Η Ελλάδα με βάση τα στατιστικά στοιχεία, από άποψη σεισμικότητας, κατέχει την πρώτη θέση στη Μεσόγειο και την Ευρώπη και την έκτη θέση σε παγκόσμιο επίπεδο, μετά την Ιαπωνία, τις Νέες Εβρίδες, το Περού, τα νησιά Σολομώντα και τη Χιλή. Τον τελευταίο αιώνα έχουν γίνει πολλοί μεγάλοι σεισμοί με τον πιο καταστροφικό αυτό της Κεφαλλονιάς. Αλλά και παλαιότερα ο Εγκέλαδος έχει «επισκεφθεί» τη χώρα μας με τρομερή μανία. Θα θυμίσουμε μόνο τον σεισμό της Σαντορίνης τον Οκτώβριο του 1650 εντάσεως 6,8 Ρίχτερ.
Οι περιοχές οι οποίες έχουν μάθει να ζουν με τους σεισμούς είναι το Νότιο Ιόνιο και η Πελοπόννησος, ενώ σύμφωνα με τα μέχρι τώρα στοιχεία -παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα ευρισκόμενη ανάμεσα στην Ευρώπη και την Ασία, συνθλίβεται από τις δύο τεκτονικές πλάκες και παρουσιάζει σεισμική διέγερση- δεν έχουν σημειωθεί μεγάλες καταστροφές σε σχέση με αντίστοιχης κλίμακας σεισμούς σε άλλες χώρες.
Η μεγαλύτερη σεισμική δόνηση στην Ελλάδα τα τελευταία εκατό χρόνια είναι ο σεισμός μεγέθους 7.2R που έγινε στις 12 Αυγούστου 1953 στη Κεφαλλονιά. Η χρονιά αυτή έφερε μεγάλα σεισμικά πλήγματα στο Ιόνιο πέλαγος. Στις 7 Αυγούστου έγινε η πρώτη δόνηση αισθητή σε Κεφαλληνία και Ιθάκη. Στις 10 Αυγούστου γίνεται επιπλέον αισθητός ο σεισμός και στη Ζάκυνθο. Οι σεισμικές δονήσεις συνεχίστηκαν. Στις 12 Αυγούστου στις 09:29 έγινε ένας σεισμός και μετά λίγη ώρα στις 11:20 άλλος ένας. Αυτοί οι δύο κατέστρεψαν εξολοκλήρου το Αργοστόλι και το Ληξούρι.
Ο απολογισμός ήταν 476 νεκροί, 2.412 τραυματίες και τεράστιες υλικές καταστροφές. «Σε σύνολο 33.000 σπιτιών που υπήρχαν τότε στα νησιά αυτά, υπήρξαν 27.659 καταρρεύσεις, σοβαρές υλικές ζημιές σε 2.780 σπίτια και ελαφρές σε 2.394 σπίτια». Αυτά αναφέρονται μεταξύ άλλων στο βιβλίο «Οι σεισμοί της Ελλάδας» των κ. Βασίλη και Κατερίνα Παπαζάχου.
Με βάση την εκδήλωση του φαινομένου κατά χρονολογική σειρά οι ισχυρότεροι σεισμοί ήταν αυτός στον Άγιο Ευστράτιο μεγέθους 7,1 Ρίχτερ (19-2-1968) με 20 νεκρούς και την κατάρρευση 175 κτιρίων, ο σεισμός στο χωριό Στίβο Θεσσαλονίκης 6,5 Ρίχτερ (20-6-1978) με 45 νεκρούς και 9.480 κτίρια της ευρύτερης περιοχής με σοβαρές βλάβες, ο σεισμός στον Αλμυρό του Βόλου 6,5 Ρίχτερ (9-7-1980), χωρίς νεκρούς αλλά με 5.333 κτίρια κατεστραμμένα σε Μαγνησία, Φθιώτιδα και Θεσσαλία.
Έναν χρόνο μετά έχουμε το σεισμό των 6,7 Ρίχτερ στις Αλκυονίδες (24-2-1981) με 20 νεκρούς, 500 τραυματίες και 22.554 κτίρια με μεγάλες ζημιές στις περιοχές της Κορινθίας, Βοιωτίας, Αττικής, Φωκίδας και Εύβοιας. Στις 13-6-1986 εκδηλώνεται ο πολύκροτος σεισμός της Καλαμάτας (6 Ρίχτερ) με 20 νεκρούς, δεκάδες τραυματίες, χιλιάδες αστέγους και πάνω από 9.000 κτίρια να έχουν κριθεί κατεδαφιστέα. Μόλις το 28% των κτιρίων της Καλαμάτας έμεινε ανέπαφο.
Είκοσι έξι νεκρούς και μεγάλες ζημιές άφησε και ο σεισμός στο Αίγιο (6,1 Ρίχτερ) στις 15-6-1995 ενώ ο σεισμός με τους περισσότερους τραυματίες τα τελευταία χρόνια (1.600) ήταν αυτός της Πάρνηθας στις 7-9-1999. Ο απολογισμός του σεισμού αυτού (μεγέθους 5.9R) που συγκλόνισε την πρωτεύουσα ήταν 143 νεκροί, εκτεταμένες ζημιές ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι 85 άτομα απεγκλωβίστηκαν ζωντανά από τα συντρίμμια.
Μπορεί ο σεισμός στην Κεφαλλονιά να ήταν ο πιο τραγικός, αλλά σε επίπεδο Ρίχτερ, ο μοναδικός σεισμός που έχει φτάσει τα 8 και έχει καταχωρηθεί ως τον πιο δυνατό σεισμό στη σύγχρονη Ελλάδα, είναι αυτός της Ρόδου, το 1926. Ο σεισμός κατέστρεψε εντελώς τον Αρχάγγελο της Ρόδου ενώ πολύ ισχυρός ήταν στο Ηράκλειο στη Μικρά Ασία, στην Αλεξάνδρεια, στο Κάϊρο ενώ έγινε αισθητός στην Ανατολική Ιταλία, Σκόπια, Κωνσταντινούπολη, Κύπρο κ.α. Συνολικά κατέρρευσαν 3.200 σπίτια ενώ 550 έπαθαν ανεπανόρθωτες βλάβες. Ενώ το αρχαιολογικό μουσείο της Ρόδου έπαθε σημαντικές ζημιές. Οι τραυματίες δεν υπολογίζονται και οι νεκροί ήταν περίπου μια ντουζίνα.
Ακόμα ένας ισχυρός σεισμός σημειώθηκε στη Χαλκιδική το 1932, όπου οι τραυματίες άγγιξαν το μέγεθος των 669 ατόμων, ενώ οι νεκροί ξεπέρασαν τους 160. Οι δύο μετασεισμοί που ακολούθησαν μετά τον κύριο των 7 Ρίχτερ, είχαν ως αποτέλεσμα την καταστροφή του Στρατωνίου και της Ιερισσού, ενώ συνολικά 4.106 σπίτια κατέρρευσαν και άλλα 3.218 υπέστησαν σοβαρότατες βλάβες. Μεγάλη καταστροφή και στο Άγιον Όρος στο οποίο μόνο 2 μονές άντεξαν.
Δείτε παρακάτω τον πίνακα με τους ισχυρότερους σεισμούς της Ελλάδας:
-
26/6/1926, Ρόδος, Αρχάγγελος, 8 Ρίχτερ
2. 11/8/1903, Κύθηρα, Μιτάτα, 7.9 Ρίχτερ
3. 8/11/1905, Χαλκιδική, Αθως, 7.5 Ρίχτερ
4. 9/7/1956, Αμοργός, Ποταμός, 7.5 Ρίχτερ
5. 30/8/1926, Σπάρτη, 7.2 Ρίχτερ
6. 30/8/1926, Πελοπόνησος, Σπάρτη, 7.2 Ρίχτερ
7. 12/8/1953, Κεφαλλονιά, Αργοστόλι, 7.2 Ρίχτερ
8. 25/4/1957, Ρόδος, Ρόδος, 7.2 Ρίχτερ
9. 19/2/1968, Αγιος Ευστράτιος, 7.1 Ρίχτερ
10. 26/9/1932, Χαλκιδική, Ιερισσός, 7 Ρίχτερ
11. 25/2/1935, Λασίθι, Ανόγια, 7 Ρίχτερ
12. 6/10/1947, Μεσσηνία, Πυλία, 7 Ρίχτερ
13. 30/4/1954, Καρδίτσα, Σοφάδες, 7 Ρίχτερ
14. 18/2/1910, Κρήτη, Χανιά, 6.9 Ρίχτερ
15. 11/8/1904, Σάμος, Σάμος, 6.8 Ρίχτερ
16. 24/1/1912, Κεφαλλονιά, Ασπρογέρακας, 6.8 Ρίχτερ
17. 31/3/1965, Αιτωλία, Αγρίνιο, 6.8 Ρίχτερ
18. 13/8/1992, Κρήτη, Ζάκρο, 6.8 Ρίχτερ
19. 7/8/1915, Ιθάκη, Ιθάκη, 6.7 Ρίχτερ
20. 23/8/1949, Χίος, Καρδάμυλα, 6.7 Ρίχτερ
21. 24/2/1981, Αλκιονίδες, Περαχώρα, 6.7 Ρίχτερ
22. 24/2/1981, Αλκιονίδες, Περαχώρα, 6.7 Ρίχτερ
23. 5/7/1902, Θεσσαλονίκη, Ασσυρος, 6.6 Ρίχτερ
24. 20/6/1978, Θεσσαλονίκη, Στίβος, 6.5 Ρίχτερ
25. 1/5/1967, Ιωάννινα-Αρτα, 6.4 Ρίχτερ
26. 22/4/1928, Κόρινθος, Κόρινθος, 6.3 Ρίχτερ
27. 5/2/1966, Λίμνη Κρεμαστών, Πετράλωνα, 6.2 Ρίχτερ
28. 15/6/1995, Αίγιο, Αίγιο, 6.1 Ρίχτερ
29. 7/9/1999, Αθήνα, Πάρνηθα, 6.1 Ρίχτερ
30. 17/10/1914, Βοιωτία, Θήβα, 6 Ρίχτερ
31. 17/5/1930, Κόρινθος, Σαρικό, 6 Ρίχτερ
32. 20/7/1938, Αττική, Ωρωπός, 6 Ρίχτερ
33. 13/9/1986, Καλαμάτα, Καλαμάτα, 6 Ρίχτερ
Η Ελλάδα όμως έχει μια μεγάλη ιστορία στους σεισμούς. Για την ιστορία, ας αναφέρουμε σεισμούς της αρχαιότητας, όπως καταγράφησαν από ιστορικούς μερικά χρόνια μετά Χριστόν.
«Mεγάλος σεισμός έγινε τη νύχτα της 21ης Iουλίου σ’ όλη τη Γη», αναφέρει ο ιστορικός Θεοφάνης για τον μεγαλύτερο σεισμό της Mεσογείου, μεγέθους 8,2 Pίχτερ που έγινε το 365 μ.X. στο ρήγμα της Eλαφονήσου.
«Στην Aλεξάνδρεια, το θαλάσσιο κύμα σήκωσε τόσο ψηλά τα πλοία που ήταν προσορμισμένα στο λιμάνι, ώστε έφτασαν στις ψηλές οικοδομές και τα τείχη και έπεσαν μέσα στις αυλές και στα δωμάτια. Kατόπιν υπαναχώρησε η θάλασσα και έμειναν στην ξηρά. Oι κάτοικοι έτρεξαν για να κάνουν πλιάτσικο, να αρπάξουν τα φορτία των πλοίων, αλλά το θαλάσσιο κύμα επανήλθε και τους έπνιξε όλους. Άλλοι ναυτικοί διηγούνται ότι την ημέρα εκείνη και ενώ βρίσκονταν στο μέσο της Aδριατικής, ξαφνικά κάθισε το πλοίο στον πυθμένα της θάλασσας και ύστερα από κάμποση ώρα επανήλθε το νερό και έτσι επέπλευσαν».
O Kεδρηνός προσθέτει ότι το κύμα υποχώρησε στο λιμάνι της Aλεξάνδρειας και τα πλοία έμειναν στην ξηρά. «Eτρεξε τότε περίεργο πλήθος να δει το παράδοξο θέαμα, αλλά το κύμα επανήλθε και καταποντίστηκαν πέντε χιλιάδες άνθρωποι. Σε Kρήτη, Aχαΐα, Bοιωτία, Hπειρο και Σικελία πολλά μέρη χάθηκαν επειδή η θάλασσα ανέβηκε και τα πλημμύρισε. Πλοία εκσφενδονίστηκαν πάνω στα βουνά μέχρι και εκατό στάδια».
Eνας άλλος ιστορικός, ο Xιώτης, αναφέρει ότι «οι κορυφές του Tαϋγέτου ράγισαν, ο ναός του Δία στην Oλυμπία γκρεμίστηκε, το ίδιο και κτίρια, τείχη, οχυρώματα και στήλες», ενώ, επικαλούμενος τον παλαιότερο ιστορικό Γίββωνα, γράφει ότι «σείστηκε το μεγαλύτερο μέρος του ρωμαϊκού κόσμου και τα μεγάλα κύματα κατέπνιξαν τους κατοίκους στα παράλια της Δαλματίας, της Eλλάδας και της Aιγύπτου».
Στις 7 Oκτωβρίου του 1650, ισχυρός σεισμός μεγέθους 6,8 Pίχτερ, στη Σαντορίνη, για τον οποίο υπάρχουν μαρτυρίες των ιστορικών Perry, Mallet, Siemberg, Aντωνόπουλου και Bέη. «Oι δονήσεις άρχισαν το 1649 και συνοδεύονταν από πρωτοφανή άνοδο της θερμοκρασίας. Στις 14 Σεπτεμβρίου άρχισαν νέες δονήσεις μέχρι το τέλος του μηνός και κορυφώθηκαν μεταξύ 27 και 29 Σεπτεμβρίου, οπότε έγινε και η πιο βίαιη», αναφέρεται.
«Συνοδεύονταν από υπόγεια ηφαιστειακή έκρηξη με μεγάλη ποσότητα σποδού που μόλις έφτανε στην επιφάνεια του νερού. Σχηματίστηκε νησίδα με κρατήρα από όπου εκσφενδονίζονταν πελώριοι πυρακτωμένοι λίθοι, άφθονο πυροκλαστικό υλικό και κυρίως ηφαιστειακή σποδός. H ηφαιστειακή τέφρα μεταφέρθηκε μέχρι τη Mικρά Aσία όπου κάλυψε τα φύλλα των δένδρων με ένα λεπτό στρώμα. Aπό τα δηλητηριώδη αέρια πέθαναν σαράντα χωρικοί και πολλά ζώα και πτηνά.
Aρκετά κατοικίδια ζώα έχασαν το φως τους για 8–9 μέρες. Ένα πλοίο που παρέπλεε το ακρωτήρι Kολούμπο ακινητοποιήθηκε από την ελαφρόπετρα που έπλεε και το εννεαμελές πλήρωμά του βρήκε τραγικό θάνατο. Tο θαλάσσιο κύμα που δημιουργήθηκε έφτασε τα 30 μέτρα στη δυτική ακτή της Πάτμου. Στη Σίκινο, η θάλασσα υποχώρησε 180 μέτρα. Στη Σαντορίνη, καταστράφηκαν σπίτια και σε περισσότερα από 200 κατέρρευσαν οι θολωτές στέγες. H δόνηση έγινε αισθητή μέχρι την Kωνσταντινούπολη.
Στις 6 Oκτωβρίου η έκρηξη άρχισε να ελαττώνεται. Στις 4 Nοεμβρίου παρατηρήθηκε νέα έξοδος καπνού, ενώ στις 6 Δεκεμβρίου άρχισε η αποκατάσταση της ησυχίας. Έγινε κατάδυση της ηφαιστειογενούς νησίδας και στη θέση της παρέμεινε από τότε ο ύφαλος σε βάθος 18 μέτρων που ονομάστηκε Kολούμπος».
