Η αγορά κατοικίας εξακολουθεί να αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα για τους Έλληνες, όπως καταδεικνύει πρόσφατη έρευνα της Alpha Bank, που αποτυπώνει τις βασικές αιτίες για τις οποίες οι ενδιαφερόμενοι σχεδιάζουν να αποκτήσουν ακίνητο στο άμεσο μέλλον.

Όπως αναφέρει το newsit.gr, από το 12% των Ελλήνων που σχεδιάζει να αποκτήσει κατοικία το επόμενο διάστημα, η πλειονότητα σκοπεύει να τη χρησιμοποιήσει ως κύρια κατοικία, επιβεβαιώνοντας τη σταθερή αξία που διατηρεί η ιδιοκατοίκηση στην ελληνική κοινωνία. Ακολουθεί ένα 15% που δηλώνει πως η αγορά αποσκοπεί στην κάλυψη στεγαστικών αναγκών της οικογένειας, ενώ ένα 12% βλέπει την αγορά ακινήτου καθαρά ως επένδυση. Παράλληλα, το 9% σχεδιάζει την απόκτηση εξοχικής κατοικίας, ένδειξη ότι η επιθυμία για κατοικίες αναψυχής εξακολουθεί να έχει δυναμική.

Όταν εστιάζουμε ωστόσο στους λόγους για τους οποίους οι αγοραστές επιλέγουν να αποκτήσουν κύρια κατοικία, ξεχωρίζει η πρόθεση για επένδυση στο μέλλον, με το 45% να δηλώνει αυτόν τον παράγοντα ως καθοριστικό. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και η αλλαγή στην οικογενειακή κατάσταση, την οποία ανέφερε το 38% των συμμετεχόντων. Η ανάγκη για μεγαλύτερο σπίτι λόγω προσωπικών αναγκών, όπως η δημιουργία ή επέκταση οικογένειας, αποτελεί επίσης ένα ισχυρό κίνητρο για το 23% των ενδιαφερόμενων.

Παράλληλα, η επιθυμία ανεξαρτητοποίησης από το πατρικό σπίτι, η αναζήτηση κατοικίας κοντά στον χώρο εργασίας, η ανάγκη για ένα πιο φιλικό ή λειτουργικό περιβάλλον και η αλλαγή επαγγελματικής κατάστασης συγκαταλέγονται επίσης στους λόγους που ωθούν στην αγορά ακινήτου.

Τα ευρήματα της έρευνας αποτυπώνουν με σαφήνεια πως, παρά την οικονομική αβεβαιότητα των τελευταίων ετών, η κατοικία παραμένει θεμέλιος λίθος τόσο για την κάλυψη βασικών αναγκών όσο και ως επενδυτικό εργαλείο. Η ελληνική κοινωνία εξακολουθεί να αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην απόκτηση ιδιόκτητης στέγης, είτε για την εξασφάλιση της οικογένειας, είτε ως στρατηγική τοποθέτηση για το μέλλον.

Πώς θα βρεθεί λύση στο στεγαστικό ζήτημα

Η στεγαστική πολιτική στην Ελλάδα χαρακτηρίστηκε ιστορικά από περιορισμένη εμβέλεια, με επίκεντρο κυρίως το θεσμό της “αντιπαροχής” και με στόχευση σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες, κυρίως ευάλωτα νοικοκυριά. Ο Οργανισμός Εργατικής Κατοικίας (ΟΕΚ) είχε περιορισμένο ρόλο, εστιάζοντας κυρίως στην παροχή δανείων παρά στην κατασκευή κατοικιών. Με την έναρξη της οικονομικής κρίσης, η λειτουργία του ΟΕΚ διακόπηκε, αφήνοντας ένα κενό στη στεγαστική πολιτική για περίπου μια δεκαετία (Διανέοσις, Ιούλιος 2023).

Σφίγγει ο κλοιός της ΑΑΔΕ γύρω από τα ακίνητα: Στο στόχαστρο τα ενοίκια για προσυμπλήρωση και έλεγχο

Τα τελευταία χρόνια, το ζήτημα επανήλθε στο δημόσιο διάλογο με αρκετές παρεμβάσεις και πρωτοβουλίες. Μεταξύ αυτών ήταν τα προγράμματα «Σπίτι μου 1» και «Ανακαινίζω-Ενοικιάζω». Παράλληλα, η κυβέρνηση εισήγαγε μέτρα για την οριοθέτηση της οικονομίας διαμοιρασμού και τροποποίησε το πλαίσιο χορήγησης Golden Visa, αυξάνοντας μεταξύ άλλων τα σχετικά όρια.

Το Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό-Διαρθρωτικό Σχέδιο 2025-2028 περιλαμβάνει πρόσθετα μέτρα για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης. Οι νέες παρεμβάσεις στοχεύουν στην αύξηση της προσφοράς στην αγορά ακινήτων, με φορολογικά κίνητρα για τους ιδιοκτήτες ώστε να μεταφέρουν τα ακίνητά τους από τη βραχυχρόνια στη μακροχρόνια μίσθωση. Επιπλέον, εισήχθη απαγόρευση νέων βραχυχρόνιων μισθώσεων, για τουλάχιστον ένα έτος, σε τρεις κεντρικές περιοχές της Αθήνας. Στις αρχές του 2025, τα προγράμματα «Σπίτι μου» και «Ανακαινίζω-Ενοικιάζω» επανεκκινήθηκαν με βελτιωμένους όρους.

Επιπρόσθετα, αναμένεται να ξεκινήσει σύντομα ένα νέο πρόγραμμα κοινωνικής αντιπαροχής με σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Το έργο θα αξιοποιήσει δημόσια ακίνητα και οικόπεδα για την κατασκευή νέων κατοικιών, με ένα ποσοστό να παραμένει στο Δημόσιο για ενοικίαση ή πώληση σε χαμηλότερες τιμές από αυτές της αγοράς. Τέλος, ο Κρατικός Προϋπολογισμός του 2025 προβλέπει αύξηση του επιδόματος στέγασης για φοιτητές περιφερειακών πανεπιστημίων, ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη η κατασκευή φοιτητικών εστιών σε πέντε περιφέρειες (Θράκη, Θεσσαλία, Κρήτη, Δυτική Μακεδονία και Αττική).

Πέραν των ανωτέρω, κρίνεται επιτακτική και η αλληλεπίδραση των κυβερνητικών πολιτικών με τις πρωτοβουλίες του εγχώριου τραπεζικού συστήματος. Οι προσπάθειες αυτές θα πρέπει να στοχεύουν στην τόνωση της χρηματοδότησης για στέγαση, καθώς και στη διευκόλυνση της πρόσβασης των υποψήφιων αγοραστών, κυρίως νεαρών και ευάλωτων νοικοκυριών, στην απόκτηση πρώτης κατοικίας.

Ειδικότερα, σχετικές πρωτοβουλίες θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την ανάπτυξη εξειδικευμένων στεγαστικών προϊόντων με προνομιακούς όρους για νέους και οικογένειες, καθώς και τη δημιουργία συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα για την κατασκευή οικονομικά προσιτών ή κοινωνικών κατοικιών. Σε τέτοια σχήματα, το κράτος θα μπορούσε να παρέχει γη ή ανεκμετάλλευτα κτίρια, οι τράπεζες να εξασφαλίζουν χρηματοδότηση στους κατασκευαστές, και οι κατοικίες να διατίθενται προς αγορά ή ενοικίαση σε χαμηλότερες τιμές – ακόμη και δωρεάν, βάσει εισοδηματικών και κοινωνικών κριτηρίων.

Η ενεργοποίηση ευρωπαϊκών κονδυλίων για την επιδότηση τέτοιων δράσεων, χωρίς επιβάρυνση των φορολογουμένων, θα μπορούσε να ενισχύσει ουσιαστικά τα ίδια κεφάλαια των επενδυτικών σχεδίων.

Τέλος, ένα από τα βασικά συμπεράσματα είναι ότι οι ανάγκες στέγασης είναι πολυδιάστατες και εξατομικευμένες. Συνεπώς, τα τραπεζικά προϊόντα θα πρέπει να προσαρμόζονται στις ανάγκες κάθε νοικοκυριού, με τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να αναλαμβάνουν ενεργό συμβουλευτικό ρόλο ως χρηματοοικονομικοί σύμμαχοι των πολιτών.