Στις 26 Σεπτεμβρίου, η Παγκόσμια Ημέρα Μεσοθηλιώματος υπενθυμίζει ένα σοβαρό δεδομένο που η επιστήμη και η πολιτεία δεν μπορεί να αγνοήσει: ο αμίαντος, ένα υλικό που κάποτε θεωρήθηκε «θαυματουργό» για την αντοχή του στη φωτιά και τη θερμότητα, συνεχίζει -παρά την εδώ και δεκαετίες απόσυρσή του- να σκορπίζει αρρώστια και θάνατο.

Ο αμίαντος -υλικό που χρησιμοποιήθηκε  εκτεταμένα σε οικοδομές, ναυπηγεία και βιομηχανίες, πριν απαγορευθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2005- εξακολουθεί να υπάρχει σε  αναπτυσσόμενες πολυπληθείς χώρες, ενώ ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) τον έχει ανακηρύξει ως καρκινογόνο πρώτης κατηγορίας. 

Εκτιμάται ότι 125 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως εξακολουθούν να εκτίθενται σε αυτόν.

Στην Ελλάδα πλέον, εξακολουθεί ακόμη και σήμερα να υπάρχει αμίαντος σε χώρους με παλαιές κατασκευές, σωληνώσεις ή πλοία, όπου απαιτούνται ειδικά μέτρα προστασίας κατά την κατεδάφιση ή την επισκευή.

Γι’ αυτό και η έκθεση στο καρκινογόνο αυτό υλικό μπορεί να συμβεί κυρίως σε εργαζόμενους στην οικοδομή, κατά την κατεδάφιση ή επισκευή παλαιών κτιρίων, διάλυση πολύ παλαιών εγκαταστάσεων ή υποδομών (πχ σωλήνες ύδρευσης) που περιέχουν αμίαντο.

Το μεσοθηλίωμα στις περισσότερες περιπτώσεις συνδέεται με την εισπνοή ινών αμιάντου, ενώ αποτελεί τον δεύτερο συχνότερο καρκίνο που σχετίζεται με επαγγελματική έκθεση στην Ευρώπη.

Τι είναι το μεσοθηλίωμα

Το μεσοθηλίωμα είναι ένας σπάνιος αλλά εξαιρετικά επιθετικός καρκίνος που αναπτύσσεται στο λεπτό περίβλημα των οργάνων του θώρακα και της κοιλιάς.

Καρκίνος του πνεύμονα: Ποια κακή διατροφική συνήθεια αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης

Στην πλειονότητα των περιπτώσεων τα περιστατικά οφείλονται στην εισπνοή ινών αμιάντου.

Η νόσος εμφανίζεται ύπουλα: συχνά εκδηλώνεται 20 έως 50 χρόνια μετά την αρχική έκθεση κι αυτό καθιστά την έγκαιρη διάγνωση σχεδόν αδύνατη, ακόμα και σε ανθρώπους που γνωρίζουν ότι ήρθαν σε επαφή με αμίαντο.

Τα βασικά συμπτώματα περιλαμβάνουν δύσπνοια, πόνο στο στήθος και συλλογή υγρού στη θωρακική κοιλότητα.

Επιδημιολογικά δεδομένα και πρόληψη

Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία, κάθε χρόνο καταγράφονται περίπου 15.000–20.000 θάνατοι από μεσοθηλίωμα στην Ευρώπη.

Στην Ελλάδα, δεν υπάρχει πλήρης καταγραφή, αλλά εκτιμάται ότι εμφανίζονται περίπου 40–60 νέα περιστατικά ετησίως, κυρίως σε άτομα με επαγγελματική έκθεση.

Από την 1η Ιανουαρίου 2005 απαγορεύτηκε στις χώρες της ΕΕ η παραγωγή, διάθεση και χρήση όλων των μορφών αμιάντου, ωστόσο εάν  υπάρχει ακόμη αμίαντος σε παλιές κατασκευές, αυτό θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη, όταν προγραμματίζονται εργασίες.

Στη χώρα μας, η νομοθεσία απαιτεί εξειδικευμένα συνεργεία με ειδικό εξοπλισμό για αφαίρεση και αποκομιδή αμιάντου. Παρ’ όλα αυτά, σε πολλά παλιά κτίρια (σχολεία, νοσοκομεία, δημόσια κτίρια) υπάρχουν ακόμα κατασκευές με αμίαντο.

ΕΠΕ: «Κλειδί» η πρόληψη και οι θεραπείες

Η πρόληψη, σύμφωνα με την Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία (ΕΠΕ), μέσω αποφυγής της έκθεσης στον αμίαντο αποτελεί το σημαντικότερο μέτρο προστασίας από τη νόσο.

Σημαντικό είναι, σύμφωνα με την ΕΠΕ,  να τηρούνται οι αυστηροί κανονισμοί που περιορίζουν τη χρήση αμιάντου και προβλέπουν μέτρα υψηλής προστασίας κατά την αφαίρεση και απομάκρυνση αυτών των υλικών.

Την ίδια στιγμή, η ιατρική έρευνα προχωρά με νέα φάρμακα και συνδυασμούς φαρμάκων, που στοχεύουν να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής και την επιβίωση των ασθενών.

Οι νέες θεραπείες που δοκιμάζονται είναι οι ανοσοθεραπείες και οι στοχευμένοι συνδυασμοί φαρμάκων, σε ειδικές κλινικές μελέτες που εστιάζουν στη βελτίωση επιβίωσης των ασθενών.

Παράλληλα, διεξάγονται και έρευνες για βιοδείκτες έγκαιρης διάγνωσης, που ίσως αλλάξουν το τοπίο στο μέλλον.

Παράλληλα, οι οργανώσεις ασθενών σε όλο τον κόσμο αγωνίζονται για καλύτερη πρόσβαση σε αυτές τις θεραπείες, ενώ σε αρκετές χώρες, ασθενείς με μεσοθηλίωμα έχουν λάβει αποζημιώσεις λόγω επαγγελματικής έκθεσης.

Σε πολλές χώρες (π.χ. Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Ιταλία), ασθενείς με μεσοθηλίωμα αποζημιώνονται για την επαγγελματική έκθεση, ενώ υπάρχουν δικαστικές αποφάσεις με υψηλές αποζημιώσεις κατά εταιρειών που δεν προστάτευσαν εργαζόμενους.

Καταλήγοντας, η ημέρα αυτή δεν είναι απλώς μια υπενθύμιση για μια δύσκολη ασθένεια, αλλά είναι και μια ευκαιρία να σταθούμε δίπλα σε όσους νοσούν, να στηρίξουμε τις οικογένειές τους και να απαιτήσουμε ένα ασφαλέστερο περιβάλλον για όλους, καταλήγει η ΕΠΕ.