Σε μια κρίσιμη καμπή φαίνεται να βρίσκονται οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις, καθώς τίθεται εκ νέου επί τάπητος το ζήτημα των ρωσικών πυραυλικών συστημάτων. Σύμφωνα με τον Τομ Μπάρακ, πρέσβη στην Τουρκία και βασικό σύμμαχο του Ντόναλντ Τραμπ, η Άγκυρα καλείται να αποχωριστεί οριστικά το σύστημα αεράμυνας S-400, εάν επιθυμεί την επιστροφή της στο πρόγραμμα παραγωγής και αγοράς των μαχητικών αεροσκαφών F-35.

Διπλωματικές διεργασίες και η στάση της Ουάσιγκτον

Σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα X, ο Αμερικανός αξιωματούχος επιβεβαίωσε ότι οι δύο πλευρές βρίσκονται σε διαπραγματεύσεις σχετικά με την τύχη των ρωσικών συστοιχιών που αποκτήθηκαν πριν από μία δεκαετία, αλλά και την εκπεφρασμένη επιθυμία της Τουρκίας να επανενταχθεί στο πρόγραμμα των F-35. Το θέμα συζητήθηκε σε ανώτατο επίπεδο τον Σεπτέμβριο στον Λευκό Οίκο, μεταξύ του Ντόναλντ Τραμπ και του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Παρόλο που ο Αμερικανός πρόεδρος εμφανίστηκε ανοιχτός στην προοπτική πώλησης των μαχητικών, οι δηλώσεις του Μπάρακ, όπως σημειώνει το Bloomberg, υπογραμμίζουν την αμετακίνητη στάση της Ουάσιγκτον και των νατοϊκών συμμάχων: η Τουρκία οφείλει να εγκαταλείψει το ρωσικό σύστημα για να βρεθεί λύση. Πρόκειται για ένα βήμα στο οποίο η τουρκική πλευρά δεν έχει δείξει, μέχρι στιγμής, προθυμία να προβεί, ελπίζοντας στην άρση των κυρώσεων χωρίς την απομάκρυνση των πυραύλων.

«Οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται σε συνεχείς συζητήσεις με την Τουρκία σχετικά με την επιθυμία της να επανενταχθεί στο πρόγραμμα των F-35 και την κατοχή του ρωσικής κατασκευής συστήματος αεράμυνας S-400. Όπως προβλέπεται από την αμερικανική νομοθεσία, η Τουρκία δεν πρέπει πλέον να λειτουργεί ούτε να κατέχει το σύστημα S-400 προκειμένου να επιστρέψει στο πρόγραμμα των F-35. Η θετική σχέση μεταξύ του Προέδρου Τραμπ και του Προέδρου Ερντογάν έχει δημιουργήσει μια νέα ατμόσφαιρα συνεργασίας, η οποία οδήγησε στις πιο εποικοδομητικές συζητήσεις που είχαμε για το θέμα αυτό εδώ και σχεδόν μια δεκαετία. Ελπίδα μας είναι ότι αυτές οι συνομιλίες θα επιφέρουν μια σημαντική εξέλιξη τους επόμενους μήνες, η οποία θα ικανοποιεί τις απαιτήσεις ασφαλείας τόσο των Ηνωμένων Πολιτειών όσο και της Τουρκίας».

Το νομικό πλαίσιο και το χρονοδιάγραμμα

Ο Τομ Μπάρακ ήταν σαφής ως προς τις νομικές δεσμεύσεις των ΗΠΑ: «Όπως ορίζεται από την αμερικανική νομοθεσία, η Τουρκία δεν πρέπει πλέον να χρησιμοποιεί ή να κατέχει το σύστημα S-400 για να επιστρέψει στο πρόγραμμα F-35». Ωστόσο, η στενή σχέση των δύο ηγετών φαίνεται να έχει δημιουργήσει ένα κλίμα αισιοδοξίας, οδηγώντας στις «πιο εποικοδομητικές συζητήσεις της τελευταίας δεκαετίας».

Ο Αμερικανός πρέσβης εκτίμησε μάλιστα ότι το ζήτημα θα μπορούσε να επιλυθεί εντός των επόμενων τεσσάρων έως έξι μηνών, υπονοώντας ότι η Τουρκία πλησιάζει στο να απαλλαγεί από τους S-400, με στόχο μια εξέλιξη που θα ικανοποιεί τις απαιτήσεις ασφαλείας και των δύο χωρών.

Το ιστορικό της προμήθειας

Υπενθυμίζεται ότι η Τουρκία προχώρησε στην αγορά των S-400 στον απόηχο της απόπειρας πραξικοπήματος του 2016. Η απόφαση αυτή επηρεάστηκε από το γεγονός ότι οι πραξικοπηματίες είχαν χρησιμοποιήσει αμερικανικά F-16 για να πλήξουν στόχους όπως το κοινοβούλιο και την περιοχή γύρω από το προεδρικό μέγαρο. Μέχρι σήμερα, η Άγκυρα διατηρεί το ρωσικό σύστημα κοντά στην πρωτεύουσα και το έχει δοκιμάσει τουλάχιστον μία φορά.