Κατά την Τουρκοκρατία και την Ελληνική Επανάσταση η περιφέρεια αυτή παρήγαγε επιφανείς αρματωλούς και οπλαρχηγούς μεταξύ των οποίων ο Γ. Καραϊσκάκης, οι Ανδρέας και Ιωάννης Ίσκος, οι Βαλτινοί, οι Ράγγοι, οι Στράτοι, οι Κοντογιανναίοι και πλήθος άλλων, που αναφέρονται λεπτομερώς στα μητρώα των αξιωματικών του Αγώνος.

Ο Γενάρχης της οικογένειας απήλθε στην Κωνσταντινούπολη όπου τον ηράσθη χανούμισσα επιφανούς Τούρκου, η οποία τον έκρυψε στον γυναικωνίτη για πολλές ημέρες. Όταν όμως ανεκαλύφθη το γεγονός, ο προσβληθείς σύζυγος του πρότεινε  εξισλαμισμό, ή άμεση θανάτωση. Ο Βαλτινός που επροτίμησε το πρώτο, μετωνομάσθη  «Καραοσμάνογλου» και προήχθη σε διάφορα αξιώματα. Αργότερα κατόρθωσε να διορισθεί «βοεβόδας» στο Αγρίνιο (Βραχώρι) όπου και μετεκάλεσε την απομείνασα οικογένειά του. Τον υιό του Θεόδωρο, τον οποίο ανέθρεψε επιμελώς, δυστυχώς  τον εδολοφόνησαν οι Τούρκοι λόγω της συμπαθείας που επεδείκνυε προς τους Χριστιανούς.

Απόγονοι του υιού του Θεοδώρου, υπήρξαν οι Δήμος και Πάνος Βαλτινός, εκ των οποίων προήλθαν οι δύο ρίζες της οικογένειας.

10 Μαρτίου 1821: Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης συγκροτεί στην πόλη Φωξάνη τον Ιερό Λόχο

Από τον Δήμο Βαλτινό εγεννήθη ο διαπρεπέστερος των Βαλτινών και αρχηγός της οικογενείας ο Γεωργάκης Βαλτινός, τον οποίον τα λοιπά μέλη της οικογενείας αποκαλούσαν με σεβασμό «ο Μπάρμπας». Ο Γεωργάκης Βαλτινός (1775) ο οποίος ήταν στην υπηρεσία του Αλί Πασά, υπήρξε και μέλος της Φιλικής Εταιρείας. κατήλθε  το 1821 εις τον Βάλτον και κήρυξε την επανάσταση. Διεκρίθη στη μάχη των στενών του Μακρυνόρους (Μαρ 1822) όπου με τον Γ. Μπακόλα και τον Α. Ίσκο απέκρουσαν τον στρατό του Ισμαήλ Πασά. Ανεδείχθη  στρατηγός και πληρεξούσιος στις συνελεύσεις Άργους, Άστρους και Τροιζήνας, μετά δε την απελευθέρωση διετέλεσε σύμβουλος επικρατείας.

Απόγονοι του Γεωργάκη Βαλτινού υπήρξαν ο Δημήτριος (1835-1839), η Ελένη σύζυγος του Ιερολοχίτη και μαχητή του Δραγατσανίου, μετέπειτα δε Προέδρου του Αρείου Πάγου, Ιωάννου Σωμάκη και η Ευγενία Βαλτινού σύζυγος του γραμματέως του Όθωνος von Staegel. Εγγονή της Ελένης Σωμάκη υπήρξε η Ιουλία Σωμάκη σύζυγος Ν. Καρόλου, η οποία διετέλεσε γραμματεύς της Βασιλίσσης Όλγας και μεταφράστρια στην Δημοτική των Ευαγγελίων (θέμα που προκάλεσε και τα γνωστά επεισόδια).

Από τον Πάνο Θ. Βαλτινό προήλθαν οι Ιωάννης και Κωνσταντίνος Βαλτινός.

Από αυτούς ο Κωνσταντίνος Βαλτινός ή Δόσταγας, ων εγγράμματος, διετέλεσε αρχικά μεν γραμματεύς κάποιου Οθωμανού του Γαρδικίου με το όνομα Δεμίρ Δόστη (εξ ου και το όνομα Δόσταγας), εν συνεχεία δε του ιδίου του Αλί Πασά, επί του οποίου είχε μεγάλη επιρροή. Εφημίζετο επίσης και ως μεγάλος καρδιοκατακτητής, εξ ου και το δημοτικό τραγούδι «Ο Κωνσταντής ο Δόσταγας με τα γραμμένα φρύδια, που βγάζει τις Γιαννιώτισσες από τα παραθύρια». Ο Κωνσταντίνος Δόσταγας, νυμφευθείς την Σωτηροπούλου απέκτησε τα εξής τέκνα: τον Γεώργιο ή Γάκη (που απεβίωσε στο Μεσολόγγι το 1856), τον Ανδρέα, τον Σπυρίδωνα και τον Δήμο ή Δημήτριο (1806-1894) οποίος παρασημοφορήθηκε από τον Βασιλέα Όθωνα με αργυρούν παράσημο δια τις «εκδουλεύσεις του κατά τον υπέρ της ανεξαρτησίας πόλεμο», και  νυμφεύθηκε την Διαμαντούλα Πατσουράκη.

Ο Κωνσταντής ή Δόσταγας λόγω της συμπαθείας που του είχε ο Αλί Πασάς, κατόρθωσε να μετακαλέσει στα ανάκτορα και τον αδερφό του Ιωάννη, ο οποίος και πέθανε το 1856.

Η Επανάσταση του Δασκαλογιάννη και η Επανάσταση του 1821 στην Κρήτη

Αυτός εκ του γάμου του με τη Μαρία Μηχούλη, από το χωριό Ασσενού, είχε επτά τέκνα: τον πρωτότοκό του Αθανάσιο ή Θανασούλα (1803- 1877), τον Σωτήριο, τον Βλάσση, τον Πάνο και τον Γεώργιο (1810-1850) καθώς και τις θυγατέρες Ελένη σύζυγο Ιω. Γκινάκα και Ευγενία. Ο αδελφός όμως του Κατσαντώνη, οπλαρχηγός Λεπενιώτης, άσπονδος εχθρός του Αλί Πασά, εις αντίποινα για τη συμπάθεια του τελευταίου προς τους αδελφούς Βαλτινούς,  έκλεψε τη γυναίκα του Ιωάννη και έριξε τον μικρό υιό του Θανασούλα στον Ασπροπόταμο. Τον Θανασούλα έσωσαν τότε η μητέρα του Μαρία και οι λοιπές γυναίκες του χωριού Λεπενού οι οποίες, αλληλοκρατώντας τα χέρια τους, δημιούργησαν μία αλυσίδα και έτσι έφτασαν στην απέναντι όχθη του ποταμού, όπου ευρίσκετο ο μικρός Θανασούλας.

Ο Αλί Πασάς σε ένδειξη ευγνωμοσύνης προς τους Βαλτινούς οι οποίοι διεκινδύνευσαν για χάρη του, πήρε τον μικρό Θανασούλα και τον παρέδωσε στον μεγάλο δάσκαλο Ψαλλίδα. Όταν  ο Θανασούλας μεγάλωσε και απεφοίτησε, ο Ψαλλίδας τον έκανε έμπιστο αυλικό του, παραδώσας, αυτόν και τη σφραγίδα του.

Μετά την εξουδετέρωση του Αλί Πασά από τους Τούρκους, ο Θανασούλας εκρατήθη απ’ αυτούς ως όμηρος μέχρι  το 1824. Απελευθερώθηκε από τον Ομέρ Βρυώνη, στον οποίο υποσχέθηκε ότι θα πείσει τους κατοίκους του Βάλτου να μην επαναστατήσουν. Αντ’ αυτού  συγκρότησε σώμα εξ εβδομήντα ανδρών και αργότερα (1826) πήρε μέρος στις μάχες της Δόμβραινας και της Αράχωβας, υπό τον Καραϊσκάκη. Μετά το τέλος του αγώνα υπηρέτησε στον τακτικό στρατό και αποστρατεύτηκε στον βαθμό του υποστρατήγου. Υπήρξε επίσης υπασπιστής του Όθωνα. Ο Θανασούλας ενυμφεύθη την Σμαράγδα Καπουράλη.

Από του υπολοίπους υιούς του Ιωάννου, ο Σωτήριος Βαλτινός, υποχιλίαρχος απεβίωσε μαχόμενος στην δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου  του 1826, ο δε Βλάσσιος (1827-1896) που ήτο λόγιος, έφτασε στο βαθμό του υποστρατήγου και διετέλεσε Υπουργός Στρατιωτικών επί κυβερνήσεως Α. Κουμουνδούρου. Ενυμφεύθη  την Θεανώ Γρίβα  και  μετέπειτα την Πολυξένη Αυγερινού Αβέρωφ αποκτήσας δέκα παιδιά τα οποία πέθαναν όλα.

Η συγγένεια των οικογενειών Δροσίνη και Βαλτινών προήλθε ως εξής: ο προπάππος του ποιητή Γ. Δροσίνη, Αναστάσης Δροσίνης, περί τα τέλη του 18ου αιώνος υπήρξε πρωτοκλέφτης στα Άγραφα με σώμα δικό του. Κάποτε κατέβηκε για να διανυκτερεύσει στο χωριό  Βάλτος (εκ των προκρίτων του οποίου υπήρξε η οικογένεια των Βαλτινών) και μοίρασε τα παληκάρια του σε διάφορα σπίτια, ενώ ο ίδιος πήγε να   διανυκτερεύσει σ’ ένα από τα πρώτα σπίτια του χωριού που ανήκε σ’ έναν Βαλτινό.

Ο Βαλτινός είχε μια πολύ ωραία μοναχοκόρη, την Αλτάνη κι όταν την είδε ο Καπετάνιος να του φέρνει – κατά τα καθιερωμένα – τον δίσκο με το γλυκό, έμεινε άναυδος. « Μόλις  σήκωσε τα μάτια  και την κύτταξει του ’πεσε  το κουταλάκι  απ’ το χέρι». Όλη νύχτα δεν έκλεισε μάτι και την άλλη μέρα είπε στον Βαλτινό, που τον φιλοξενούσε: «Θα μου δώσεις την τσούπα σου γυναίκα».

Τον Βαλτινό τον χτύπησε αστροπελέκι γιατί αυτό εσήμαινε να θυσιάσει  την κόρη του στον άγριο οπλαρχηγό και στον γεμάτο κινδύνους τρόπο ζωής του.

Προσπάθησε να βρει δικαιολογίες, ο Αναστάσης όμως του είπε: «Θα σου αφήσω μία εβδομάδα να το σκεφθείς, μα αν δε λάβω θετική απάντηση στο βουνό που θα βρίσκομαι θέλω να ξέρεις πώς θα σας κάψω όλους μέχρι… κουμπάρου!…».

Κι όμως έγινε το θαύμα: όταν ο αρχικλέφτης πήρε την κοπελιά ηρέμησε τόσο που, σε λίγο, κατατασσόταν κι αυτός μες στους πρώτους νοικοκυραίους του Βάλτου μαζί με τον πεθερό του.

Καιρός – Νάουσα: «Γενίτσαροι» και «Μπούλες» στα χιόνια, 200 χρόνια από το ολοκαύτωμα του 1821

Παιδιά του Αναστάση ήταν ο Γιώργος ή Καραγιώργος Δροσίνης, ο Κώστας ή Καρακώστας, ο Ιωάννης και ο Νικολάκης Δροσίνης. Απ’ αυτούς ο Καραγιώργος Δροσίνης   μετείχε με δικό του σώμα στη πολιορκία του Μεσολογγίου όπου και έπεσε κατά την έξοδο αφού προηγουμένως είχε προαχθή σε αντιστράτηγο (1825). Ο αδελφός του Κώστας ή Καρακώστας Δροσίνης έχοντας μαζί του και τον εξάδελφό του Γεώργιο Κ. Βαλτινό, ανδραγάθησε σπάζοντας την πολιορκία της Κλείσοβας. Σωθείς δε και αναγορευθείς χιλίαρχος ενώθηκε στο Ναύπλιο με το στράτευμα του Καραϊσκάκη πλην όμως εσκοτώθη κι αυτός στη μάχη του Φαλήρου.

Κατά μία άποψη οι Βαλτινοί ήταν για τη Ρούμελη ότι ήταν οι Μανιάτες για το Μοριά.

Ο Δήμος Αθηναίων τιμώντας την προσφορά της οικογένειας Βαλτινών στον Αγώνα, έδωσε το όνομά τους σε δρόμο των Αθηνών, κοντά στο Πεδίο του Άρεως.

Κατερίνα Βολουδάκη, Δικηγόρος