«Φοβάμαι ότι θα γίνει μια σύγκρουση, την οποία κανείς δεν θα την περιμένει» ομολογεί κορυφαίος Αμερικανός διπλωμάτης…Δυστυχώς επιβεβαιωνόμαστε για ακόμη μια φορά, καθώς παράγοντες του State Department στις ΗΠΑ όπως και ο κορυφαίος ελληνοαμερικανός διπλωμάτης καριέρας, ο Πάτρικ Θέρος, βλέπουν ελληνοτουρκική σύγκρουση και δηλώνουν ανήσυχοι! Όμως το πλέον ανησυχητικό όπως οι ίδιοι μαρτυρούν είναι ότι οι ΗΠΑ δεν μπορούν να ελέγξουν πλέον τον Ρ.Τ.Ερντογάν και ο μόνος που κάνει «παιχνίδι» στην περιοχή μας είναι ο πρέσβης των ΗΠΑ στη χώρα μας, Τζέφρι Πάιατ, με την θέση της αρμόδιας υφυπουργού Εξωτερικών για τις ευρωπαϊκές υποθέσεις να είναι ακόμη κενή.
Λέγοντας «πραγματικά φοβάμαι», ο κορυφαίος ελληνοΑμερικανός διπλωμάτης καριέρας,Πάτρικ Θέρος, εκμυστηρεύτηκε πως θεωρεί ότι αυτή την στιγμή υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις για να εκδηλωθεί ένα «ατύχημα» στο Αιγαίο κυρίως λόγω των εσωτερικών προβλημάτων που επικρατούν στο Τουρκικό στράτευμα μετά την εκδήλωση της απόπειρας του πραξικοπήματος.
Ο Πάτρικ Θέρος είναι διπλωμάτης καριέρας του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Έχει υπηρετήσει τις ΗΠΑ σε μια σειρά από χώρες της Μέσης Ανατολής και της Λατινικής Αμερικής, ενώ έχει αναλάβει και υψηλόβαθμες θέσεις σε κρατικές υπηρεσίες που σχετίζονται με την τρομοκρατία και την εθνική ασφάλεια.
Να συνεχίσει να διατηρεί «υψηλούς τόνους» έναντι της Τουρκίας για το ζήτημα του Αιγαίου κάλεσε την ελληνική κυβέρνηση ο Πάτρικ Θέρος, ο οποίος φάνηκε να συμφωνεί με την σκληρή γραμμή που έχει χαράξει ο ΥΠΕΘΑ Πάνος Καμμένος και ΥΠΕΞ Νίκος Κοτζιάς.
Μιλώντας στον Ελεύθερο Τύπο, ο κ. Θέρος έκανε λόγο για τουρκικό bullying στο Αιγαίο και αποδοκίμασε την λεγόμενη πολιτική του κατευνασμού, η οποία, όπως υποστήριξε, δεν έχει την απαραίτητη αποτρεπτική ισχύ με αποτέλεσμα η Τουρκία να αναβαθμίζει τις προκλήσεις σε τέτοιο υπερβολικό βαθμό ώστε να αυξάνεται ο κίνδυνος για την εκδήλωση ενός νέου θερμού επεισοδίου.
Από την πλευρά του ο κ. Θέρος πιστεύει πως στην παρούσα συγκυρία η νέα κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να παίξει έναν πυροσβεστικό ρόλο όπως είχε συμβεί στην κρίση των Ιμίων με τον Μπιλ Κλίντον, καθώς μέχρι και αυτή τη στιγμή τα σύννεφα της εσωστρέφειας και της ακυβερνησίας πλανώνται πάνω από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Για παράδειγμα, μια σειρά κορυφαίων διπλωματικών θέσεων, όπως αυτή της αρμόδιας υφυπουργού Εξωτερικών για τις ευρωπαϊκές υποθέσεις Βικτώρια Νουλάντ, παραμένουν ακόμα κενές.
Σε ποιους παράγοντες αποδίδετε την κλιμάκωση της έντασης που βλέπουμε αυτή τη στιγμή στο Αιγαίο εκ μέρους της τουρκικής πλευράς;
Την αποδίδω κατά πρώτον στην εσωτερική πολιτική του Ερντογάν και δεύτερον στο ότι πλέον έχουν φύγει όλοι οι ώριμοι αξιωματικοί από τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις. Για αυτό ακριβώς τον λόγο φοβάμαι ότι είναι λίγο αυθόρμητες αυτές οι ξαφνικές ενέργειες και δεν εντάσσονται σε κάποια συγκεκριμένη στρατηγική. Τους έχει δώσει ο Ερντογάν ελευθερία κινήσεων με σκοπό να προκαλέσουν. Δεν μπορεί να εξηγηθεί αλλιώς αυτή η ξαφνική κλιμάκωση στην παρούσα φάση, καθώς αυτή την στιγμή με τις εκκαθαρίσεις που έχει κάνει ο Ερντογάν η επιχειρησιακή ικανότητα των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων έχει πέσει δραματικά. Άρα δεν υπάρχει άλλος λόγος που να μπορεί να εξηγήσει γιατί γυρεύει καυγά την δεδομένη χρονική συγκυρία.
Είδαμε την κατάσταση να κλιμακώνεται και μάλιστα ορισμένους Έλληνες υπουργούς να σηκώνουν τους τόνους. Συμφωνείτε με αυτή την στρατηγική;
Η ελληνική πλευρά πρέπει να σηκώσει τους τόνους διότι φοβάμαι ότι ο Ερντογάν και το επιτελείο του δεν έχουν καταλάβει ότι παίζουν ένα επικίνδυνο παιχνίδι στο Αιγαίο. Αν δεν σηκώσουμε τώρα τους τόνους, οι Τούρκοι θα αναθαρρήσουν ακόμα περισσότερο και μια μέρα θα τραβήξουν το σχοινί λίγο παραπάνω και αναπόφευκτα θα έχουμε περαιτέρω κλιμάκωση που θα καταλήξει στην εκδήλωση ενός νέου θερμού επεισοδίου.
Δηλαδή θεωρείτε ότι η λεγόμενη πολιτική του κατευνασμού έχει αυξήσει τον κίνδυνο για ένα νέο θερμό επεισόδιο; Και πόσο πιθανό είναι να συμβεί ένα τέτοιο γεγονός υπό τις παρούσες συνθήκες που επικρατούν στο Αιγαίο;
Πιστεύω ότι η πολιτική του κατευνασμού δίνει μόνο περισσότερο θάρρος στην Τουρκία για να συνεχίσει το νταϊλίκι και το bullying που κάνει στο Αιγαίο. Κάθε φορά που δεν αντιδράς δυναμικά τον ενθαρρύνεις (αυτόν που κάνει το bullying). Γι αυτό είναι ανάγκη να καταλάβουν οι Τούρκοι ότι το έχουν παρακάνει διότι εγώ πραγματικά φοβάμαι τον κίνδυνο που εγκυμονεί. Φοβάμαι δηλαδή ότι θα γίνει μια σύγκρουση, την οποία κανείς δεν θα την περιμένει. Και λόγω του ότι η παλιά φρουρά των αξιωματικών του τουρκικού στρατού δεν υπάρχει πλέον, αυτοί που βρίσκονται τώρα σε θέσεις ευθύνης δεν θα έχουν την απαραίτητη εμπειρία και ωριμότητα για να την διαχειριστούν. Δεν έχουμε, λοιπόν, πλέον την κατανόηση και τους διαύλους επικοινωνίας που υπήρχαν εδώ και δέκα χρόνια (ανάμεσα στα ανώτερα κλιμάκια του ελληνικού και τουρκικού στρατού). Για παράδειγμα, θυμάμαι ότι όταν είχαν σημειωθεί επεισόδια στο Αιγαίο αμέσως τα δύο γενικά επιτελεία έκαναν ότι μπορούσαν για να υπάρξει αποκλιμάκωση. Τώρα δεν είμαι σίγουρος ότι θα συμβεί κάτι τέτοιο.
Αν γίνουμε μάρτυρες ενός νέου επεισοδίου παρόμοιας κλίμακας με αυτό που συνέβη στην κρίση των Ιμίων, πως πιστεύετε ότι θα κινηθεί η κυβέρνηση Τραμπ; Θα δούμε την ίδια αντίδραση εκ μέρους του αμερικανικού παράγοντα;
Φοβάμαι ότι η αντίδραση θα είναι να κοντοσταθούν μην γνωρίζοντας τι να κάνουν. Και δυστυχώς σε μια τέτοια στιγμή η Αμερική είναι η μοναδική χώρα που μπορεί να παίξει έναν διαμεσολαβητικό ρόλο για να αποκλιμακωθεί η ένταση. Για παράδειγμα, φίλοι από το ελληνικό ναυτικό μου είχαν εκμυστηρευτεί ότι την βραδιά των Ιμίων υπολόγιζαν ότι σε δύο με τρεις ώρες θα είχαν εμπλακεί σε πόλεμο μέχρι την στιγμή που επενέβη ο Κλίντον. Τώρα μπορεί να φτάσουμε στο ίδιο κρίσιμο σημείο και να μην έχουμε έναν Κλίντον για να επέμβει. Πραγματικά φοβάμαι ότι όχι τόσο σκόπιμα αλλά από κάποιο ατύχημα μπορεί να χαθεί ο έλεγχος και τότε η κατάσταση θα ξεφύγει από τα χέρια και των δύο πλευρών.
Σίγουρα επικρατεί ανησυχία για το κλίμα έντασης που διαιωνίζεται στο Αιγαίο, η οποία όμως δεν μεταφράζεται απαραίτητα σε παρέμβαση ουσίας προς την Αγκυρα, επικρατεί στην Ουάσιγκτον. Στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ είναι λίγοι αυτοί που ασχολούνται σε αυτή τη φάση με τα ελληνοτουρκικά.
Εείναι θετική για εμάς η απομάκρυνση του Μάικλ Φλιν από τη θέση του συμβούλου εθνικής ασφαλείας, καθώς οι «στενές επαφές» που φέρεται να διατηρούσε μέχρι το πρόσφατο παρελθόν με Τούρκους παράγοντες γεννούσαν εύλογες ανησυχίες για τη στάση που θα τηρούσαν οι ΗΠΑ σε ενδεχόμενη ελληνοτουρκική κρίση.
Στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ αναγνωρίζουν τον υπαρκτό κίνδυνο μιας περαιτέρω κλιμάκωσης, ακόμη και ενός «ατυχήματος», και διαμηνύουν ότι παρακολουθούν τις εξελίξεις, αλλά δεν υπάρχουν ούτε οι αποτελεσματικοί δίαυλοι επικοινωνίας που συχνά πηγάζουν από διαπροσωπικές σχέσεις, οι οποίες στην προκειμένη περίπτωση απουσιάζουν, ούτε ο ανάλογος σχεδιασμός και η ειδικότερη ενασχόληση με το ζήτημα, απαραίτητα συστατικά για την έγκαιρη αποτροπή δυσάρεστων εξελίξεων και μάλιστα μεταξύ συμμάχων. Επίσημα, υπογραμμίζουν ότι ενθαρρύνουν τον διάλογο μεταξύ των δύο χωρών για τη διαχείριση των όποιων μεταξύ τους διαφορών.
Το κενό εξουσίας στην Ουάσιγκτον, το οποίο στην περίπτωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ είναι κάτι περισσότερο από αισθητό, περιορίζει τα αντανακλαστικά και μειώνει τις δυνατότητες αποτελεσματικής εμπλοκής. Η καθοριστικής σημασίας θέση του βοηθού υπουργού Εξωτερικών αρμόδιου για την Ευρώπη, στην οποία βρέθηκε κατά το παρελθόν ο Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ και πιο πρόσφατα η Βικτόρια Νούλαντ, παραμένει κενή.
Ο ρόλος των Ισραηλινών
Από την πλευρά της Αθήνας γίνονται προσπάθειες να αξιοποιηθούν δίαυλοι επικοινωνίας με τον Λευκό Οίκο μέσω τρίτων. Υψηλόβαθμες διπλωματικές πηγές –εντός και εκτός Ελλάδος– πιστοποιούν ότι Αθήνα και Ιερουσαλήμ βρίσκονται σε πολύ στενή επαφή προκειμένου να διευκολύνουν αρχικά την επικοινωνία και μετέπειτα την προσέγγιση ανάμεσα στην κυβέρνηση του Αλ. Τσίπρα και του προέδρου Τραμπ.
Οι Ισραηλινοί φαίνεται ότι επιθυμούν να βοηθήσουν την Ελλάδα να αποκτήσει πρόσβαση στο περιβάλλον του κ. Τραμπ, με το οποίο –όπως φάνηκε από την πρόσφατη εγκάρδια συνάντηση του Αμερικανού προέδρου με τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου– οι σχέσεις είναι αγαστές.
Ενας δεύτερος, λιγότερο εμφανής δίαυλος της Αθήνας προς τον κ. Τραμπ είναι και η Αίγυπτος.
Ο πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι έχει πολύ καλές σχέσεις με τον κ. Τραμπ, ο οποίος –λόγω και των εγκάρδιων σχέσεων που διατηρεί με τον κ. Νετανιάχου– θεωρεί την Αίγυπτο μέρος του συστήματος ασφαλείας της περιοχής. Υπενθυμίζεται ότι το Ισραήλ και η Αίγυπτος συνεργάζονται πολύ στενά στη Χερσόνησο του Σινά και αλλού.
Η Αθήνα, με δεδομένη την πολύ καλή σχέση που διατηρεί με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, μέσω των τριμερών σχημάτων συνεργασίας και με τις δύο χώρες, έχει εξαρχής τοποθετηθεί στο νέο επιτελείο του Λευκού Οίκου με αυτή ακριβώς την ιδιότητα. Ως, δηλαδή, μια χώρα που μαζί με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και την Κύπρο αποτελούν ένα τετράγωνο σταθερότητας στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο.
Παρά το γεγονός ότι στο εσωτερικό του Στέιτ Ντιπάρτμεντ απομένει ακόμη να οριστεί διάδοχος της αρμόδιας υφυπουργού για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη Βικτόρια Νούλαντ, η απουσία πρακτικής κατεύθυνσης φαίνεται να αντισταθμίζεται –προφανώς προς το παρόν– ως προς τη διαχείριση ορισμένων ζητημάτων από τη δραστηριοποίηση έμπειρων διπλωματών όπως ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα, Τζέφρι Πάιατ.
Πάντως συνεχίζονται και κορυφώνονται οι τουρκικές προκλήσεις στο Αιγαίο. Σήμερα, μία τουρκική ακταιωρός ξεκίνησε από τη νησίδα Λέβιθα, βόρεια της Αμοργού, στη συνέχεια μπήκε στη Λέρο και έφτασε στην Πάτμο, παραβιάζοντας στα ελληνικά χωρικά ύδατα.
Η ακταιωρός παρακολουθούνταν από πυραυλάκατους που βρίσκονταν εκεί, ενώ ήρθε και σκάφος του Λιμενικού από την Πάτμο, όπου ακολούθησε όλες τις νόμιμες διαδικασίες.
Μετά από λίγη ώρα οι Τούρκοι απέπλευσαν προς τα τουρκικά παράλια.
Επίσης, σύμφωνα με το ΓΕΕΘΑ, σήμερα δύο οπλισμένα τουρκικά αεροσκάφη σε σχηματισμό προχώρησαν σε τέσσερις παραβιάσεις του εθνικού εναερίου χώρου και σε μια παράβαση των κανόνων εναέριας κυκλοφορίας του FIR Αθηνών.
Τα παραπάνω αεροσκάφη αναγνωρίστηκαν και αναχαιτίστηκαν σύμφωνα με τους διεθνείς κανόνες, κατά πάγια πρακτική.
Ζεύγος μαχητικών F16 της πολεμικής μας αεροπορίας, πέταξε σήμερα λίγο μετά τις 10 το πρωί σε χαμηλό σχετικά ύψος, πάνω απο την πόλη της Ρόδου για να στείλει μήνυμα στους «γείτονες» και προκειμένου να καταγραφεί το ακριβές δρομολόγιο που θα ακολουθήσει ο πιλότος του αντίστοιχου αεροσκάφους που θα πετάξει την ημέρα της παρέλασης για την ενσωμάτωση στο τέλος των προγραμματισμένων εκδηλώσεων.
