Τρία μέχρι σήμερα άγνωστα ελαιογραφικά έργα, τα οποία αποδίδονται στον πρωτοπόρο καλλιτέχνη της ρωσικής πρωτοπορίας Καζίμιρ Μαλέβιτς, εκτίθενται σε δημόσιο μουσείο του Βουκουρεστίου. Αν αποδειχθούν αυθεντικά, η αξία τους θα μπορούσε να ξεπεράσει τα 100 εκατ. λίρες. Ωστόσο, κορυφαίοι μελετητές εκφράζουν σοβαρές αμφιβολίες για την προέλευσή τους.
Το μουσείο που τα φιλοξενεί αποφεύγει να τοποθετηθεί για το αν τα έργα είναι γνήσια.
Ο Μαλέβιτς, γεννημένος στην Ουκρανία, θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες του 20ού αιώνα. Τα έργα του πιάνουν τις υψηλότερες τιμές στην αγορά τέχνης από κάθε άλλον Ρώσο ή Ουκρανό δημιουργό· το 2018 ένας πίνακάς του πουλήθηκε σε δημοπρασία για 85 εκατ. δολάρια.
Το 2023, κατά τη διάρκεια μιας μετακόμισης, τρία άγνωστα έργα του Μαλέβιτς βρέθηκαν κάτω από το στρώμα της Ισραηλινής συνταξιούχου Εύας Λεβάντο, σύμφωνα με τον Γιάνιβ Κοέν, Ισραηλινό επιχειρηματία με έδρα το Βουκουρέστι και νυν κάτοχο των πινάκων. Η Λεβάντο, γιαγιά της συζύγου του, του τα είχε χαρίσει.
Οι πίνακες, με τίτλους Σουπρεματιστική Σύνθεση με Πράσινο και Μαύρο Ορθογώνιο (1918), Κυβοφουτουριστική Σύνθεση (1912–13), και Σουπρεματιστική Σύνθεση με Κόκκινο Τετράγωνο και Πράσινο Τρίγωνο (1915–16), εκτίθενται στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Ρουμανίας μέχρι το τέλος Αυγούστου. Την έκθεση χρηματοδοτεί η οδοντιατρική κλινική του Κοέν.
Ωστόσο, η κοινότητα της τέχνης αντιμετωπίζει με σκεπτικισμό την υπόθεση. Ο ουκρανο-αμερικανός μελετητής Κονσταντίν Ακίνσα τόνισε ότι δεν υπάρχουν πλήρη αρχεία που να επιβεβαιώνουν την προέλευσή τους από το στούντιο του Μαλέβιτς. «Δεν είχαν ποτέ φωτογραφηθεί ή καταγραφεί κατά τη διάρκεια της ζωής του καλλιτέχνη», σημείωσε.
Σύμφωνα με τον Κοέν, τα έργα κληροδοτήθηκαν στη Λεβάντο από τον πατέρα της, λογιστή στην Οδησσό, ο οποίος τα αγόρασε ή τα απέκτησε ως πληρωμή για τις υπηρεσίες του. Η απουσία τεκμηρίων αποδίδεται, κατά τον ίδιο, στη σταλινική καταστολή της μοντέρνας τέχνης.
Ο Κοέν προσκόμισε πιστοποιητικά του ιστορικού τέχνης Ντμίτρο Χορμπατσόφ από το Κίεβο, που χαρακτηρίζουν τους πίνακες «πρώτης τάξεως δείγματα» του ύφους του Μαλέβιτς. Ωστόσο, ο ίδιος ο Χορμπατσόφ έχει επικριθεί στο παρελθόν για επικύρωση αμφισβητούμενων έργων. Παράλληλα, ούτε ο Sotheby’s ούτε ο Christie’s αναγνωρίζουν ότι έχει κάποια επίσημη συνεργασία μαζί τους, σε αντίθεση με όσα ο ίδιος ισχυρίζεται.
Εργαστηριακές αναλύσεις στη Γαλλία και στη Γερμανία επιβεβαίωσαν ότι τα χρώματα χρονολογούνται από την εποχή του Μαλέβιτς, αλλά δεν κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι εκείνος ήταν ο δημιουργός. Οι επιστήμονες που πραγματοποίησαν τις εξετάσεις υπογράμμισαν ότι τέτοιου είδους τεχνική ανάλυση δεν μπορεί να αποδείξει την αυθεντικότητα.
Ο Κοέν ισχυρίζεται πως δεν ενδιαφέρεται να πουλήσει τα έργα, παρότι ο Χορμπατσόφ τα αποτιμά σε 160–190 εκατ. δολάρια. Έγγραφα που έφτασαν στη διάθεση του BBC δείχνουν, ωστόσο, ότι χρησιμοποιήθηκαν ως εγγύηση για δάνειο — ισχυρισμό που ο Κοέν αρνείται.
Μετά τις αντιδράσεις, το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Ρουμανίας χαρακτήρισε την έκθεση «επιμελητικό πείραμα», διευκρινίζοντας ότι δεν διαθέτει την αρμοδιότητα να επιβεβαιώσει την αυθεντικότητα των έργων και ότι η παρουσίασή τους δεν πρέπει να εκληφθεί ως θεσμική επικύρωση.
Ο Ακίνσα προειδοποιεί πως τέτοιες περιπτώσεις είναι μόνο «η κορυφή του παγόβουνου», καθώς «χιλιάδες αμφισβητούμενα έργα κυκλοφορούν ακόμη στην αγορά».
