Στις 26 Απριλίου του 1986 στο πυρηνικό εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας του Τσερνόμπιλ, στην τότε Σοβιετική Δημοκρατία της Ουκρανίας, συνέβη η χειρότερη πυρηνική τραγωδία όλων των εποχών.

Κατά τη διάρκεια δοκιμής ασφαλείας του αντιδραστήρα νο. 4, προκλήθηκε έκρηξη ατμού η οποία έστειλε στον ουρανό της Ευρώπης τεράστιες ποσότητες ραδιενεργού υλικού, υποχρέωσε την εκκένωση της πόλης  και της ευρύτερης περιοχής της Πριπιάτ  από τους κατοίκους και είχε σαν αποτέλεσμα 31 άμεσους θανάτους και άγνωστο πόσους άλλους από ραδιενεργό δηλητηρίαση. Χρόνια μετά μερικοί επέστρεψαν στην απαγορευμένη ζώνη.

Στο κέντρο του Τσερνόμπιλ βρίσκεται σήμερα η διοίκηση της απαγορευμένης ζώνης ακτίνας 30 χιλιομέτρων γύρω από το μοιραίο πυρηνικό εργοστάσιο.

Η πόλη Πρίπιατ, δίπλα στο πυρηνικό εργοστάσιο, θυμίζει ταινία τρόμου με τα μισογκρεμισμένα κτίρια και την άγρια βλάστηση που έχουν πλέον αποκτήσει τον έλεγχο της εγκαταλειμμένης πόλης.

Στην ταμπέλα που κρέμεται μπροστά από ένα σπίτι γράφει: «Το σπίτι κατοικείται από τον ιδιοκτήτη». Όμως ο γείτονας ισχυριζεται, ότι στην πραγματικότητα το σπίτι είναι ακατοίκητο: «Μια φορά το μήνα έρχονται τα εγγόνια του πρώην γείτονά μου και ελέγχουν αν όλα είναι εντάξει», λέει ο Γιέβγεν Μάρκεβιτς, ο οποίος πριν από την καταστροφή ήταν δάσκαλος στο Τσερνόμπιλ.

Θυμάται, ότι  το μοιραίο πρωινό ήταν καθ΄οδόν με τους μαθητές του σε μια σχολική εκδρομή και είδε στον ορίζοντα να βγαίνει καπνός από τον πυρηνικό αντιδραστήρα. Λίγες μέρες αργότερα ξεκίνησε η διαδικασία εκκένωσης.

Οι μαρτυρίες

Τρεις μήνες μετά το δυστύχημα ο Γιέβγεν επέστρεψε για πρώτη φορά πίσω στην πόλη του. Νοστάλγησα την Πρίπιατ, λέει. Και επειδή η πόλη βρίσκονταν πλέον μέσα στην απαγορευμένη ζώνη χρειάζονταν ειδική άδεια. Από σύμπτωση συνάντησε ένα φίλο αστυνομικό, ο οποίος του έδωσε το υπηρεσιακό σακάκι και το καπέλο του και έτσι έφθασε στο σπίτι του χωρίς κανένα πρόβλημα. Έμεινε μόνο μια νύχτα. Λίγο αργότερα βρήκε δουλειά στην υπηρεσία ελέγχου της ραδιενεργούς μόλυνσης και εγκαταστάθηκε και πάλι στο Τσερνόμπιλ. Σήμερα είναι συνταξιούχος. «Είμαι ευτυχής που πήρα τότε αυτή την απόφαση», λέει ο Γιέβγεν Μάρκεβιτς.

Μερικά στενά πιο κάτω ζει σε ένα μικρό σπίτι με κήπο η Μαρία Προκοπίβνα. Στο εικονοστάσιο του σπιτιού υπάρχει μια εικόνα στολισμένη με σεμεδάκια. «Εγώ τα έφτιαξα, όταν ήμουν νέα», λέει η ηλικιωμένη. Θυμάται κλαίγοντας την μέρα που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το σπίτι της: «Μας είπαν ότι θα φύγουμε για τρεις μέρες. Είχαμε μόλις ξεκινήσει τις προετοιμασίες για το Πάσχα. Μας πήγαν σε κτίριο μιας γειτονικής πόλης όπου είχαν εγκατασταθεί ήδη πολλές άλλες οικογένειες. Δεν μπορώ να περιγράψω τι τραβήξαμε».

Λίγες μόνο μέρες αργότερα πήρε τα υπάρχοντά της και ξαναγύρισε στο σπίτι της. «Φυσικά και άκουσα ότι η ραδιενέργεια είναι παντού. Μας απαγόρεψαν να φυτέψουμε το οτιδήποτε. Όμως οι τελευταίες μετρήσεις δείχνουν ότι η ραδιενέργεια έχει περιοριστεί σε κανονικά επίπεδα», λέει η ηλικιωμένη γυναίκα .