Το καλώδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ, αντί να αποτελεί μια ήσυχη τεχνική υπόθεση περιφερειακής ανάπτυξης, έχει μετατραπεί σε ένα σύγχρονο πεδίο δοκιμής της εθνικής αξιοπιστίας, των γεωπολιτικών συμμαχιών και της στρατηγικής σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο.

Το ερώτημα πλέον δεν είναι αν το έργο θα γίνει, αλλά με ποιο κόστος καθυστέρησης, με ποια εσωτερική συνέπεια και υπό ποια διεθνή πίεση.

Οι πρόσφατες τοποθετήσεις  του πρώην υπουργού Ενέργειας Γιάννη Μανιάτη (ΣΚΑΪ) και του πτέραρχου ε.α. Κωνσταντίνου Ιατρίδη (Ναυτεμπορική) – αποτυπώνουν το μέγεθος της πρόκλησης.

Ηλεκτρικό καλώδιο ή γεωπολιτική παγίδα; Το δίλημμα της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο

Η επαναλαμβανόμενη αναβολή στην έναρξη πόντισης του καλωδίου, ιδιαίτερα όταν προηγείται δημόσια εξαγγελία, καταγράφεται ως σημάδι αδυναμίας. Η Τουρκία, όπως επισημαίνει ο Ιατρίδης, ερμηνεύει αυτή τη στάση ως υποχώρηση και στέλνει τα δικά της μηνύματα με απειλές και παράλληλες ενεργειακές κινήσεις.

«Αν δεν ήμασταν έτοιμοι, δεν έπρεπε να το ανακοινώσουμε. Η αναδίπλωση μετά από τουρκική δήλωση είναι στρατηγικό σφάλμα επικοινωνίας και ουσίας», τονίζει χαρακτηριστικά.

Η σημασία του έργου είναι πολλαπλή:

• Αφορά την άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων σε θεσμοθετημένη ελληνική ΑΟΖ.
• Συνδέεται με την ενεργειακή απεξάρτηση του Ισραήλ και τη στρατηγική παρουσία της Γαλλίας.
• Αποτελεί έργο ευρωπαϊκής προτεραιότητας με συγχρηματοδότηση ύψους 700 εκατ. ευρώ – τη μεγαλύτερη που έχει δοθεί ποτέ σε διακρατικό ενεργειακό έργο.

Την ίδια στιγμή, ο χάρτης που συνόδευσε την πρόσφατη ανακοίνωση του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού θεωρείται, από στρατιωτικούς και διπλωματικούς αναλυτές, μια άτυπη “ανακήρυξη” θαλασσίων δικαιωμάτων της Ελλάδας. Περιλαμβάνει πλήρη επήρεια στο Καστελόριζο και σαφή απεικόνιση της γραμμής με την Κύπρο, στοιχείο κρίσιμο για την ελληνική στρατηγική στο Λιβυκό και το Ανατολικό Αιγαίο.

Ο Γιάννης Μανιάτης επισημαίνει τη διαχρονική αδράνεια όλων των κυβερνήσεων: ενώ το νομικό υπόβαθρο υφίσταται από το 2011, η καθυστέρηση στην εφαρμογή της ευρωπαϊκής οδηγίας οδήγησε στην καταδίκη της Ελλάδας το 2021. Ο ίδιος προτείνει τη συστημική ενεργοποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τη δημιουργία «συντονιστή» για την ηλεκτρική ασφάλεια – κατά το πρότυπο των βαλτικών χωρών.

Στο ερώτημα της αμερικανικής στάσης, οι τρεις αναλυτές αναγνωρίζουν αλλαγές. Η αναφορά του Ντόναλντ Τραμπ περί «συνεννόησης Ελλάδας-Τουρκίας» και η ρητορική περί «ενεργειακής συνύπαρξης» θέτουν νέους προβληματισμούς. Ο Ιατρίδης τονίζει πως προωθείται de facto μοντέλο “συνεταιριστικής αξιοποίησης” των ενεργειακών πόρων, χωρίς ρύθμιση των θαλασσίων διαφορών. «Το αφήγημα της ενεργειακής ειρήνης είναι καλό στα λόγια, αλλά δεν πρέπει να αποτελέσει άλλοθι εθνικής ακινησίας», προειδοποιεί.

Η ουσία είναι απλή: αν δεν κινηθούμε πρώτοι, θα κινηθούν άλλοι. Και θα το κάνουν με τους δικούς τους χάρτες.

Η Τουρκία ήδη προετοιμάζει τη δημοσίευση επίσημου “αντιχάρτη“, με βάση τη “Γαλάζια Πατρίδα“. Αν η Ελλάδα συνεχίσει να διστάζει, το διπλωματικό κενό θα καλυφθεί από τρίτους – είτε με ουδετερότητα, είτε με “μέση γραμμή“, εις βάρος των εθνικών μας δικαιωμάτων.

Η διασύνδεση, το χωροταξικό, οι χάρτες και οι δηλώσεις δεν είναι ασύνδετα γεγονότα. Είναι συγκοινωνούντα δοχεία μιας μεγάλης γεωπολιτικής σκακιέρας, όπου η Ελλάδα οφείλει να είναι παίκτης – όχι θεατής