Σην κατασκευή ενός τρίτου πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής στην Ανατολική Θράκη προχωρά η Τουρκία, μετά την ολοκλήρωση του πυρηνικού στο Ακούγιου, απέναντι από την Κύπρο, και τη δρομολόγηση ακόμη ενός σταθμού στη Σινώπη της Μαύρης Θάλασσας.

Πρόκειται για την περιοχή του ακρωτηρίου της Igneada στην Ανατολική Θράκη, στην επαρχία Kirklareli (40 Εκκλησιών), 5 χιλιόμετρα νότια του ποταμού Mutludere (Ρέζοβο ή Ρήσος), που αποτελεί τα σύνορα με τη Βουλγαρία και σε κοντινή απόσταση από την Ελλάδα. Εκεί είναι η αρχαία ελληνική πόλη Θυνιάς, όπου κατοικούσαν ελληνικοί πληθυσμοί ώς τις αρχές του 20ού αιώνα (Νιάδα), δίπλα σε έναν σημαντικό θαλάσσιο διάδρομο, που διέθετε λιμάνι, απ’ όπου μεταφέρονταν εμπορεύματα από την ενδοχώρα προς την Κωνσταντινούπολη.

Η Ανατολική Θράκη είναι από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές της Τουρκίας, με περίπου 12 εκατομμύρια κατοίκους, το 15% του πληθυσμού της. Είναι μια ενεργή σεισμικά περιοχή, με ενδημικά είδη και εύφορα εδάφη, αφού το 60% της παραγωγής ρυζιού και ηλίανθου της Τουρκίας προέρχεται από αυτήν. Η Τουρκία, σύμφωνα με τον υπουργό Ενέργειας και Φυσικών Πόρων, Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ, στοχεύει στα 20 GW σε ισχύ πυρηνικής ενέργειας μέσα σε τρεις δεκαετίες, με 3 πυρηνικούς σταθμούς, αλλά και με μικρούς αντιδραστήρες (SMR) με 5 GW συνολικά έως το 2050.

Η επιλογή της Θράκης έχει ιδιαίτερη σημασία για την ενεργειακή διπλωματία της Τουρκίας, αφού η εγγύτητα και η διασύνδεση με ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας ενισχύει τη στρατηγική της θέση, κάτι που εξασφάλισε την πρόσφατη επαναπροσέγγιση με την ελληνική κυβέρνηση. Τον Νοέμβριο του 2022 η τουρκική κυβέρνηση ξεκίνησε επίσημα μελέτες για την κατασκευή του τρίτου πυρηνικού σταθμού. Μέσα στο 2023 βρέθηκε σε προχωρημένες διαπραγματεύσεις με την Κίνα για τη δημιουργία τεσσάρων πυρηνικών σταθμών ενώ δυναμικά είχε μπει με προσφορές και η Νότια Κορέα.

Οι διαπραγματεύσεις της Τουρκίας με την Κίνα για πυρηνικό σταθμό στην περιοχή της Ανατολικής Θράκης πλησιάζουν στο τέλος τους, σύμφωνα με ρεπορτάζ της τουρκικής έκδοσης του κινεζικού δικτύου CGTN.

Το CGTN Türk επικαλείται δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Ενέργειας και Φυσικών Πόρων, Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ, ο οποίος δήλωσε σε πρόσφατη συνέντευξή του στο πλαίσιο της επίσκεψής του στην Κίνα: «Εργαζόμαστε για να ολοκληρώσουμε αυτή τη συμφωνία μεταξύ κυβερνήσεων εντός λίγων μηνών».

Ο ίδιος επισήμανε ότι οι δύο χώρες έχουν ευρείες ευκαιρίες συνεργασίας στον τομέα της ενέργειας, αναφέροντας ότι οι επενδύσεις πρέπει να αυξηθούν προκειμένου να καλυφθεί η αυξανόμενη ζήτηση ενέργειας στην Τουρκία.

Η απόφαση της Τουρκίας να κατασκευάσει πυρηνικό εργοστάσιο στην Ανατολική Θράκη.προκάλεσε την έντονη ανησυχία στους έλληνες επιστήμονες, όπως αναφέρει η εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ.

Ο λόγος; Οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου καθώς η Ανατολική Θράκη χαρακτηρίζεται περιοχή με πολύ υψηλή σεισμικότητα.

Στην περιοχή υπάρχουν τουλάχιστον δύο ενεργά ρήγματα που έχουν προκαλέσει καταστροφικούς σεισμούς μεγέθους έως και 7,6 ρίχτερ, με χιλιάδες νεκρούς και εκτεταμένες καταστροφές, που έπληξαν ακόμη και την Κωνσταντινούπολη. Παρότι οι διεθνείς προδιαγραφές για την κατασκευή πυρηνικών εργοστασίων είναι πολύ αυστηρές, οι ειδικοί επισημαίνουν πως η αβεβαιότητα υφίσταται…

Το ρήγμα της Ανατολίας

«Προκύπτει ένα θέμα το οποίο θα πρέπει να διερευνηθεί», λέει ο διευθυντής Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου, Αθανάσιος Γκανάς. «Παρότι δεν γνωρίζουμε την ακριβή τοποθεσία στην οποία θα κατασκευαστεί το εργοστάσιο, η περιοχή βρίσκεται πολύ κοντά στο μεγάλο ρήγμα της Ανατολίας, το οποίο διέρχεται από τη Θάλασσα του Μαρμαρά, ενώ είναι πιθανό να υπάρχουν κοντά και άλλα, άγνωστα, ρήγματα τα οποία ενδέχεται να ενεργοποιηθούν. Είναι απολύτως απαραίτητο πριν αποφασιστεί οτιδήποτε να γίνει μια εξονυχιστική γεωλογική μελέτη καταλληλότητας της περιοχής», σημειώνει.

«Μια αναφορά στους τρεις μεγαλύτερους σεισμούς που γνωρίζουμε ότι έχουν συμβεί στην περιοχή, δίνει ανάγλυφα το μέγεθος του προβλήματος», λέει από την πλευρά του ο σεισμολόγος και μέλος του ΔΣ του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου, Γεράσιμος Παπαδόπουλος.

Στις 9 Αυγούστου 1912, ένας πολύ καταστροφικός σεισμός, μεγέθους 7,6 ρίχτερ, διέρρηξε το ανατολικό τμήμα της περιοχής προκαλώντας τεράστια καταστροφή και μετασεισμούς έως και 6,7 ρίχτερ. Περισσότερα από 300 χωριά επλήγησαν, 80.000 άνθρωποι έμειναν άστεγοι και περισσότεροι από 2.800 έχασαν τη ζωή τους. Η μετακίνηση των δύο πλευρών του σεισμικού ρήγματος έφτασε τα τρία μέτρα ενώ η επιφανειακή εκδήλωση τμήματός του υπερβαίνει τα 50 χιλιόμετρα. «Μιλάμε για ένα τεράστιο ίχνος», λέει ο δρ. Παπαδόπουλος.

«Ανατρέχοντας πίσω στον χρόνο, βρίσκουμε να έχει ενεργοποιηθεί ξανά το ίδιο ρήγμα, το ρήγμα του Γάνου, το οποίο τον Αύγουστο του 1766 προκάλεσε και πάλι σεισμό με εκτιμώμενο μέγεθος 7,6 ρίχτερ. Αρα έχουμε επανενεργοποίηση του ίδιου ρήγματος, σε χρονικό διάστημα μικρότερο των 150 ετών, με πολύ ισχυρό σεισμό, με πολύ εκτεταμένες καταστροφές και θύματα».

Η αβεβαιότητα

Η Ανατολική Θράκη όμως δεν απειλείται μόνο από το ρήγμα του Γάνου. «Εχουμε ιστορικά στοιχεία για έναν ακόμη σεισμό με εκτιμώμενο μέγεθος 7,4 ρίχτερ, λίγο βορειότερα, ο οποίος το 1752 προξένησε βλάβες ακόμη και στην Κωνσταντινούπολη», λέει ο Γεράσιμος Παπαδόπουλος, προσθέτοντας πως «παρότι οι προδιαγραφές για την αντισεισμική δόμηση πυρηνικών εργοστασίων είναι πάρα πολύ αυστηρές και επεξεργασμένες από χρόνια στο πλαίσιο των κανονισμών της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας με τη συμμετοχή πολλών επιστημόνων και υπηρεσιών, υπάρχει πάντα η αβεβαιότητα – αβεβαιότητα με την επιστημονική έννοια της λέξης – για το πώς θα αποκριθεί σε έναν μεγάλο σεισμό ένα πυρηνικό εργοστάσιο. Είδαμε, για παράδειγμα, τι έγινε το 2011 με το πυρηνικό ατύχημα στη Φουκουσίμα», εξηγεί.

Εκεί, λοιπόν, σύμφωνα με τον Γ. Παπαδόπουλο, εντοπίζεται μια σημαντική παράμετρος: «Θα αφήσουμε ως χώρα – έστω με το περιθώριο της μικρής αβεβαιότητας – χωρίς καμία εποπτεία, καμία αντίδραση, καμία παρέμβαση να κατασκευαστεί μέσα στα πόδια μας ένα τέτοιο πυρηνικό εργοστάσιο; Είναι θέμα της ελληνικής πολιτείας αλλά και της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Και επειδή τα πυρηνικά εργοστάσια κατά κανόνα φτιάχνονται δίπλα στη θάλασσα, πρέπει να τηρηθούν οι αυστηρές προδιαγραφές και ως προς τον κίνδυνο τσουνάμι».

Την ανησυχία του για την κατασκευή πυρηνικών εργοστασίων σε σεισμογενείς περιοχές της Τουρκίας έχει εκφράσει κατά το παρελθόν και ο διευθυντής του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου, σεισμολόγος Ακης Τσελέντης, ο οποίος πριν από μερικά χρόνια, αναφερόμενος στην κατασκευή πυρηνικής μονάδας στο Ακουγιου, είχε κάνει λόγο για «μια περιβαλλοντική πυρηνική βόμβα στην πόρτα μας».