Η εκτέλεση ενός 58χρονου θανατοποινίτη στη Φλόριντα έρχεται να προστεθεί σε μια χρονιά που έχει ήδη καταγράψει από τους υψηλότερους αριθμούς εφαρμογής της θανατικής ποινής εδώ και περισσότερο από μία δεκαετία. Η υπόθεση, που αφορά τον φόνο μιας 30χρονης μητέρας το 1989, επαναφέρει στο προσκήνιο το ζήτημα των διαφορετικών μεθόδων εκτέλεσης που χρησιμοποιούνται στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και τη συζήτηση γύρω από το κατά πόσο αυτές συνάδουν με τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Ο Μαρκ Τζέραλντς εκτελέστηκε με ενέσιμο διάλυμα, την πλέον συνηθισμένη μέθοδο στις αμερικανικές φυλακές. Η κατάσταση της υπόθεσης ήταν ιδιαίτερα σκληρή: η 30χρονη Τρέσα Πέτιμποουν βρέθηκε μαχαιρωμένη και ξυλοκοπημένη μέσα στο σπίτι της από τον οκτάχρονο γιο της, όταν εκείνος επέστρεψε από το σχολείο. Ο δράστης είχε κριθεί ένοχος δεκαετίες πριν και πέρασε τη ζωή του σε θανατική πτέρυγα.
Η εκτέλεση αυτή ήταν η 45η που πραγματοποιήθηκε στις ΗΠΑ μέσα στο 2025. Από αυτές, οι 18 πραγματοποιήθηκαν στη Φλόριντα, η οποία παραμένει μία από τις πολιτείες με τη μεγαλύτερη συχνότητα εκτελέσεων. Για τους υποστηρικτές της θανατικής ποινής, πρόκειται για μια συνέπεια που θεωρούν αναγκαία σε εγκλήματα αυτής της βαρύτητας. Για οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ωστόσο, ο συνολικός αριθμός εκτελέσεων αποτελεί ανησυχητικό δείκτη επιστροφής σε πιο σκληρές πρακτικές.
Νέες μέθοδοι εκτέλεσης και διεθνείς αντιδράσεις
Το 2025 καταγράφηκαν 37 εκτελέσεις με θανατηφόρα ενέσιμα διαλύματα. Ωστόσο, οι ΗΠΑ χρησιμοποίησαν και άλλες πιο αμφιλεγόμενες μεθόδους. Πέντε εκτελέσεις έγιναν με εισπνοή αζώτου, μια διαδικασία που εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στην Αλαμπάμα το 2024 και έχει δεχτεί έντονη κριτική από ειδικούς του ΟΗΕ, οι οποίοι τη χαρακτηρίζουν μορφή βασανιστηρίου. Η χρήση αζώτου ως μέθοδος θανάτωσης είναι πρωτοφανής σε παγκόσμιο επίπεδο και έχει εγείρει σοβαρές συζητήσεις για το αν παραβιάζει διεθνή πρωτόκολλα περί απαγόρευσης απάνθρωπης μεταχείρισης.
Ακόμη τρεις εκτελέσεις πραγματοποιήθηκαν από εκτελεστικά αποσπάσματα στη Νότια Καρολίνα, επαναφέροντας μια πρακτική που είχε να εφαρμοστεί από το 2010. Η επαναφορά της συγκεκριμένης μεθόδου έχει προκαλέσει εντάσεις στις ΗΠΑ, καθώς πολλοί θεωρούν ότι μια σύγχρονη δικαιοσύνη δεν μπορεί να υιοθετεί πρακτικές που παραπέμπουν σε άλλες εποχές.
Το 2025 θεωρείται η χρονιά με τις περισσότερες εκτελέσεις μετά το 2010, όπου είχαν πραγματοποιηθεί 46. Και όπως φαίνεται, μέχρι το τέλος του έτους θα ακολουθήσουν ακόμη τρεις.
Ποιες πολιτείες εφαρμόζουν την ποινή του θανάτου
Η θανατική ποινή παραμένει ζωντανή σε περίπου τις μισές αμερικανικές πολιτείες.
Συγκεκριμένα:
Έχει καταργηθεί πλήρως σε 23 πολιτείες, ενώ
σε τρεις ακόμη (Καλιφόρνια, Όρεγκον, Πενσιλβάνια) υπάρχει μορατόριουμ, δηλαδή οι κυβερνήτες έχουν «παγώσει» τις εκτελέσεις.
Παρά τη μείωση των πολιτειών που τη διατηρούν, όσες εξακολουθούν να εφαρμόζουν την εσχάτη των ποινών εμφανίζουν τα τελευταία δύο χρόνια αυξημένη κινητικότητα. Οι ειδικοί αποδίδουν την τάση αυτή στην κοινωνική πόλωση και στην αυξημένη πίεση για επιβολή αυστηρών ποινών σε περιπτώσεις βίαιων εγκλημάτων.
Η συζήτηση που ανοίγει ξανά
Η υπόθεση Τζέραλντς, με όλο το βάρος της, ανοίγει ξανά μια παλιά συζήτηση. Στη σημερινή Αμερική, όπου η δημόσια ασφάλεια αποτελεί κεντρικό πολιτικό ζήτημα, η διατήρηση της θανατικής ποινής ερμηνεύεται διαφορετικά ανάλογα με το αξιακό πλαίσιο κάθε πολιτείας. Άλλες τη θεωρούν αναγκαίο εργαλείο αποτροπής. Άλλες τη βλέπουν ως μια πρακτική που συγκρούεται με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη σύγχρονη δομή μιας δημοκρατίας.
Παράλληλα, η εμφάνιση εναλλακτικών μεθόδων εκτέλεσης, πέρα από το ενέσιμο διάλυμα, πυροδοτεί νέα ερωτήματα για το πώς μια ανεπτυγμένη χώρα επιλέγει να εφαρμόσει την εσχάτη των ποινών και κατά πόσο αυτό ταιριάζει με τα πρότυπα που η ίδια προβάλλει διεθνώς.
Με τρεις ακόμη εκτελέσεις προγραμματισμένες έως το τέλος του 2025, η συζήτηση για το μέλλον της θανατικής ποινής στις ΗΠΑ αναμένεται να συνεχιστεί με ακόμη μεγαλύτερη ένταση.
