Η άνοια δεν είναι πάθηση αλλά κλινική έκφραση πολλών νευροεκφυλιστικών νοσημάτων όπως η νόσος Αλτσχάιμερ (50%-70% των περιπτώσεων άνοιας), η αγγειακή άνοια, η μικτή άνοια, οι μετωποκροταφικές άνοιες και η άνοια με σωματίδια Lewy. Όπως δείχνουν στοιχεία της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών, αφορά περίπου 50.000.000 άτομα σε όλο τον κόσμο, 10.500.000 στην Ευρώπη και 200.000 στην Ελλάδα, ενώ ο αριθμός αναμένεται να αυξηθεί δραματικά στο μέλλον.

Η άνοια εκδηλώνεται με έκπτωση των νοητικών λειτουργιών, της μνήμης, της σκέψης, του λόγου, του προσανατολισμού και της οπτικής αντίληψης, δυσκολία στην επίλυση προβλημάτων και τη διαχείριση συναισθημάτων έως αλλαγές της προσωπικότητας. Τα συμπτώματα θα επηρεάσουν τη λειτουργικότητα του ατόμου στο οικογενειακό, κοινωνικό και εργασιακό του περιβάλλον, εμποδίζοντας την αυτοεξυπηρέτηση του όταν πλέον έχουν περάσει σε προχωρημένο στάδιο.

Η Αμερικανική Ένωση Συνταξιούχων (American Association of Retired Persons – AARP) συγκέντρωσε και παραθέτει 10 προειδοποιητικά σημάδια άνοιας που δεν πρέπει να αγνοήσετε:

1. Δυσκολία σε καθημερινές δραστηριότητες. Η ασυνέπεια στην εξόφληση λογαριασμών ή η αδυναμία ολοκλήρωσης μιας συνταγής μαγειρικής που πλέον δεν μπορούν να αποδοθούν σε αφηρημάδα, η δυσκολία αποπεράτωσης εργασιών και η ανάγκη για περισσότερη προσπάθεια και χρόνο συγκριτικά με παλαιότερα είναι πρώιμες ενδείξεις άνοιας.

2. Επαναλήψεις. Επαναλαμβανόμενη εξιστόρηση ενός πρόσφατου συμβάντος και η ίδια ερώτηση ξανά και ξανά αποτελούν βασικά σημάδια νόσου Αλτσχάιμερ ήπιας σοβαρότητας, σύμφωνα με ειδικούς της κλινικής Cleveland.

3. Δυσκολία στην επικοινωνία. Παρατηρήστε αν το πρόσωπο δυσκολεύεται να συμμετέχει σε συζητήσεις ή να τις παρακολουθεί, αν διακόπτεται απότομα ο ειρμός της σκέψης του και δυσκολεύεται να σκεφτεί λέξεις ή ονομασίες αντικειμένων.

4. Αδυναμία προσανατολισμού. Τα άτομα με άνοια έχουν περιορισμένη χωρική ικανότητα (χωρική αντίληψη, οπτική αναπαράσταση, προσανατολισμός στο χώρο) με αποτέλεσμα να χάνονται συχνά όταν π.χ. οδηγούν.

5. Αλλαγές της προσωπικότητας. Άτομα με άνοια θα αρχίσουν να συμπεριφέρονται ασυνήθιστα ανήσυχα, μπερδεμένα, φοβισμένα ή καχύποπτα, θα είναι ευέξαπτα ή θα παρουσιάζουν καταθλιπτικά συμπτώματα.

6. Απώλεια της αίσθησης χώρου και χρόνου. Αν κάποιος ξεχνά πού βρίσκεται ή δεν μπορεί να θυμηθεί πώς βρέθηκε εκεί, αν ξεχνά τι μέρα είναι επανειλημμένως, τότε η κατάσταση είναι ανησυχητική.

7. Απώλεια αντικειμένων. Για την ακρίβεια, τα άτομα με άνοια τοποθετούν αντικείμενα σε μέρη άλλα από τα συνηθισμένα τα οποία μετά δεν θυμούνται.

8. Προβλήματα συμπεριφοράς τα οποία περιλαμβάνουν από την κακή διαχείριση των χρημάτων έως αμέλεια της προσωπικής υγιεινής και καθαριότητας.

9. Απώλεια ενδιαφέροντος. Η ξαφνική απώλεια ενδιαφέροντος για την οικογένεια, τους φίλους, την εργασία και τις κοινωνικές εκδηλώσεις αποτελεί προειδοποιητικό σημάδι άνοιας.

10. Απώλεια μνήμης. Η απώλεια μνήμης και δη όταν επιμένει, είναι συχνά ένα από τα πρώτα σημάδια άνοιας. Όπως σημειώνουν οι ειδικοί, κάποιες φορές η απώλεια μνήμης συνδυαστικά με δυσκολία συγκέντρωσης, λόγου ή σκέψης μπορεί να υποδηλώνει ήπια γνωστική εξασθένιση κατάσταση λιγότερο σοβαρή που αποτελεί εντούτοις παράγοντα κινδύνου για άνοια.