Το 1958, ο τότε Βρετανός πρωθυπουργός, Χάρολντ Μακμίλαν, είχε υπογραμμίσει ότι «ο διάλογος υπερέχει του πολέμου». Ο Μακμίλαν κατείχε βαθιά γνώση τόσο της διπλωματίας όσο και της στρατιωτικής δράσης: είχε τραυματιστεί σοβαρά στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και αργότερα, ως ηγέτης, χρειάστηκε να διαχειριστεί τις απειλές του Ψυχρού Πολέμου, όπως η κρίση των πυραύλων της Κούβας.
Ο Τζον Φ. Κένεντι, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ εκείνη την περίοδο της σχεδόν καταστροφικής πυρηνικής έντασης, επίσης αντιλαμβανόταν τη σπουδαιότητα των διπλωματικών οδών, έχοντας βιώσει τη φρίκη της σύγκρουσης, καθώς τραυματίστηκε σοβαρά κατά τη θητεία του στο Ναυτικό το 1943. Ο Άντριου Μίτσελ, πρώην Υπουργός της βρετανικής κυβέρνησης, εκφράζει την ανησυχία ότι η πολύτιμη σοφία αυτών των ηγετών, που προέκυψε από την εμπειρία του πολέμου, έχει ξεχαστεί σε μια στιγμή που είναι απολύτως κρίσιμη, όπως αναφέρει το
«Η παγκόσμια κοινότητα έχει αμελήσει τα διδάγματα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν σφαγιάστηκαν εκατομμύρια, και η γενιά των προγόνων μας είχε ορκιστεί ότι αυτό δεν θα επαναληφθεί», δηλώνει. Μια θεωρητική σχολή στην ακαδημαϊκή κοινότητα υποστηρίζει την άποψη ότι οι κομβικοί πόλεμοι που καθορίζουν εποχές επαναλαμβάνονται περίπου κάθε 85 χρόνια, καθώς οι νέες γενιές χάνουν την άμεση επαφή με τις σκληρά κερδισμένες εμπειρίες των προηγούμενων. Σύμφωνα με αυτή τη λογική, θα έπρεπε να αναμένουμε μια νέα σύγκρουση οποιαδήποτε στιγμή.
Απίστευτη δήλωση Δένδια! Να είμαστε έτοιμοι να θυσιαστούμε για την Ευρώπη (βίντεο)
Όπως το βλέπει ο Μίτσελ, ακόμη και καθώς συσσωρεύονται τα στοιχεία ότι ο κόσμος κατευθύνεται προς τη λάθος κατεύθυνση, οι κυβερνήσεις έχουν χάσει από τα μάτια τους την αξία του «διαλόγου». Η διάβρωση του διπλωματικού ενστίκτου δεν εμφανίζεται μόνο στη ρητορική, αλλά και στους προϋπολογισμούς. Ο βιομηχανικός Δυτικός κόσμος μειώνει ραγδαία τις επενδύσεις στην ήπια δύναμη — περιορίζοντας τη διεθνή βοήθεια και συρρικνώνοντας τα διπλωματικά δίκτυα — ενώ παράλληλα διοχετεύει πόρους στην άμυνα.
Ραγδαία αύξηση των εξοπλισμών
Σε κανένα σημείο από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου οι στρατιωτικές δαπάνες δεν αυξήθηκαν τόσο γρήγορα όσο το 2024, όταν αυξήθηκαν κατά 9,4% και έφτασαν στο υψηλότερο παγκόσμιο σύνολο που έχει καταγραφεί ποτέ από το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης. Αντίθετα, μια ξεχωριστή έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης με έδρα το Παρίσι διαπίστωσε πτώση 9% στην επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια την ίδια χρονιά μεταξύ των πλουσιότερων δωρητών του κόσμου. Ο ΟΟΣΑ προβλέπει περικοπές τουλάχιστον 9% και ενδεχομένως έως και 17% φέτος.
«Για πρώτη φορά σε σχεδόν 30 χρόνια, η Γαλλία, η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Ηνωμένες Πολιτείες μείωσαν την επίσημη αναπτυξιακή βοήθειά τους το 2024», ανέφερε ο ΟΟΣΑ στη μελέτη του. «Εάν προχωρήσουν στις ανακοινωμένες περικοπές το 2025, θα είναι η πρώτη φορά στην ιστορία που και οι τέσσερις χώρες θα έχουν μειώσει την επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια ταυτόχρονα για δύο συνεχόμενα έτη». Το διπλωματικό σώμα επίσης συρρικνώνεται, με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ να δίνει το παράδειγμα με την περικοπή θέσεων εργασίας στο Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ.
Απίστευτο βίντεο! Δείτε ένα γουρούνι να σώζει δύο Ρώσους στρατιώτες από βέβαιο θάνατο
Είναι δύσκολο να βρεθούν παγκόσμια στοιχεία, τα οποία ούτως ή άλλως γίνονται γρήγορα παρωχημένα. Μία από τις πιο εκτενείς έρευνες βασίζεται σε στοιχεία του 2023. Ωστόσο, οι αρχές της Ολλανδίας, του Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΕ είναι μεταξύ εκείνων που έχουν προειδοποιήσει ότι το διπλωματικό τους προσωπικό αντιμετωπίζει περικοπές. Οι αναλυτές φοβούνται ότι, καθώς οι βιομηχανικές οικονομίες αποστρέφονται τη βοήθεια και τη διπλωματία για να ενισχύσουν τους στρατούς τους, εχθρικά κράτη όπως η Ρωσία, η Κίνα και η Τουρκία θα παρέμβουν για να καλύψουν τα κενά σε αυτά τα δίκτυα επιρροής, στρέφοντας πρώην φιλικές χώρες της Αφρικής και της Ασίας εναντίον της Δύσης.
Και αυτό, προειδοποιούν, απειλεί να κάνει τον κόσμο ένα πολύ πιο επικίνδυνο μέρος. Εάν οι γεωπολιτικές προτεραιότητες των κυβερνήσεων λειτουργούν όπως μια αγορά, η τάση είναι σαφής: πολλοί ηγέτες έχουν αποφασίσει ότι είναι καιρός να πουλήσουν την ειρήνη και να αγοράσουν τον πόλεμο. Οι στρατιωτικές δαπάνες αυξάνονται παγκοσμίως. Ο αμυντικός προϋπολογισμός της Κίνας, δεύτερος μετά αυτόν των ΗΠΑ, αυξήθηκε κατά 7% μεταξύ 2023 και 2024, σύμφωνα με το SIPRI. Οι στρατιωτικές δαπάνες της Ρωσίας αυξήθηκαν κατά 38%.
«Τα όπλα δεν σκοτώνουν. Οι κυβερνήσεις σκοτώνουν»
Ωθούμενοι εν μέρει από τους φόβους των ευρωπαϊκών χωρών ότι ο Τραμπ μπορεί να εγκαταλείψει τη συμμαχία τους, τα μέλη του ΝΑΤΟ συμφώνησαν τον Ιούνιο σε έναν νέο στόχο δαπανών 5% του ΑΕΠ για την άμυνα και την υποδομή ασφάλειας έως το 2035. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ – στον ρόλο του «μπαμπά» – ήταν αρκετά ευχαριστημένος που οι νεότεροι εταίροι του από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού θα πλήρωναν το μερίδιό τους.
Σεισμούς, λιμούς, καταποντισμούς... προφητεύει η έκδοση του Economist για το 2026!
Στην πραγματικότητα, ο αγώνας για τον επανεξοπλισμό ξεκίνησε πριν από την επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έκανε τον στρατιωτικό εξοπλισμό επείγουσα προτεραιότητα για τα ανήσυχα κράτη της Βόρειας και Ανατολικής Ευρώπης που ζουν στη σκιά της Ρωσίας του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν. Σύμφωνα με το SIPRI, οι στρατιωτικές δαπάνες στην Ευρώπη αυξήθηκαν κατακόρυφα κατά 17% το 2024, φτάνοντας τα 693 δισεκατομμύρια δολάρια — πριν ο Τραμπ επιστρέψει στην εξουσία και απαιτήσει από το ΝΑΤΟ να ενισχύσει τη δράση του. Από το 2015, οι αμυντικοί προϋπολογισμοί στην Ευρώπη έχουν αυξηθεί κατά 83%.
Ένα επιχείρημα για την προτεραιότητα της άμυνας έναντι της χρηματοδότησης της βοήθειας ή της διπλωματίας είναι ότι η στρατιωτική δύναμη αποτελεί ισχυρό αποτρεπτικό παράγοντα για τους επίδοξους επιτιθέμενους. Όπως είπε η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν όταν ανακοίνωσε το σχέδιό της για τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης τον Μάρτιο: «Αυτή είναι η στιγμή για ειρήνη μέσω της δύναμης».
Ορισμένοι από τους επικριτές της φον ντερ Λάιεν υποστηρίζουν ότι ο αγώνας εξοπλισμών οδηγεί αναπόφευκτα σε πόλεμο — αλλά η ιστορία δεν το επιβεβαιώνει αυτό, σύμφωνα με τον Γκρεγκ Κένεντι, καθηγητή στρατηγικής εξωτερικής πολιτικής στο King’s College του Λονδίνου. «Τα όπλα δεν σκοτώνουν. Οι κυβερνήσεις σκοτώνουν», είπε. «Το πρόβλημα είναι ότι υπάρχουν κυβερνήσεις που είναι πρόθυμες να χρησιμοποιήσουν τη στρατιωτική δύναμη και να σκοτώσουν ανθρώπους για να επιτύχουν τον στόχο τους».
Έγινε το deal! Μητσοτάκης: Η Ελλάδα κόμβος για το αμερικανικό LNG-Ζελένσκι: Ευχαριστούμε την Ελλάδα και τον Τραμπ
Αιματηρές περικοπές στην εξωτερική βοήθεια
Ιδανικά, ένας ισχυρός στρατός θα πρέπει να συνοδεύεται από τη λεγόμενη «ήπια δύναμη», υπό τη μορφή ισχυρών διπλωματικών δικτύων και δικτύων εξωτερικής βοήθειας, πρόσθεσε ο Κένεντι. Ωστόσο, αν η Ευρώπη πρέπει να επιλέξει, θα πρέπει πρώτα να ανασυγκροτήσει την εξαντλημένη σκληρή δύναμή της, είπε. Ο κίνδυνος για την ειρήνη έγκειται στον τρόπο με τον οποίο οι αντίπαλοι της Δύσης – όπως η Κίνα – ενδέχεται να ανταποκριθούν σε έναν νέο αγώνα εξοπλισμών. Λίγοι σοβαροί πολιτικοί στην Ευρώπη, το Ηνωμένο Βασίλειο ή τις ΗΠΑ αμφισβητούν την ανάγκη για στρατιωτικές επενδύσεις στην σημερινή εποχή αστάθειας και συγκρούσεων. Το ερώτημα, όταν οι κρατικοί προϋπολογισμοί είναι περιορισμένοι, είναι πώς θα χρηματοδοτηθούν.
Και εδώ, η δεύτερη θητεία του Τραμπ έχει δώσει τον τόνο. Λίγες μέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, ο πρόεδρος των ΗΠ+Α πάγωσε δισεκατομμύρια δολάρια σε εξωτερική βοήθεια. Και τον Φεβρουάριο ανακοίνωσε ότι θα περικοπεί το 90% των συμβάσεων της Αμερικανικής Υπηρεσίας Διεθνούς Ανάπτυξης. Η κίνηση αυτή – που παρουσιάστηκε ως μέρος του πολέμου του Τραμπ κατά του «woke» – κατέστρεψε τις ανθρωπιστικές μη κυβερνητικές οργανώσεις, πολλές από τις οποίες βασίζονταν στην αμερικανική χρηματοδότηση για να πραγματοποιήσουν το έργο τους σε μερικές από τις φτωχότερες περιοχές του κόσμου.
Σύμφωνα με μια εκτίμηση, μόνο οι περικοπές της βοήθειας του Τραμπ θα μπορούσαν να προκαλέσουν 14 εκατομμύρια πρόωρους θανάτους τα επόμενα πέντε χρόνια, το ένα τρίτο των οποίων θα είναι παιδιά. Αυτή είναι μια απόφαση που, σύμφωνα με τους επικριτές του Τραμπ, δεν θα ξεχαστεί σε περιοχές όπως η υποσαχάρια Αφρική, ακόμη και πριν τεθούν σε ισχύ οι περικοπές από άλλους σημαντικούς δωρητές, όπως η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Στο Λονδίνο, ο Βρετανός ηγέτης Κιρ Στάρμερ και η ομάδα του είχαν προετοιμαστεί για την επιστροφή του Τραμπ, σχεδιάζοντας μια στρατηγική που στοχεύει στο να κινήσει το προσωπικό συμφέρον του Αμερικανού ηγέτη, αντί για αξίες που δεν ήταν σίγουροι ότι μοιράζεται.
Καθώς ο Στάρμερ ετοιμαζόταν να επισκεφθεί τον Λευκό Οίκο, αυτός και η ομάδα του επινόησαν ένα σχέδιο για να κολακέψουν τον Τραμπ με την άνευ προηγουμένου τιμή μιας δεύτερης επίσημης επίσκεψης στο Ηνωμένο Βασίλειο. Προκειμένου να αποτρέψει μια απότομη ρήξη μεταξύ των ΗΠΑ και της Ουκρανίας, ο Στάρμερ προσπάθησε επίσης να δείξει ότι το Ηνωμένο Βασίλειο έπαιρνε στα σοβαρά τον Τραμπ όσον αφορά την ανάγκη της Ευρώπης (συμπεριλαμβανομένης της Βρετανίας) να πληρώνει για την άμυνά της. Την παραμονή του ταξιδιού του στην Ουάσινγκτον τον Φεβρουάριο, ο Στάρμερ ανακοίνωσε ότι θα αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες – όπως είχε απαιτήσει ο Τραμπ από τους συμμάχους – και ότι θα τις χρηματοδοτήσει εν μέρει μειώνοντας τον προϋπολογισμό του Ηνωμένου Βασιλείου για την εξωτερική βοήθεια από 0,5% του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος σε 0,3%.
Για έναν κεντροαριστερό ηγέτη όπως ο Στάρμερ, του οποίου οι προκάτοχοι στο Εργατικό Κόμμα, Γκόρντον Μπράουν και Τόνι Μπλερ, είχαν υπερασπιστεί την ηθική υποχρέωση να δαπανώνται μεγάλα ποσά για την εξωτερική ανάπτυξη, ήταν μια οδυνηρή αλλαγή πορείας. «Δεν είναι μια ανακοίνωση που με χαροποιεί», εξήγησε. «Ωστόσο, οι πραγματικότητες της επικίνδυνης νέας εποχής μας σημαίνουν ότι η άμυνα και η εθνική ασφάλεια της χώρας μας πρέπει πάντα να έρχονται πρώτες». Η κυβέρνηση των ΗΠΑ χαιρέτισε την κίνηση του Στάρμερ ως «ένα ισχυρό βήμα από έναν διαρκή εταίρο».
Αλλά ο Στάρμερ επέστρεψε στην πατρίδα του και βρήκε πολιτική εξέγερση. Η υπουργός Διεθνούς Βοήθειας Ανελίζε Ντοντζ παραιτήθηκε, προειδοποιώντας τον Στάρμερ ότι η απόφασή του θα «αφαιρούσε την τροφή και την υγειονομική περίθαλψη από απελπισμένους ανθρώπους — βλάπτοντας βαθιά τη φήμη του Ηνωμένου Βασιλείου». Εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι η Βρετανία φαίνεται να «ακολουθεί τα βήματα του Προέδρου Τραμπ όσον αφορά τις περικοπές στην USAID». Στους μήνες που ακολούθησαν, άλλες μεγάλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έκαναν παρόμοιους υπολογισμούς, με ορισμένες να αναφέρουν το Ηνωμένο Βασίλειο ως ένδειξη ότι οι καιροί έχουν αλλάξει.
Περιορισμένοι πόροι
Για τις κυβερνήσεις με περιορισμένους οικονομικούς πόρους στην εποχή του εθνικισμού του Τραμπ, η εξωτερική βοήθεια είναι ένας εύκολος στόχος για εξοικονόμηση πόρων. Το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν κάποτε παγκόσμιος ηγέτης στην εξωτερική βοήθεια και φάρος για τις ανθρωπιστικές οργανώσεις, κατοχυρώνοντας στο νόμο τη δέσμευσή του να δαπανά το 0,7% του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος για την επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια (ODA), σύμφωνα με τον Μίτσελ, τον πρώην υπουργό που ήταν υπεύθυνος για την πολιτική αυτή. «Αλλά τώρα η Βρετανία αναφέρεται στη Γερμανία ως παράδειγμα: “Λοιπόν, οι Βρετανοί μειώνουν τα κονδύλια για την ανάπτυξη, μπορούμε να κάνουμε το ίδιο“».
Στη Σουηδία, ο προϋπολογισμός για την άμυνα αναμένεται να αυξηθεί κατά 18% μεταξύ 2025 και 2026, σε ένα σχέδιο επενδύσεων που η κυβέρνηση χαρακτήρισε «ιστορικό». «Η επικρατούσα κατάσταση ασφάλειας είναι πιο σοβαρή από ό,τι ήταν τις τελευταίες δεκαετίες», δήλωσε το υπουργείο Άμυνας της Σουηδίας, «και η Ρωσία αποτελεί μια πολυδιάστατη απειλή». Ωστόσο, ο προϋπολογισμός της Σουηδίας για τη διεθνή αναπτυξιακή συνεργασία, ο οποίος πέρυσι ανερχόταν σε περίπου 4,5 δισεκατομμύρια ευρώ, θα μειωθεί σε 4 δισεκατομμύρια ευρώ έως το 2026.
Στη χρεωμένη Γαλλία, νωρίτερα φέτος ανακοινώθηκαν σχέδια για περικοπή του προϋπολογισμού της επίσημης αναπτυξιακής βοήθειας (ODA) κατά περίπου ένα τρίτο, αν και οι αποφάσεις για τις δαπάνες έχουν εκτροχιαστεί από μια σπειροειδή πολιτική κρίση που μέχρι στιγμής έχει εμποδίσει την ψήφιση του προϋπολογισμού. Τα κονδύλια για την άμυνα επρόκειτο να αυξηθούν δραματικά, παρά τη συνολική συμπίεση των δημόσιων οικονομικών της Γαλλίας.
Στη Φινλανδία, η οποία μοιράζεται σύνορα 800 μιλίων με τη Ρωσία του Πούτιν, ο προϋπολογισμός για την ανάπτυξη μειώθηκε επίσης, ενώ οι δαπάνες για την άμυνα γλίτωσαν από τις περικοπές. Ο υπουργός Ανάπτυξης της χώρας, Βίλε Τάβιο, από το ακροδεξιό λαϊκιστικό Κόμμα των Φινλανδών, λέει ότι οι περικοπές έδωσαν την ευκαιρία να επανεξεταστεί συνολικά η βοήθεια. Αντί να χρηματοδοτεί ανθρωπιστικά προγράμματα, θέλει να δώσει σε ιδιωτικές επιχειρήσεις την ευκαιρία να επενδύσουν για τη δημιουργία θέσεων εργασίας σε φτωχότερες χώρες. Πιστεύει ότι αυτό θα βοηθήσει να αποτραπεί η μετακίνηση νέων ανθρώπων προς την Ευρώπη ως παράνομοι μετανάστες.
«Αν δεν έχουν δουλειά, οι χώρες θα γίνουν ασταθείς και οι νέοι θα ριζοσπαστικοποιηθούν. Μερικοί από αυτούς θα αρχίσουν να προσπαθούν να φτάσουν στην Ευρώπη», είπε. «Είναι μια κατάσταση απόλυτα κερδοφόρα για όλους αν μπορέσουμε να βοηθήσουμε τις αναπτυσσόμενες χώρες να βιομηχανοποιηθούν και να δημιουργήσουν τις θέσεις εργασίας που χρειάζονται». Δεν μειώνουν όλες οι χώρες τις δαπάνες τους. Η Ιρλανδία σχεδιάζει να αυξήσει τον προϋπολογισμό της για την επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια (ODA), ενώ η Δανία έχει δεσμευτεί να συνεχίσει να δαπανά το 0,7% του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματός της για εξωτερική βοήθεια, ακόμη και αν αυξήσει τις επενδύσεις στην άμυνα.
Ωστόσο, η Ιρλανδία έχει απολαύσει αξιοζήλευτη οικονομική ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια και η Δανία θα χρηματοδοτήσει τις προτεραιότητές της σε θέματα δαπανών αυξάνοντας την ηλικία συνταξιοδότησης στα 70 έτη. Σε κάθε περίπτωση, δεν πρόκειται για γιγαντιαίες οικονομίες που μπορούν να διατηρήσουν μόνες τους τη φήμη της Ευρώπης ως υπερδύναμης ήπιας ισχύος.
Αποψίλωση της διπλωματίας
Η υποχώρηση από την εξωτερική βοήθεια είναι μόνο ένα μέρος μιας ευρύτερης απόσυρσης από την ίδια τη διπλωματία. Ορισμένες πλούσιες δυτικές χώρες έχουν περιορίσει το διπλωματικό τους σώμα, κλείνοντας ακόμη και πρεσβείες και γραφεία. Και πάλι, η Αμερική του Τραμπ αποτελεί το πιο δραματικό παράδειγμα. Τον Ιούλιο, το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ απέλυσε περισσότερους από 1.300 υπαλλήλους, μεταξύ των οποίων διπλωμάτες και δημόσιους υπαλλήλους.
Στα μάτια των Ευρωπαίων αξιωματούχων που παρακολουθούν από μακριά, η κυβέρνηση Τραμπ απλά δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται για την καλλιέργεια των καθιερωμένων σχέσεων με τον υπόλοιπο κόσμο. Σύμφωνα με το πρόγραμμα παρακολούθησης πρεσβευτών της American Foreign Service Association, 85 από τις 195 θέσεις πρεσβευτών των ΗΠΑ ήταν κενές στις 23 Οκτωβρίου. Αυτό οφείλεται εν μέρει στις καθυστερήσεις στην επικύρωση από τη Γερουσία των ΗΠΑ, αλλά εννέα μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων της, η κυβέρνηση δεν είχε καν ορίσει υποψηφίους για περισσότερες από 60 από τις κενές θέσεις.
Το αποτέλεσμα είναι ένα σύστημα που έχει φτάσει στα όρια του, με ορισμένους από τους ανώτερους αξιωματούχους να αναλαμβάνουν περισσότερες από μία θέσεις. Ο Μάρκο Ρούμπιο, υπουργός Εξωτερικών, εξακολουθεί να ασκεί και τα καθήκοντα του συμβούλου εθνικής ασφάλειας του Τραμπ (και έχει επίσης επιλεγεί για να ηγηθεί των εθνικών αρχείων). Με τις βασικές θέσεις να παραμένουν κενές, ο Τραμπ στράφηκε προς τους πιστούς του. Αντί να αξιοποιήσει την κάποτε πλούσια διπλωματική εμπειρία της Αμερικής, ο πρόεδρος έστειλε τον φίλο του Στιβ Γουίτκοφ, δικηγόρο και επενδυτή ακινήτων, να διαπραγματευτεί προσωπικά με τον Πούτιν και να ενεργήσει ως απεσταλμένος του στη Μέση Ανατολή.
Στις Βρυξέλλες, οι αξιωματούχοι της ΕΕ έχουν μείνει κατάπληκτοι από την έλλειψη κατανόησης του Γουίτκοφ για τις πολυπλοκότητες του πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Ένας ανώτερος Ευρωπαίος αξιωματούχος δήλωσε ότι δεν έχουν καμία εμπιστοσύνη ότι ο Γουίτκοφ μπορεί να μεταφέρει μηνύματα μεταξύ Μόσχας και Ουάσιγκτον με αξιοπιστία και ακρίβεια. Αυτό είναι εν μέρει ο λόγος για τον οποίο οι Ευρωπαίοι ηγέτες είναι τόσο πρόθυμοι να μιλήσουν απευθείας με τον Τραμπ, όσο πιο συχνά και με όσο το δυνατόν περισσότερους από αυτούς παρόντες, δήλωσε ο ανώτερος Ευρωπαίος αξιωματούχος.
Και ενώ το διπλωματικό σώμα της Ουάσιγκτον έχει αποδυναμωθεί κατάφωρα, άλλες κυβερνήσεις στη Δύση ακολουθούν το παράδειγμα του Τραμπ, μόνο που το κάνουν πιο διακριτικά. Οι Βρετανοί διπλωμάτες αντιμετωπίζουν περικοπές προσωπικού από 15% έως 25%. Η Ολλανδία μειώνει τον προϋπολογισμό των εξωτερικών αποστολών τους κατά 10% (ενώ αυξάνουν την άμυνα) και σχεδιάζει να κλείσει τουλάχιστον πέντε πρεσβείες και προξενεία, με περισσότερες να ακολουθούν πιθανότατα.
Ακόμη και το κορυφαίο εξωτερικό τμήμα της ΕΕ — η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης, με επικεφαλής την πρώην πρωθυπουργό της Εσθονίας Κάγια Κάλλας, μια σκληροπυρηνική αντίπαλο της Ρωσίας — μειώνει το δίκτυο των γραφείων της στο εξωτερικό. Οι αλλαγές αναμένεται να οδηγήσουν στη μείωση του μεγέθους 10 αντιπροσωπειών της ΕΕ και στην απώλεια 100 έως 150 θέσεων εργασίας τοπικού προσωπικού. «Η ευρωπαϊκή διπλωματία περνά σε δεύτερη μοίρα έναντι προτεραιοτήτων όπως ο έλεγχος των συνόρων και η άμυνα, οι οποίες λαμβάνουν αυξημένες πιστώσεις στον προϋπολογισμό», δήλωσε ένας αξιωματούχος της ΕΕ. Ο εν λόγω αξιωματούχος επέμεινε ότι η ΕΕ δεν «περικόπτει τη διπλωματία», αλλά «οι πόροι κατευθύνονται αλλού».
Ιδιωτικά, διπλωμάτες και άλλοι αξιωματούχοι στην Ευρώπη ομολογούν ότι ανησυχούν βαθιά για την τάση μείωσης της διπλωματικής ικανότητας, ενώ οι στρατιωτικοί προϋπολογισμοί αυξάνονται κατακόρυφα. «Όλοι πρέπει να ανησυχούμε για αυτό», δήλωσε ένας από αυτούς.
