Με επίσημη Ρηματική Διακοίνωση προς τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, η Λιβύη αμφισβητεί ευθέως τη μέση γραμμή που έχει ορίσει η Ελλάδα για την οριοθέτηση των θαλάσσιων οικοπέδων νοτίως και δυτικώς της Κρήτης, τα οποία έχουν προσφερθεί για αδειοδότηση ερευνών υδρογονανθράκων. Για πρώτη φορά, η Τρίπολη αποτυπώνει επισήμως τη διεκδίκησή της επί των περιοχών αυτών, επικαλούμενη το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο του 2019.
Στη Ρηματική Διακοίνωση, η οποία κατατέθηκε στις 20 Ιουνίου και δημοσιεύθηκε στον ΟΗΕ στις 3 Ιουλίου (A/79/860), επισυνάπτονται χάρτες που παρουσιάζουν τη λιβυκή εκδοχή της οριοθέτησης, ως συνέχεια του Μνημονίου με την Τουρκία. Η γραμμή αυτή ουσιαστικά αναιρεί την ύπαρξη ελληνικής ΑΟΖ νοτίως της Κρήτης.
Παρότι το κείμενο αναγνωρίζει ότι οι περιοχές αυτές αποτελούν αντικείμενο άλυτης διαφοράς μεταξύ των δύο χωρών, τις χαρακτηρίζει ταυτόχρονα ως «λιβυκές θαλάσσιες περιοχές». Επιπλέον, η Λιβύη υποστηρίζει ότι η ελληνική πρωτοβουλία για αδειοδότηση ερευνών συνιστά προσπάθεια δημιουργίας τετελεσμένων εις βάρος των δικών της κυριαρχικών συμφερόντων, τα οποία δηλώνει ότι «δεν είναι αποδεκτά».
Η Τρίπολη κατηγορεί την Ελλάδα για παραβίαση του διεθνούς δικαίου, επικαλούμενη τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, και καλεί τη διεθνή κοινότητα, υπό την ηγεσία του ΟΗΕ, να αποτρέψει ενέργειες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε κλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο.
Στο παράρτημα της διακοίνωσης περιλαμβάνεται έκθεση της Λιβυκής Κρατικής Εταιρείας Πετρελαίου (NOC), η οποία κάνει λόγο για παραβίαση της «οριοθετικής γραμμής» που προκύπτει από το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο. Η έκθεση αναφέρεται σε δύο θαλάσσια οικόπεδα, «Κρήτη 1» και «Κρήτη 2», τα οποία, σύμφωνα με τη λιβυκή πλευρά, βρίσκονται εντός των δικών της θαλάσσιων ζωνών.
Η λιβυκή διακοίνωση έρχεται σε αντίθεση με προηγούμενες εκτιμήσεις στην Αθήνα, σύμφωνα με τις οποίες η Λιβύη φαινόταν να αποδέχεται τη μέση γραμμή που έχει θεσπιστεί με βάση τον ελληνικό νόμο 4001/2011. Ωστόσο, η Τρίπολη δηλώνει ότι η διαφορά πρέπει να επιλυθεί μέσω διαλόγου και διαπραγματεύσεων, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο παραπομπής της υπόθεσης στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, εφόσον δεν υπάρξει συμφωνία.
Η ελληνική πλευρά, μέσω του Υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη, έχει ήδη προτείνει τη σύσταση τεχνοκρατικών ομάδων με την ανατολική Λιβύη για την έναρξη διαπραγματεύσεων, ενώ αντίστοιχη πρόταση αναμένεται να υποβληθεί και στην κυβέρνηση της Τρίπολης κατά την προγραμματισμένη επίσκεψη του Υπουργού.
Η λιβυκή Ρηματική Διακοίνωση καταγράφει επίσης την αντίδραση της Τρίπολης στην ανακοίνωση διεθνούς διαγωνισμού από την Ελλάδα για την παραχώρηση αδειών εξερεύνησης υδρογονανθράκων, με αναφορά σε προηγούμενες παραχωρήσεις προς τις εταιρείες Total και ExxonMobil, καθώς και στις ερευνητικές δραστηριότητες που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί.
Η εξέλιξη αυτή σηματοδοτεί μια νέα φάση στην ελληνολιβυκή διαφορά για την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών, με τη Λιβύη να προχωρά για πρώτη φορά σε επίσημη και χαρτογραφημένη διεκδίκηση, ενισχύοντας τη νομική και διπλωματική της θέση στο διεθνές πεδίο.
Οι συνέπειες της λιβυκής διεκδίκησης
Από το 2019, όταν υπογράφηκε μεταξύ της κυβέρνησης Ερντογάν και της κυβέρνησης Αλ Σάρατζ το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο, η Τουρκία έχει σπεύσει από το 2020 να το αποτυπώσει σε χάρτη και να κηρύξει τουρκική ΑΟΖ με βάση το Μνημόνιο, θέτοντας έτσι και τα όρια της «Γαλάζιας Πατρίδας», ενώ η Λιβύη δεν έχει προχωρήσει σε αντίστοιχη κίνηση κήρυξης ΑΟΖ. Με τη Ρηματική Διακοίνωση, είναι η πρώτη φορά που αποτυπώνεται σε χάρτη (με διακεκομμένη γραμμή) η λιβυκή διεκδίκηση, η οποία στερεί όχι μόνο από τα μικρά ελληνικά νησιά, αλλά και περιορίζει σημαντικά, μέχρι εκμηδενισμού, την επήρεια και της ίδιας της Κρήτης σε θαλάσσιες ζώνες.
Με τη ρηματική διακοίνωση διαψεύδονται και οι πρόωρες εκτιμήσεις που είχαν διατυπωθεί στην Αθήνα ότι η Λιβύη, με τη χάραξη των δικών της οικοπέδων, «σέβεται» και «αποδέχεται» την ελληνική μέση γραμμή όπως έχει αποτυπωθεί βάσει του νόμου 4001/2011.
Πάντως, και σε αυτή τη ρηματική διακοίνωση, η Τρίπολη δηλώνει ότι η διαφορά πρέπει να επιλυθεί μέσω εποικοδομητικού διαλόγου και διαπραγματεύσεων. Και αυτό, από τη στιγμή που διαπιστώνεται επίσημα η ύπαρξη διαφοράς, διευκολύνει τους χειρισμούς της Αθήνας, που συστηματικά ζητά την έναρξη διαπραγματεύσεων, οι οποίες, αν δεν οδηγήσουν σε αποτέλεσμα, θα πρέπει να καταλήξουν στην παραπομπή της διαφοράς στη Χάγη, όπου το Δικαστήριο θα πρέπει εκ των πραγμάτων να αποφανθεί και επί της νομιμότητας του Τουρκολυβικού Μνημονίου
Ήδη ο Υπουργός Εξωτερικών Γ. Γεραπετρίτης έχει προτείνει στην πλευρά της ανατολικής Λιβύης τη σύσταση τεχνοκρατικών ομάδων ώστε να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις και αντίστοιχη πρόταση θα υποβάλει και στην κυβέρνηση της Τρίπολης κατά την επίσκεψη που έχει προγραμματιστεί για την Τρίτη.
Η Λιβυκή Ρηματική Διακοίνωση στον ΟΗΕ και το παράρτημα
Η Λιβυκή Ρηματική Διακοίνωση στον ΟΗΕ και το παράρτημα με την έκθεση της NOC είναι η εξής:
«Ρηματική διακοίνωση με ημερομηνία 20 Ιουνίου 2025 από τη Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Λιβύης στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών προς τον Γενικό Γραμματέα
Η Μόνιμη Αντιπροσωπεία του Κράτους της Λιβύης στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών έχει την τιμή να εκφράσει τη βαθιά ανησυχία της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας σχετικά με τις πρόσφατες εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η Κυβέρνηση έλαβε γνώση, με βαθιά δυσαρέσκεια, του περιεχομένου του Τεύχους αριθ. 3335 της Επίσημης Εφημερίδας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με ημερομηνία 12 Ιουνίου 2025 (βλέπε Παράρτημα ΙΙ),* το οποίο αναφέρει ότι η Ελληνική Δημοκρατία ανακοίνωσε διεθνή διαγωνισμό για την παραχώρηση αδειών εξερεύνησης και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων σε θαλάσσιες περιοχές νότια της νήσου Κρήτης.
Οι περιοχές αυτές εμπίπτουν σε θαλάσσιες ζώνες που παραμένουν αντικείμενο άλυτης διαφοράς μεταξύ της Λιβύης και της Ελλάδας.
Η Κυβέρνηση του Κράτους της Λιβύης θεωρεί την εν λόγω ενέργεια ως σαφή παραβίαση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων και ως μονομερή ενέργεια χωρίς καμία νομική βάση ή διμερή συμφωνία. Αποτελεί σοβαρή παραβίαση του διεθνούς δικαίου, ιδίως των διατάξεων της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, και υπονομεύει τις αρχές του αμοιβαίου σεβασμού και της ειρηνικής επίλυσης διαφορών.
Κατά συνέπεια, η Λιβύη καταγράφει επίσημα και κατηγορηματικά την αντίθεσή της στην εν λόγω πρωτοβουλία και καλεί σε αυστηρή προσήλωση στις αρχές που κατοχυρώνονται στον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και στα συναφή διεθνή νομικά κείμενα που διέπουν την ειρηνική επίλυση θαλάσσιων διαφορών.
Η Λιβύη επαναβεβαιώνει τη σταθερή της δέσμευση στον εποικοδομητικό διάλογο και τη διαπραγμάτευση, και απορρίπτει κατηγορηματικά κάθε απόπειρα επιβολής τετελεσμένων σε περιοχές όπου δεν έχει επιτευχθεί νομική συμφωνία.
Η Κυβέρνηση καλεί τη διεθνή κοινότητα – υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Εθνών – να εκπληρώσει την ευθύνη της για τη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή της Μεσογείου και να αποθαρρύνει οποιαδήποτε ενέργεια που θα μπορούσε να οδηγήσει σε κλιμάκωση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν είναι η πρώτη φορά που η Κυβέρνηση της Ελλάδας έχει παραχωρήσει άδειες εξερεύνησης σε περιοχές εντός των θαλάσσιων ορίων της Λιβύης. Προηγούμενες άδειες παραχωρήθηκαν στη γαλλική εταιρεία Total και την αμερικανική ExxonMobil. Η τελευταία εξαγόρασε εν συνεχεία το μερίδιο της Total και προχώρησε σε ερευνητικές δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης δισδιάστατης σεισμικής έρευνας (2D) το 2022 και τρισδιάστατης (3D) το 2024, ακολουθούμενες από ανακοίνωση πρόθεσης για γεώτρηση ερευνητικής γεώτρησης.
Υπό το φως των ανωτέρω, η Μόνιμη Αντιπροσωπεία του Κράτους της Λιβύης στον ΟΗΕ ζητά με σεβασμό την κυκλοφορία της παρούσας ρηματικής διακοίνωσης και των παραρτημάτων της ως έγγραφο της Γενικής Συνέλευσης, υπό το θέμα 75 της ημερήσιας διάταξης.
Παράρτημα Ι στη ρηματική διακοίνωση της 20ής Ιουνίου 2025 της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της Λιβύης στον ΟΗΕ προς τον Γενικό Γραμματέα
Έκθεση της Εθνικής Εταιρείας Πετρελαίου (National Oil Corporation) σχετικά με την προσφορά της Ελλάδας για ερευνητικά οικόπεδα σε βυθισμένα ύδατα της Λιβύης
17 Ιουνίου 2025
• Στις 13 Ιουνίου 2025, η Κυβέρνηση της Ελλάδας ανακοίνωσε διεθνή διαγωνισμό για την παραχώρηση αδειών εξερεύνησης και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων σε συγκεκριμένες υπεράκτιες περιοχές νότια της Πελοποννήσου και της νήσου Κρήτης. Αυτό σημαίνει ότι ξεκίνησε από την ημερομηνία αυτή η προθεσμία 90 ημερών για την υποβολή δεσμευτικών προσφορών.
• Η ανακοίνωση αυτή έρχεται μετά από έκφραση ενδιαφέροντος από την εταιρεία Chevron τον Μάρτιο του 2025, για διεξαγωγή εξερεύνησης υδρογονανθράκων σε υπεράκτιες περιοχές νότια των Κρήτη 1 και Κρήτη 2 (χάρτης 1),* εντός των περιοχών που είχαν καθοριστεί στον διεθνή διαγωνισμό του 2014.
• Δύο από τις ανακοινωθείσες περιοχές, Κρήτη 1 και Κρήτη 2, βρίσκονται γεωγραφικά εντός των λιβυκών θαλάσσιων περιοχών (επί των οποίων οι δύο χώρες διατηρούν διαφορετικές διεκδικήσεις). Η συνολική έκταση των δύο περιοχών είναι 23.300 km² και πάνω από το 85% αυτής της έκτασης βρίσκεται νότια της γραμμής οριοθέτησης που χωρίζει τη Λιβύη από τη γειτονική της, την Ελλάδα.
• Αξίζει να σημειωθεί ότι η Κυβέρνηση της Ελλάδας έχει παραχωρήσει δύο οικόπεδα εντός των λιβυκών θαλάσσιων συνόρων στις εταιρείες Total και ExxonMobil (χάρτης 2).* Η ExxonMobil στη συνέχεια εξαγόρασε το μερίδιο της Total και προχώρησε σε ερευνητικές δραστηριότητες, περιλαμβανομένης δισδιάστατης σεισμικής έρευνας το 2022 και τρισδιάστατης το 2024, ενώ ανακοίνωσε πρόθεση για διεξαγωγή ερευνητικής γεώτρησης.
Οι διπλωματικές πηγές απαντούν
«Η Αθήνα απορρίπτει κάθε ενέργεια ή δράση που βασίζεται σε άκυρες και ανυπόστατες συμφωνίες, χωρίς κανένα έρεισμα στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας» υπογραμμίζουν διπλωματικές πηγές, αναφορικά με Ρηματική Διακοίνωση της 20ής Ιουνίου της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας της Λιβύης προς τον ΟΗΕ, σχετικά με την προκήρυξη οικοπέδων από την Ελλάδα, νοτίως της Κρήτης.
Οι ίδιες πηγές επισημαίνουν πως η ρηματική διακοίνωση της Λιβύης «δεν προσθέτει κάτι στην ήδη διατυπωθείσα επιχειρηματολογία» και δηλώνουν πως «θα υπάρξει επίσημη απάντηση στον ΟΗΕ εκ μέρους της Ελλάδας».
«Όσον αφορά το εκκρεμές διμερές θέμα της οριοθέτησης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης με τη Λιβύη, η Ελλάδα, ως γνήσια γειτονική χώρα, έχει εκδηλώσει την ετοιμότητά της για συνέχιση των συζητήσεων, βάσει του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας, όπως άλλωστε συνομολογεί και η λυβική πλευρά, όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν» επισημαίνουν, διαμηνύοντας:
«Καμία αντίδραση δεν πρόκειται να αποθαρρύνει την ελληνική κυβέρνηση από το να ασκεί, με υπευθυνότητα και έμπρακτα, τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας».
