Τεράστια λάθη στρατηγικής, θλιβερή ασυνεννοησία Στρατιωτικής Ηγεσίας με Κυβέρνηση, διχογνωμίαι και μη τήρηση εντολών της Ηγεσίας προ κρίσιμων αποφάσεων, οδήγησαν τον υπέροχο, τον πέραν πάντων ηρωικό αγώνα του Ελληνικού Στρατού, σε άσκοπη σφαγή. Τέσσερις χιλιάδες νεκροί και δεκαεννέα χιλιάδες τραυματίες στα βουνά του Αρντίζ Νταγ και Κάλε Γκρότο 50 χλμ. προ της Άγκυρας. Ακολούθησε υποχώρηση στις γραμμές εξόρμησης Εσκή Σεχήρ, Κιουτάχειας, «νίκη» των Τούρκων, ανύψωση ηθικού και τεράστια πολλαπλά οφέλη για τον Κεμάλ.
Ο αγών σταδιακά, μεθοδικά, μετατοπίστηκε στο νότο, στην περιοχή του Αφιόν. Η εκκένωση της Ιταλικής ζώνης κατοχής, δημιούργησε νέο μέτωπο από το Αφιόν μέχρι τη θάλασσα. Το συνολικό μέτωπο έφθανε τα 760 χλμ.
Στο πολιτικό πεδίο η κατάσταση γινόταν καθημερινά χειρότερη. Η ενίσχυση του Κεμάλ από τους Μπολσεβίκους σε πολεμοφόδια και χρήματα, η ήττα και αποχώρηση των Γάλλων από την Κιλικία, ουσιαστικά μετέτρεψε τους «συμμάχους» της Ελλάδος Γαλλία και Ιταλία σε συμμάχους του Κεμάλ, τον οποίο ανεφοδίαζαν συνεχώς, απαγορεύοντας τα Ελληνικά Πολεμικά Πλοία να διενεργούν καν νηοψίες.
Η Αγγλία άρχισε να ταλαντεύεται και πέραν των λόγων δεν εκπλήρωσε το καθήκον της ούτε στην παροχή του συμπεφωνημένου δανείου.
Λ. Λαζόπουλος: Tο σύστημα έχει οδηγήσει τους Ράδιο Αρβύλα προς την έξοδο-Η ιστορία με τον Στάθη τους έκανε κακό
Η οικονομική αδυναμία της χώρας δεν μπορούσε να καλύψει τις τεράστιες δαπάνες της Μικρασιατικής Στρατιάς. Η διχοτόμηση του ελληνικού νομίσματος από τον Πρωτοπαπαδάκη απέτρεψε την οικονομική κατάρρευση, αλλά δεν έλυσε τα τεράστια προβλήματα εξοπλισμού, τροφοδοσίας και λειτουργίας της Στρατιάς. Ο Στρατός κουρασμένος, απογοητευμένος και καταπονημένος από τις μάχες και τις συνθήκες διαβίωσης, είχε να αντιμετωπίσει και την διαλυτική κομμουνιστική προπαγάνδα και τους κομματικούς ανταγωνισμούς. Η αντικατάσταση ή αποχώρηση έμπειρων σωματαρχών και μεράρχων, χειροτέρευσε περαιτέρω την κατάσταση. Τον Παπούλα αντικατέστησε ο Χατζηανέστης, αξιωματικός χωρίς εμπειρία και γνώση των Μικρασιατικών συνθηκών.
Πέραν των ανωτέρω υπήρξαν και τραγικά στρατιωτικά λάθη που βοήθησαν σημαντικά τον Κεμάλ να διαρρήξει την Ελληνική άμυνα (συνημμένο σχεδιάγραμμα μετώπου).
Η γραμμική κατανομή των Ελληνικών δυνάμεων σε μέτωπο 760 χλμ.
Το πιο ασθενές σημείο της Ελληνικής άμυνας ήταν η περιοχή νοτιοδυτικά του Αφιόν. Αυτή εκαλύπτετο μόνο από την I και IV Μεραρχία σε ένα μέτωπο 150 χλμ.!!!
Το μικρό βάθος αμύνης από το Αφιόν και από την κρίσιμη νοτιοδυτική περιοχή. Είναι ακατανόητο πως το βάθος από την αρχική γραμμή κατοχής περιορίστηκε σημαντικά ώστε να απέχει μόνο 5 χλμ. από το Αφιόν και περί τα 20-25 χλμ. από τη Σιδηροδρομική Γραμμή Σμύρνης – Αφιόν.
Το νότιο συγκρότημα με τα δύο σώματα Στρατού είχαν τα στρατηγεία τους στο Αφιόν και 20 χλμ. βορειότερα. Ακατανόητο και για τον πλέον άσχετο. Έδινε τη δυνατότητα διείσδυσης του εχθρού, και νοτιοδυτικά αποκοπής των Στρατηγείων από τις Μεραρχίες… πράγμα που συνέβη.
Η παραμονή της Διοίκησης της Στρατιάς στην Σμύρνη με άμεσο κίνδυνο διακοπής επικοινωνίας με Α’ και Β’ Σώματα Στρατού.
Η έλλειψη πληροφοριών σχετικά με τους Τουρκικούς σχεδιασμούς και τις συγκεντρώσεις στρατευμάτων. Ο Τρικούπης «δικαιολογεί» την έλλειψη πληροφοριών στους «γλισχρούς» οικονομικούς πόρους!
Ο κύριος εφοδιασμός των Τουρκικών Δυνάμεων γινόταν από την περιοχή του Ικονίου μέσω της Σιδηροδρομικής Γραμμής Ικονίου – Αφιόν. Ουδεμία επιδρομή κατά των περιοχών εφοδιασμού εμελετήθη ή οργανώθηκε.
Η στατική – γραμμική κατανομή των Ελληνικών Δυνάμεων έδινε στον Κεμάλ όλη τη δυνατότητα να επιλέξει το αδύνατο Ελληνικό σημείο, να οργανώσει και να μετακινήσει ισχυρή δύναμη και να επιλέξει τον ευνοϊκότερο χρόνο επίθεσης.
Γεννάται όντως η απορία, πως είναι δυνατόν τόσον ο πρώην Αρχιστράτηγος Α. Παπούλας όσον και ο Γ. Χατζηανέστης, που τον αντικατέστησε τον Μάιο του 1922, δεν διέγνωσαν τις τραγικές αδυναμίες του μετώπου και δεν έλαβαν τα δέοντα διορθωτικά μέσα. Το αυτό ισχύει και για τους στρατηγούς του Α’ και Β’ Σώματος Τρικούπη και Διγενή, αλλά και τα επιτελεία τους.
Αληθεύει ότι τόσον η Κυβέρνηση όσον και οι Αρχιστράτηγοι διέβλεπαν τις αδυναμίες διατήρησης ενός τόσο εκτεταμένου μετώπου. Υπήρχαν σκέψεις σύμπτυξης του μετώπου στην περιοχή της εντολής των «συμμάχων», πέριξ της Σμύρνης, ως και περί την Προποντίδα και την Νίκαια, με σκοπό περικύκλωσης της Κωνσταντινούπολης, με κατάληψη της Πόλης τον Ιούλιο του ’22.
Η τελευταία προετοιμασία έγινε χωρίς ενημέρωση και έγκριση των «συμμάχων», οργανώθηκε από τον Χατζηανέστη, ενισχύθηκε με μονάδες της Στρατιάς Μικράς Ασίας και τις μονάδες του Θρακικού Μετώπου. Απέτυχε οικτρά διότι οι «σύμμαχοι» δήλωσαν ότι θα προτάξουν αντίσταση. Η αποτυχία επέτεινε την απογοήτευση, ο Χατζηανέστης επέστρεψε από τη Ραιδεστό στη Σμύρνη τέλη Ιουλίου.
Ο Κεμάλ με παραπλανητική επίθεση σε κεντρικό και νότιο άκρο του μετώπου, εζύγισε τις Ελληνικές αντιδράσεις. Διέγνωσε τις άτακτες ελληνικές μετακινήσεις, συγκέντρωσε ισχυρή δύναμη στην περιοχή νοτιοδυτικά του Αφιόν και την 13η Αυγούστου του 1922 αιφνιδίασε και διάσπασε την ασθενή περιοχή μεταξύ I και IV Μεραρχίας.
«Η ΕΜΜΟΝΗ ΣΤΟ ΛΑΘΟΣ»
Τους «έφαγε» η αγωνία! Το πιο αργό πέναλτι στην ιστορία
Πολλάκις η ιστορία μας διδάσκει ότι ο ηγέτης οφείλει να προβλέπει και σε περίπτωση λάθους να το αναγνωρίζει με παρρησία και να το διορθώνει το ταχύτερο.
Στην περίπτωση της Μικρασιατικής Εκστρατείας παρατηρούμε πολλές φορές την εμμονή στο λάθος και την έλλειψη υψηλοφροσύνης και ανάτασης. Από το λάθος του Ελευθερίου Βενιζέλου να ορίσει εκλογές την 1η Νοεμβρίου 1920 και τη νίκη της «Ηνωμένης Αντιπολίτευσις», τα λάθη είναι ατέλειωτα.
Υπήρχε λόγος να επανέλθει ο Κωνσταντίνος; Έστω ο «λαός» τον επανέφερε με 98% - αυτός τι έκανε; Είχε τη μοναδική ευκαιρία να εξιλεωθεί από τα λάθη του και να ζητήσει Εθνική Συμφιλίωση καλώντας όλους τους Έλληνες σε ομοψυχία. Θα μπορούσε να παραιτηθεί – λόγω υγείας – υπέρ του υιού του Γεωργίου και να ζητήσει - ή να επιβάλει – εθνική συμφιλίωση καλώντας τον Ελευθέριο Βενιζέλο να επιστρέψει και να συμμετάσχει. Ομοίως θα μπορούσε να επιβάλει το Μεταξά σαν Αρχιστράτηγο.
Αλλά και αργότερα στο Πολεμικό Συμβούλιο της Κιουτάχειας, θα μπορούσε να αποτρέψει την επίθεση προς την Άγκυρα που ήταν η αρχή του φρικτού τέλους.
Ομοίως τεράστια η ευθύνη του Γούναρη να αρνείται την αδυναμία του να χειριστεί την κατάσταση. Και όταν κάποτε ο Ράλλης του πρότεινε να προσφέρουν το Υπουργείο των Εξωτερικών στον Βενιζέλο, αρνήθηκε έντονα απειλώντας με παραίτηση. Ο απύθμενος εγωισμός και η απόλυτη άρνηση να δεχτεί τα λάθη του!
Τα άρθρα της «Καθημερινής» – ο Βλάχος ήταν στενός φίλος του Γούναρη - «Οι Πομεράνοι» και «Οίκαδε» έστω και λανθασμένα ήταν και καθυστερημένα. Η επίθεση Κεμάλ είχε αρχίσει!
Αλλά και στο στρατιωτικό τομέα η γραμμή αμύνης μετά το Σαγγάριο ίδια περί το Αφιόν, ήταν τουλάχιστον εγκληματική. Είναι δε χαρακτηριστική η διήγηση του Υπαρχηγού του Επιτελείου Χατζηανέστη, Μιχαήλ Πάσσαρη: «Παρ’ όλων το μέτωπον εθεωρείτο ακλόνητον»!!!
Το πλέον εγκληματικό ήταν το μικρό βάθος του μετώπου από το Αφιόν μέχρι την Σιδηροδρομική Γραμμή. 5 χλμ. από το Αφιόν, 20-25 χλμ. από τη Σιδηροδρομική Γραμμή. Άρα δεν υπήρχε δυνατότητα δεύτερης γραμμής αμύνης ούτε βέβαια και ελαστική άμυνα. Γραμμική άμυνα χωρίς δεύτερη και τρίτη γραμμή, χωρίς εφεδρείες με στρατηγείο και κέντρο εφοδιασμού – στο Αφιόν – 5 χλμ. από τις εχθρικές γραμμές στα όρια βολής του Τουρκικού Πυροβολικού! Για όνομα του Θεού! Με τι εγκληματικά λάθη έπαιξαν επιπόλαια την τύχη του Ελληνισμού!
Ο Κεμάλ δεν έκανε τίποτα σπουδαίο. Ήταν απίστευτα τα Ελληνικά λάθη. Συγκέντρωσε 60.000 οπλίτες και 200 πυροβόλα νοτιοδυτικά του Αφιόν χωρίς να τον αντιληφθεί ΚΑΝΕΙΣ. Έκανε και ανατινάξεις για να βελτιώσει τις θέσεις του πυροβολικού του. Ούτε τον θόρυβο από τις εκρήξεις δεν άκουσαν οι αξιωματικοί που ήταν συγκεντρωμένοι στο Αφιόν.
Η ανάλυση της επίθεσης θα γίνει σε νέο κείμενο τον Αύγουστο. Εκείνο όμως που παραμένει σαν δίδαγμα είναι,
Η ΑΠΟΦΥΓΗ ΤΗΣ ΕΜΜΟΝΗΣ ΣΤΟ ΛΑΘΟΣ
Αυτό το δίδαγμα είναι και σήμερα απαραίτητο. Λοιπόν, το 2022 είναι κρίσιμο. Απαιτείται ομοψυχία, Πατριωτική Ένωση – συνένωση όλων των Ελλήνων στους κινδύνους του νέου χρόνου. Ο Ερντογάν δεν θα αποφύγει το λάθος αυτή τη φορά. Αρκεί να το προβλέψουμε και να νικήσουμε.
