Μεγαλώσαμε μαθαίνοντας να γιορτάζουμε την επέτειο του Πολυτεχνείου με τον τρόπο που «γιορτάζουμε» κάθε ιστορική στιγμή του έθνους. Επιφανειακά, απλουστευτικά, μονοδιάστατα. Μένοντας στην αγνότητα των αγωνιστών, στον ηρωισμό των αντιστασιακών, την αγριότητα της καταστολής. Το «Πολυτεχνείο» περιορίστηκε στις μέρες και τις νύχτες της εξέγερσης. Δεν έχει πριν, ούτε μετά. Στο συλλογικό υποσυνείδητο «έριξε τη χούντα». Δεν είναι ακριβώς έτσι. Για να είμαστε ακριβείς, έριξε μια χούντα και – πολύ βολικά για τις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής – έφερε μιαν άλλη. Που με τη σειρά της «πούλησε» την Κύπρο.

Είναι γνωστό ότι η χούντα των συνταγματαρχών υποστηρίχθηκε από την CIA, που υπερκέρασε και αιφνιδίασε το State Department, το οποίο και προέκρινε πραξικόπημα στρατηγών. Η CIA παρέμεινε στο παρασκήνιο της δικτατορίας από την αρχή μέχρι το τέλος της επταετίας. Επικεφαλής ήταν ο συνταγματάρχης Γεώργιος Παπαδόπουλος, όμως, όπως προκύπτει από απόρρητα έγγραφα της CIA, που δημοσίευσε το Βήμα στις 3/2/2002, αγαπημένο παιδί των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών και εφεδρεία τους, όταν ο Παπαδόπουλος άρχισε να γίνεται ανυπάκουος, ήταν ο διοικητής της ΕΣΑ, ταξίαρχος Δημήτρης Ιωαννίδης. Μάλιστα, το 1956 ήταν αρχηγός της ομάδας που αργότερα οργάνωσε το πραξικόπημα, θέση που κληροδότησε στον Πατίλη, που με τη σειρά του παρέδωσε στον Παπαδόπουλο.

Από τα ίδια έγγραφα του 1973 προκύπτει ότι ο Ιωαννίδης είχε απόψεις για το Κυπριακό που απηχούσαν τις αμερικανικές θέσεις και επιθυμίες. Πίστευε στη διχοτόμηση, με παραχώρηση ενός μικρού κομματιού του νησιού στους Τουρκοκυπρίους και υποστήριζε την ανάγκη να απομακρυνθεί από την εξουσία ο Μακάριος. Επίσης, διαφωνούσε με τον Παπαδόπουλο, ο οποίος είχε ορκίσει Πρωθυπουργό το καλοκαίρι του 1973 τον Μαρκεζίνη, καθώς έκρινε ότι η χούντα είχε σχεδόν κάνει «τη δουλειά της», ο κομμουνιστικός κίνδυνος είχε παρέλθει και η χώρα έπρεπε να οδηγηθεί σε εκλογές στις αρχές του 1974. Μάλιστα, οι σχέσεις του με τον Παπαδόπουλο είχαν οξυνθεί σε βαθμό τέτοιο, που τον είχε απομακρύνει από τη θέση του διοικητή της ΕΣΑ – για να αναγκαστεί υπό την απειλή αντιπραξικοπήματος νεότερων αξιωματικών να τον επαναφέρει ένα μήνα μετά, ήτοι δύο μήνες πριν την εξέγερση.

Διαβάζουμε στην εν λόγω έκθεση της CIA: «Ο Ιωαννίδης έβαλε σε κίνηση τον μηχανισμό για το πραξικόπημα όταν η εξέγερση των φοιτητών, τον Νοέμβριο του 1973, και η πολιτική αστάθεια που επακολούθησε του έδωσαν τη δικαιολογία για να διακόψει τη φιλελευθεροποίηση που είχε ξεκινήσει ο Παπαδόπουλος. Ο Ιωαννίδης αναμενόταν να κινηθεί εναντίον του κοντά στις εκλογές που σχεδιάζονταν για το 1974.» Η αλήθεια είναι ότι κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει κατά πόσο θα πετύχαινε η μάλλον προδιαγεγραμμένη κίνηση Ιωαννίδη. Είναι όμως σαφές, ότι το Πολυτεχνείο έδωσε στον μετέπειτα δικτάτορα και πρωτεργάτη της κυπριακής τραγωδίας ένα πρώτης τάξεως πάτημα για να ρίξει τον Παπαδόπουλο. Το έκανε, ακριβώς, στις 25 Νοεμβρίου του 1973, μέρες μετά την αιματηρή καταστολή της εξέγερσης.

To Πολυτεχνείο εξυπηρέτησε τα σχέδια για ματαίωση της «φιλευθεροποίησης» του καθεστώτος. Οι αμερικανικές, δε, αλλά και οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες, «παρακολούθησαν στενά και από μέσα» την πορεία της εξέγερσης, από την αρχή μέχρι το τέλος της. Το αναφέρει το ίδιο το κλιμάκιο της CIA στην Αθήνα σε αναφορές προς το Langley. Ακόμα όμως κι αν κανείς έχει ενδοιασμούς να πιστέψει τους ίδιους τους Αμερικανούς, μπορεί να ανατρέξει στην θέση του ΚΚΕ, όπως αποδίδεται από έντυπο της Πανσπουδαστικής τον Φεβρουάριο του 1974. Εκεί γίνεται ανοιχτά λόγος για υποκίνηση και νόθευση της εξέγερσης από Έλληνες και ξένους πράκτορες. Βέβαια, είναι διαδεδομένη η θέση, ότι το ΚΚΕ συκοφάντησε εσκεμμένα την κατάληψη του Πολυτεχνείου από φοιτητές της Νομικής, στο πλαίσιο της διαμάχης αναρχικών-κομμουνιστών, που καλά κρατεί και σήμερα. Όμως, η παρουσία πρακτόρων, ακόμα και σε μικρότερη κλίμακα, πρέπει να θεωρείται δεδομένη.

Γράφει ο ΟΔΗΓΗΤΗΣ: «Καταγγέλλουμε τη προσχεδιασμένη εισβολή στο χώρο του Πολ/χνείου τη Τετάρτη, 14 του Νοέμβρη, 350 περίπου οργανωμένων πραχτόρων της ΚΥΠ, σύμφωνα με το προβοκατόρικο σχέδιο των Ρουφογάλη-Καραγιαννόπουλου, με βάση τις εντολές του παραμερισμένου τώρα τέως πρωτοδικτάτορα Παπαδόπουλου και της αμερικανικής CIA, με σκοπό να προβάλουν με κάθε μέσο τραμπουκισμού και προβοκάτσιας γελοία και αναρχικά συνθήματα και συνθήματα που δεν εκφράζανε τη στιγμή και τις συγκεκριμένες δυνάμεις. Για να μπορέσουν έτσι ν’ απομονώσουν το κίνημά μας και την εκδήλωσή μας του Πολυτεχνείου απ’ το σύνολο του λαού και της νεολαίας. Για να μπορέσουν παραπέρα, κατασκευάζοντας (και με τη βοήθεια των χουντικών μέσων ενημέρωσης) την εικόνα μιας μεμονωμένης εξτρεμιστικής επαναστατικοαναρχικής εξέγερσης που δεν έχει τη συμπαράσταση του λαού, να ξαναχρησιμοποιήσουν το χιλιοτριμμένο πρόσχημα του «επαπειλούμενου κοινωνικού καθεστώτος» για να δικαιολογήσουν την επαναφορά του στρατιωτικού νόμου και το δυνάμωμα της αιματηρής τρομοκρατίας. Ενέργειες που οι Αμερικάνοι, η CIA και η χούντα είχαν από καιρό πάρει την απόφαση να επιβάλουν, ύστερα απ’ τη παταγώδη αποτυχία της χουντομαρκεζινικής προσπάθειας καθήλωσης και εκτόνωσης της λαϊκής πάλης και τη φοβερά επικίνδυνη για τη τύχη της εξουσίας τους ανάπτυξη των πιο σύνθετων αντιδικτ/κών αγώνων του λαού ενάντια στη πρωτοφανή καθίζηση του βιοτικού του επιπέδου και τη φασιστική σκλαβιά.»

Θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε σε μεγάλη έκταση. Να γίνει αναφορά στην σύνδεση των γεγονότων με τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ, έναν μήνα πριν, κατά τον οποίο ο Παπαδόπουλος είχε αρνηθεί τη χρήση των βάσεων για την υποστήριξη του Ισραήλ, το οποίο και τελικώς ηττήθηκε. Να παρατεθεί η πληροφορία του Αθανάσιου Στριγγά περί παρουσίας του ίδιου του Μοσέ Νταγιάν στην Αθήνα από τις 14 Νοεμβρίου – που όμως δεν επιβεβαιώνεται. Να ανατρέξουμε ακόμα και στην τελευταία συνέντευξη του Λεωνίδα Κύρκου το 2006, όπου οι αναφορές στο Πολυτεχνείο εκπλήσσουν, αν δεν σοκάρουν. Ας μείνουμε στα σαφή και τα χειροπιαστά.

Με πράκτορες μέσα, με τον Ιωαννίδη έτοιμο να επέμβει, με το σχέδιο της διχοτόμησης έτοιμο, το Πολυτεχνείο εντάσσεται σαφώς στην αιτιακή αλυσίδα που οδηγεί στην εισβολή. Δεν έφερε το Πολυτεχνείο την εισβολή, όμως διευκόλυνε την αλληλουχία των γεγονότων με τρόπο σαφή και ενδεχομένως καθοριστικό. Η χούντα όντως δεν τελείωσε το ’73 – όπως λέει το ανιστόρητο σύνθημα. Τελείωσε το ’74, ο ελληνισμός είχε συρρικνωθεί κι άλλο και η μετάβαση στη δημοκρατία έλαβε χώρα όχι με τον ομαλό τρόπο που είχε σχεδιάσει ο Παπαδόπουλος, αλλά με τον ματωμένο τρόπο των Μεγάλων Δυνάμεων, των προδοτών, των πρακτόρων. Τί απ’όλα αυτά γιορτάζουμε;