Οι αλλαγές στη λειτουργία του πεπτικού συστήματος που εμφανίζονται ξαφνικά δείχνουν ακίνδυνες, μπορεί όμως να κρύβονται από πίσω σοβαρές παθήσεις.

Το πεπτικό σύστημα περιλαμβάνει όλα τα όργανα που συμμετέχουν στη διαδικασία της πέψης της προσληφθείσας τροφής, από το στόμα και τον φάρυγγα μέχρι το παχύ έντερο και το ορθό.

Τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν σ’ αυτό είναι ποικίλα και συχνά συνδέονται με τον σύγχρονο τρόπο ζωής, την κακή διατροφή και το στρες που βιώνει μεγάλο ποσοστό ανθρώπων στις δυτικές κοινωνίες.

Άλλα είναι παροδικές καταστάσεις ή συμπτώματα εύκολα αντιμετωπίσιμων νόσων και άλλα πολύ σοβαρότερων, όπως οι φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου, οι οποίες οδηγούν τους ασθενείς σε αδυναμία εκπλήρωσης ακόμα και των επαγγελματικών τους υποχρεώσεων.

Δυσφαγία

Τις περισσότερες φορές η δυσφαγία προκαλείται εξαιτίας της ανεπαρκούς μάσησης. Σε ορισμένες όμως περιπτώσεις αποτελεί σύμπτωμα υφιστάμενων σοβαρών παθήσεων, που χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης. Ιδιαίτερα όταν συνοδεύεται από άλλα συμπτώματα, όπως βήχας, βραχνάδα φωνής ή αίσθημα κορεσμού μετά από μόνο μερικές μπουκιές, ο ασθενής πρέπει να υποβληθεί σε εξετάσεις για να αποκλειστεί η πιθανότητα καρκίνου του οισοφάγου.

Η δυσφαγία, που συμπεριλαμβάνει τη δυσκολία κατάποσης υγρών, μπορεί να είναι σύμπτωμα μιας πολύ συχνής, αλλά άγνωστης αιτιολογίας, πάθησης, που ονομάζεται αχαλασία οισοφάγου, κατά την οποία το όργανο δεν εκτελεί τις περισταλτικές του κινήσεις προκειμένου να προωθηθεί η τροφή στο στομάχι και ο κατώτερος οισοφαγικός σφιγκτήρας δεν ανοίγει επαρκώς τη στιγμή που διέρχεται η τροφή, γιατί βρίσκεται σε μια κατάσταση διαρκούς σπασμού.

Η οριστική αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της πάθησης γίνεται μόνο με χειρουργική επέμβαση, η οποία ονομάζεται λαπαροσκοπική μυοτομή κατά Heller και σε κάποιες περιπτώσεις συνοδεύεται από λαπαροσκοπική θολοπλαστική κατά Dor ή Toupet. Η επέμβαση διαρκεί 1 – 2 ώρες και απαιτεί μόνο 24ωρη νοσηλεία του ασθενή, ο οποίος  επανέρχεται πολύ σύντομα στις καθημερινές του δραστηριότητες.

Απώλεια βάρους

Η απώλεια βάρους, χωρίς να επιδιώκεται μέσω αλλαγής της διατροφής, μπορεί να είναι σύμπτωμα πολλών προβλημάτων υγείας. Η πρώτη αιτία που θα πρέπει να διερευνηθεί και εξαιρεθεί είναι η ύπαρξη καρκίνου του παχέος εντέρου, του παγκρέατος ή του στομάχου. Η κοιλιοκάκη, η ελκώδης κολίτιδα και η νόσος του Crohn επίσης είναι αιτίες απώλειας βάρους

Όταν η νόσος κρίνεται σοβαρή μπορεί να καταστεί ακόμα και απειλητική για την ίδια τη ζωή. Εκτός από την απώλεια βάρους, στα συμπτώματα συμπεριλαμβάνεται το κοιλιακό άλγος, η καταβολή δυνάμεων και οι αιματηρές κενώσεις. Η ελκώδης κολίτιδα είναι και αυτή φλεγμονώδης νόσος του εντέρου με παρόμοια συμπτώματα.

Σε ασθενείς με σοβαρά συμπτώματα ενδεχομένως να απαιτηθεί η χειρουργική παρέμβαση. Στους μεν ασθενείς με ελκώδη κολίτιδα γίνεται αφαίρεση τμήματος του παχέος εντέρου, ενώ σε όσους πάσχουν από τη νόσο του Crohn, γίνεται αφαίρεση των συριγγίων, αποστημάτων και στενώσεων του εντέρου.

Μετεωρισμός – Δύσοσμα αέρια

Ο μετεωρισμός είναι φυσιολογικός και σπάνια συνδέεται με σοβαρές ασθένειες. Τα δύσοσμα αέρια αποτελούν σημείο διερεύνησης μόνο εάν αποφεύγοντας τρόφιμα που περιέχουν θείο (λάχανο, μπρόκολο,  κουνουπίδι, κάστανα κ.λπ.) ο ασθενής δεν απαλλάσσεται από αυτά, ή αντιμετωπίζει παράλληλα και άλλα συμπτώματα, όπως απώλεια βάρους, κοιλιακό άλγος, ναυτία ή έμετο, καθώς υπάρχει η πιθανότητα να υποφέρει από κάποια διαταραχή, όπως δυσαπορρόφηση υδατανθράκων ή κοιλιοκάκη, δυσανεξία στη λακτόζη ή λοιμώξεις του πεπτικού. Επίσης, η δυσάρεστη αυτή οσμή θα μπορούσε να είναι ένδειξη ύπαρξης ενός παρασίτου που ονομάζεται Giardia.

Η έλλειψη προφανούς λόγου για ξαφνικό τυμπανισμό που συνοδεύεται από συμπτώματα, όπως πόνο ή αίμα στα κόπρανα, θα μπορούσε να υποκρύπτει άλλη πάθηση που χρήζει διαφορετικής αντιμετώπισης από την απλή αποφυγή των τροφών που προκαλούν δυσανεξία.

Αίμα στα κόπρανα

Η αιμορραγία δεν είναι ποτέ φυσιολογική. Παρότι ο ασθενής μπορεί να νοιώσει πανικό στη θέα ζωηρού κόκκινου αίματος στη λεκάνη της τουαλέτας που θα τον οδηγήσει στον γιατρό, το αίμα μπορεί να κάνει τα κόπρανα να φαίνονται μαύρα. Το φρέσκο αίμα, που όταν η ποσότητα είναι μικρή γίνεται αντιληπτό μόνο στο χαρτί τουαλέτας, ενδεχομένως να οφείλεται στην ύπαρξη αιμορροϊδοπάθειας, η οποία αντιμετωπίζεται εύκολα -τις περισσότερες φορές- με τη θεραπεία της κύριας αιτίας πρόκλησής της, της δυσκοιλιότητας.  Όμως, οι 3ου και 4ου βαθμού αιμορροΐδες ή όσες προκαλούν βαριά συμπτώματα απαιτούν συνήθως χειρουργική επέμβαση, οι οποίες γίνονται σήμερα με επαναστατικές και απολύτως ασφαλείς μεθόδους.

Η αιμορραγία, ωστόσο, μπορεί να μην οφείλεται σε αιμορροΐδες.