Είναι το τεστ Rorschach (τεστ Ρόρσαχ) ένα λαμπρό διαγνωστικό εργαλείο, ή είναι ένα απλά πεπαλαιωμένο τέχνασμα;
Θεωρητικό υπόβαθρο
Στο βιβλίο του “The Inkblots: Hermann Rorschach, His Iconic Test, and the Power of Seeing” ο συγγραφέας Damion Searls θέτει αυτά τα ερωτήματα και βρίσκει την απάντηση… κάπου στην μέση. Καταλήγει στο συμπέρασμα, ότι οι ασθενείς, σε συνεργασία με προικισμένος ψυχολόγους, μπορεί να αποκαλύψουν συναρπαστικά πράγματα προς εξερεύνηση μέσω του τεστ Rorschach. Αλλά το να χρησιμοποιούμε τα αποτελέσματα αυτά σε ποινικές δίκες, ή γενικά σε καταστάσεις με σοβαρό διακύβευμα, είναι μια λανθασμένη και γεμάτη προβλήματα πρακτική.
Για παράδειγμα, τι ακριβώς εξετάζουμε, όταν ζητάμε από κάποιον να μας πει τι βλέπει σε ένα αποτύπωμα μελανιού; Παραδόξως, δεν ξέρουμε. Το θεωρητικό υπόβαθρο του τεστ Rorschach δεν έχει εξηγηθεί ποτέ πλήρως. Εντούτοις, αυτό δεν έχει εμποδίσει την μεγάλη επιτυχία και εξάπλωσή του.
Οι κάρτες με τυπωμένα αποτυπώματα μελανιού σε συμμετρικές μορφές, παραμένουν στο ίδιο ακριβώς μοτίβο, όπως όταν ο Ελβετός ψυχίατρος Hermann Rorschach πρωτοδημοσίευσε το διαβόητο αυτό τεστ το 1921 για να συνοδεύσει το νέο του βιβλίο με τίτλο “Psychodiagnostics”. Οι επιρροές του δρ. Rorschach περιελάμβαναν ένα παιχνίδι για παιδιά με το όνομα “klexography”, τις ιδέες των πρωτοπόρων της ψυχανάλυσης Σίγκμουντ Φρόιντ και Καρλ Γιουνγκ, καθώς και τις παρατηρήσεις ασθενών που ήταν ήδη έγκλειστοι σε κάποιο ψυχιατρικό άσυλο.
“Ο δρ. Rorschach δεν αντιλαμβανόταν τις κηλίδες μελανιού ως ένα τεστ για όλα. Περιέγραψε το πείραμά του ως μια μη-επικριτική και ανοιχτή έρευνα για τον τρόπο που βλέπουν και σκέφτονται οι άνθρωποι”, αναφέρει στο βιβλίο του ο Searls.
Ένα νέο πρόγραμμα υπολογιστή
Ο δρ. Rorschach αντιστάθηκε αρχική πίεση να χρησιμοποιήσει το τεστ με αποτυπώματα μελανιού στα σχολεία ως τεστ “μαθητικής επάρκειας”. Έγραψε ότι η σκέψη ενός επίδοξου φοιτητή να αποκλείεται δυνητικά από τη συνέχεια των πανεπιστημιακών του σπουδών λόγω ενός τεστ σαν αυτό, τον έκανε να αισθάνεται “σαν να μην μπορεί να αναπνεύσει”. Έγραψε τότε, ότι απαιτείται μια συστηματική συλλογή αποτελεσμάτων από πολλά τεστ Rorschach σε ένα μεγάλο δείγμα και μια στέρεη θεωρητική βάση, προτού καθοριστούν τέτοιου τύπου κριτήρια “μαθητικής επάρκειας”.
Ο δρ. Rorschach πέθανε το 1922 με τραγικό τρόπο σε ηλικία μόλις 37 ετών από ρήξη σκωληκοειδίτιδας, ένα χρόνο μετά τη δημοσίευση του βιβλίου “Psychodiagnostics”. Έτσι, το διαβόητο τεστ Rorschach ξέφυγε από τον έλεγχο του δημιουργού του, κέρδισε τεράστια δημοτικότητα (που ενισχύθηκε από τον τραγικό θάνατο του ανθρώπου που το επινόησε) και άρχισε να εφαρμόζεται σε διάφορα πεδία ψυχανάλυσης κατά τις επόμενες δεκαετίες.
Το 1945, ένας ψυχίατρος εφάρμοσε το τεστ Rorschach σε ναζιστές κρατουμένους, προτού ολοκληρωθούν οι Δίκες της Νυρεμβέργης. Στη δεκαετία του 1960, το εν λόγω τεστ το έκαναν πάνω από ένα εκατομμύριο άτομα κάθε χρόνο στις ΗΠΑ!
Η μαγνητική τομογραφία και ο… Andy Warhol
Καθώς οι νέες τεχνολογίες γνώρισαν μεγάλη ακμή στα τέλη της δεκαετίας του 1980, ένα νέο πρόγραμμα υπολογιστή αναπτύχθηκε προκειμένου να ερμηνεύει τα αποτελέσματα ενός τεστ Rorschach σύμφωνα με τα εκατομμύρια των αποτελεσμάτων από τόσα χρόνια εφαρμογής του. Το 2008, Ιάπωνες ερευνητές χρησιμοποίησαν μαγνητική τομογραφία για να παρακολουθήσουν σε πραγματικό χρόνο τη δραστηριότητα του εγκεφάλου ατόμων που έβλεπαν εικόνες με αποτυπώματα από μελάνι (inkblots), και διαπίστωσαν ότι οι πρωτότυπες και οι τυποποιημένες απαντήσεις στο τεστ προκύπτουν σε διαφορετικά μέρη του εγκεφάλου.
Η ποπ κουλτούρα βρίσκει το εν λόγω τεστ απλά “ακαταμάχητο”. Ο Andy Warholδημιούργησε τη δική του σειρά γιγαντιαίων inkblots και έβαλε τίτλο στο κάθε ένα από αυτά τα έργα ζωγραφικής, “Rorschach”. Ο μουσικός Jay Z έβαλε ένα από αυτά τα έργα του Warhol στο εξώφυλλο του βιβλίου του “Decoded”. Οι διαφημιστές έχουν χρησιμοποιήσει κατά καιρούς σχέδια inkblots για να προωθήσουν αρώματα, κινητά τηλέφωνα και άλλα προϊόντα.
iatropedia.gr
