Η ομάδα αίματος κάθε ανθρώπου καθορίζεται από την παρουσία ή την απουσία συγκεκριμένων αντιγόνων, δηλαδή ουσιών που πυροδοτούν την αντίδραση του ανοσοποιητικού με αποτέλεσμα αυτό να απελευθερώνει αντισώματα.

Η κατηγοριοποίηση ΑΒΟ

Οι ομάδες αίματος είναι συνολικά οκτώ και αποτελούν υποκατηγορίες των τεσσάρων κύριων ομάδων του συστήματος ΑΒΟ (A, B, AB ή O). Αυτές οι τέσσερις ομάδες καθορίζονται από την παρουσία ή την απουσία δύο βασικών αντιγόνων (Α, Β) στην επιφάνεια των ερυθρών αιμοσφαιρίων, των κυττάρων που μεταφέρουν το οξυγόνο, και ταυτόχρονα από την παρουσία ή απουσία αντισωμάτων στο πλάσμα, δηλαδή το υγρό συστατικό του αίματος:

Ομάδα Α: Υπάρχει μόνο το αντιγόνο Α στην επιφάνεια των ερυθρών αιμοσφαιρίων (και το Β αντίσωμα στο πλάσμα του αίματος).

Ομάδα Β: Υπάρχει μόνο το αντιγόνο Β στην επιφάνεια των ερυθρών αιμοσφαιρίων (και το Α αντίσωμα στο πλάσμα του αίματος).

Ομάδα ΑΒ: Υπάρχει και το αντιγόνο Α και το αντιγόνο Β στην επιφάνεια των ερυθρών αιμοσφαιρίων (και ούτε το αντιγόνο Α ούτε το αντιγόνο Β στο πλάσμα του αίματος).

Ομάδα Ο: Δεν υπάρχει ούτε το αντιγόνο Α ούτε το αντιγόνο Β στην επιφάνεια των ερυθρών αιμοσφαιρίων (και τόσο το αντιγόνο Α όσο και το αντιγόνο Β στο πλάσμα του αίματος).

Το σύστημα ρέζους (Rh) διαχωρίζει περαιτέρω αυτές τις τέσσερεις ομάδες σε Rh θετικό (+) ή Rh αρνητικό (-), ανάλογα με το αν υπάρχουν ή όχι (αντίστοιχα) άλλα αντιγόνα (κυρίως το D αντιγόνο) στην επιφάνεια των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Έτσι, δημιουργούνται οι οκτώ ομάδες συνολικά: A+, A-, B+, B-, AB+, AB-, O+ και O-.

Πώς καθορίζεται η ομάδα αίματος.

Όπως και το χρώμα των ματιών και πολλά άλλα χαρακτηριστικά, η ομάδα αίματος καθορίζεται από τα γονίδια που κληροδοτούν οι γονείς. Ανάλογα με τη «μείξη» των ομάδων αίματος των δύο γονέων, στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται πώς προκύπτει η ομάδα αίματος του παιδιού.

Συμβατότητα ομάδων αίματος

Σε περίπτωση μετάγγισης αίματος πρέπει να εξασφαλιστεί ότι το αίμα του δότη είναι συμβατό με αυτό του αποδέκτη, δηλαδή ότι το αίμα του πρώτου δεν περιέχει αντιγόνα που θα πυροδοτήσουν την ανοσολογική αντίδραση στον δεύτερο.

Η συμβατότητα μεταξύ των διαφόρων ομάδων αίματος παρουσιάζεται σχηματικά στην παρακάτω εικόνα.

Η ομάδα Ο μπορεί να δώσει αίμα σε οποιαδήποτε άλλη, γι’ αυτό ονομάζεται πανδότης.

Η ομάδα Α μπορεί να δώσει αίμα στην Α και στην ΑΒ.

Η ομάδα Β μπορεί να δώσει αίμα στην Α και στην ΑΒ.

Η ομάδα ΑΒ μπορεί να δώσει μόνο στην ΑΒ, αλλά να λάβει από οποιαδήποτε άλλη, γι’ αυτό ονομάζεται πανδέκτης.

Όσο για το σύστημα ρέζους, οι ομάδες Rh θετικό δίνουν σε ομάδες Rh θετικό και οι ομάδες Rh αρνητικό δίνουν σε ομάδες Rh αρνητικό.

Η πιο κοινή ομάδα αίματος είναι η O+ και η πιο σπάνια η AB-.