Η είδηση του θανάτου του Πάπα Φραγκίσκου βύθισε στο πένθος τους Καθολικούς ολόκληρου του πλανήτη. Ο «Πάπας των Φτωχών» υπέστη το πρωί της Δευτέρας του Πάσχα (21.04.25) βαρύ εγκεφαλικό επεισόδιο. Ωστόσο μόλις πριν ένα μήνα είχε βγει από το νοσοκομείο όπου νοσηλευόταν με διπλή πνευμονία. Μπορεί άραγε οι δύο νόσοι να σχετίζονται;

Αν και κανένας γιατρός δεν μπορεί να απαντήσει με βεβαιότητα εφ’ όσον δεν έχει στα χέρια του τον ιατρικό φάκελο του Πάπα Φραγκίσκου, η πνευμονία θα μπορούσε να έχει συμβάλλει στο εγκεφαλικό επεισόδιο.

Και αυτό, διότι κατ’ αρχάς μπορεί να προκαλέσει βαριά υποξαιμία, η οποία μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εγκεφαλικού ή και καρδιακού επεισοδίου.

Η υποξαιμία είναι τα χαμηλά επίπεδα οξυγόνου στο αίμα (άρα και παντού στο σώμα). Αποτελεί χαρακτηριστική συνέπεια της πνευμονίας, δεδομένου ότι όταν νοσεί ο πνεύμονας, δεν μπορεί να λειτουργήσει ομαλά.

Ο Πάπας είχε πνευμονία και στους δύο πνεύμονες και μάλιστα από περισσότερα του ενός μικρόβια. Επιπλέον, οι γιατροί του είχαν πει ότι δύο φορές στη διάρκεια της πρόσφατης νοσηλείας του, είχε κινδυνεύσει η ζωή του.

Πόσο αυξάνεται ο κίνδυνος

Μελέτες έχουν δείξει πως έως και το 30% των ασθενών που νοσηλεύονται στο νοσοκομείο με πνευμονία παρουσιάζουν καρδιαγγειακές επιπλοκές. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται οξέα και όψιμα εμφράγματα και εγκεφαλικά.

Πάπας Φραγκίσκος: Ποιοι ηγέτες θα δώσουν το παρών στην κηδεία του

Μία από τις σημαντικότερες είχε δημοσιευθεί το 2018 στην ιατρική επιθεώρηση European Respiratory Journal. Όπως είχε δείξει, οι ασθενείς με πνευμονία έχουν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν έμφραγμα ή εγκεφαλικό τον πρώτο καιρό μετά από τη λοίμωξη.

Η μελέτη ήταν η μεγαλύτερη που είχε εξετάσει τις καρδιαγγειακές εκβάσεις σε ασθενείς με διάφορες αναπνευστικές λοιμώξεις. Την είχαν εκπονήσει επιστήμονες από τη Σχολή Υγιεινής & Τροπικής Ιατρικής του Λονδίνου (LSHTM) σε περισσότερα από 2.000 άτομα, ηλικίας 40 ετών και άνω. Μεταξύ 2004 και 2014 όλοι τους είχαν πάθει οξεία βακτηριακή ή ιογενή λοίμωξη του αναπνευστικού και επίσης:

– Οι 1.227 είχαν εκδηλώσει για πρώτη φορά έμφραγμα

– Οι 762 είχαν εκδηλώσει για πρώτη φορά εγκεφαλικό επεισόδιο

Οι ερευνητές εξέτασαν πόσα από αυτά τα επεισόδια είχαν εκδηλωθεί τις εβδομάδες μετά την αναπνευστική λοίμωξη. Συνέκριναν επίσης την εκδήλωσή τους με άλλες εβδομάδες του χρόνου.

Τα ευρήματα

Όπως διαπίστωσαν, όσοι εθελοντές είχαν γρίπη ή πνευμονία από πνευμονιόκοκκο είχαν σημαντικά αυξημένες πιθανότητες να υποστούν έμφραγμα ή εγκεφαλικό.

Ειδικότερα διέτρεχαν:

– Τουλάχιστον εξαπλάσιο κίνδυνο για έμφραγμα την πρώτη εβδομάδα μετά την πνευμονία ή τη γρίπη

– Τουλάχιστον οκταπλάσιο κίνδυνο να πάθουν εγκεφαλικό τον επόμενο μήνα από τη γρίπη ή την πνευμονία

Οι επιστήμονες της Σχολής LSHTM υπολόγισαν ότι την εβδομάδα μετά από λοίμωξη του αναπνευστικού εκδηλώνουν έμφραγμα 10 στους 10.000 ανθρώπους άνω των 75 ετών. Τις άλλες εβδομάδες του χρόνου, έμφραγμα παθαίνουν 2 στους 10.000 ανθρώπους.

Άλλες μελέτες έχουν δείξει πως ο κίνδυνος καρδιαγγειακού επεισοδίου μπορεί να είναι αυξημένος επί έως και 10 χρόνια μετά τη νοσηλεία των ασθενών για την αναπνευστική λοίμωξη.

Πώς αυξάνεται ο κίνδυνος

Είναι άραγε η υποξαιμία που προαναφέρθηκε, ο μοναδικός παράγοντας που αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακού επεισοδίου μετά την πνευμονία (ή η γρίπη);

Ούτε εδώ η απάντηση είναι σίγουρη. Η ακριβής αιτία της συσχέτισης δεν έχει ακόμα προσδιοριστεί με βεβαιότητα. Πιστεύεται όμως ότι είναι απόρροια πολύπλοκων αλληλεπιδράσεων ανάμεσα στα προϋπάρχοντα προβλήματα των ασθενών και των επιπτώσεων που έχουν τα παθογόνα και οι αναπνευστικές λοιμώξεις στον οργανισμό τους.

Μπορεί, λ.χ., να παίζει ρόλο το γεγονός ότι γρίπη και πνευμονία προκαλούν συστηματική (γενικευμένη) φλεγμονή στον οργανισμό. Η φλεγμονή μπορεί να ευνοήσει την ανάπτυξη θρομβώσεων. Επιπλέον, ο πνευμονιόκοκκος (το βακτήριο που είναι η πιο συχνή αιτία πνευμονίας) αλλά και οι ιοί της γρίπης ασκούν επιβλαβείς επιδράσεις στον καρδιακό μυ.

Ρόλο παίζουν και άλλες επιδράσεις των λοιμώξεων στο συμπαθητικό νευρικό σύστημα. Επιπλέον, οι βαριές αναπνευστικές λοιμώξεις μπορεί να επιδεινώσουν ή να προκαλέσουν καρδιακή ανεπάρκεια και καρδιακή αρρυθμία.

Για όλους αυτούς λόγους οι επιστήμονες μελετούν αν η χορήγηση αντιπηκτικής αγωγής θα μπορούσε να βοηθήσει τους ασθενείς με πνευμονία. Μία από τις πιο πρόσφατες μελέτες επ’ αυτού δημοσιεύθηκε νωρίτερα εφέτος. Όπως έδειξε, η χορήγηση αντιπηκτικών από το στόμα θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά (κατά 44%) τη θνησιμότητα της βαριάς πνευμονίας.

Οι προαναφερθέντες κίνδυνοι αφορούν κυρίως ασθενείς με σοβαρές αναπνευστικές λοιμώξεις που νοσηλεύονται στα νοσοκομεία. Είναι επίσης μεγαλύτεροι στις ηλικίες άνω των 75 ετών.