόγχος μέχρι τη στιγμή του θανάτου μεσολαβούν κατά μέσο όρο 16 ώρες.

Ο επιθανάτιος ρόγχος είναι ένδειξη δυσλειτουργίας στην κατάποση. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, για να καταπιούμε η γλώσσα ανασηκώνεται και μετακινεί το σάλιο, ένα υγρό ή την τροφή προς τα πίσω. Η επιγλωττίδα, ένα «καπάκι» που βρίσκεται στον λαιμό, μετακινείται προς τα εμπρός ώστε να αποτρέψει την είσοδο οποιουδήποτε ξένου σώματος στο αναπνευστικό σύστημα.

Λίγο πριν τον θάνατο, αυτές οι καλά ενορχηστρωμένες κινήσεις καταλήγουν σε παραφωνία. Άλλοτε η γλώσσα σπρώχνει το ξένο σώμα προς τον λαιμό πριν η επιγλωττίδα κλείσει τη δίοδο προς τους πνεύμονες και άλλοτε η γλώσσα δεν κινείται καθόλου, με αποτέλεσμα το σάλιο να στάζει σταθερά μέσα στην αναπνευστική οδό.

Ο επιθανάτιος ρόγχος είναι αποτέλεσμα της προσπάθειας των πνευμόνων να αντλήσουν αέρα διά μέσου του σάλιου.

Δύσπνοια

Οι αναπνευστικές δυσκολίες που εκδηλώνουν οι ετοιμοθάνατοι περιγράφονται ως «πείνα για αέρα» (air hunger). Χαρακτηριστικές εκδηλώσεις είναι οι κοφτές ανάσες, η αίσθηση ανεπάρκειας οξυγόνου στο αναπνευστικό και η αδυναμία άντλησης επαρκούς ποσότητας οξυγόνου.
Η «πείνα για αέρα» είναι το συνηθέστερο επιθανάτιο σύμπτωμα που προσπαθούν να ανακουφίζουν οι γιατροί, κάτι που επιτυγχάνεται συνήθως με πολύ ισχυρά αναλγητικά, όπως η μορφίνη.

Οι δυσκολίες στην αναπνοή είναι αποτέλεσμα «κακής συνεννόησης» μεταξύ εγκεφάλου και πνευμόνων, με τον πρώτο να ζητά αρκετή ποσότητα οξυγόνου και τους δεύτερους να αδυνατούν να την αντλήσουν από το περιβάλλον ώστε να ικανοποιήσουν αυτή του την ανάγκη.

Ταραχή και σύγχυση

Σε αντίθεση με την έλλειψη δυνάμεων που θα περίμενε κανείς να δει από έναν ετοιμοθάνατο, δεν αποκλείεται να γίνει μάρτυρας ενός «κύκνειου άσματος», μιας ύστατης προσπάθειας παραμονής στη ζωή με τη μορφή μιας έκρηξης οργής. Αν και σπάνια, αυτή η επιθανάτια εκδήλωση είναι αρκετά ψυχοφθόρα για όποιον είναι παρών.

Αντί να κυριεύεται από την απόλυτη γαλήνη και να αφεθεί, δεν αποκλείεται ένας άνθρωπος λίγο πριν τον θάνατό του να κλαίει, να προσπαθεί να σηκωθεί από το κρεβάτι ή να τρέμει ανεξέλεγκτα.

Άνθρωποι που έχουν παραβρεθεί ως μάρτυρες σε τέτοια περιστατικά τα έχουν χαρακτηρίσει ως την υπαρξιακή απόκριση του ανθρώπου στον ερχομό του θανάτου.

Πηγή: Onmed