Σε μια σημαντική συμφωνία, η Γαλλία και η Νέα Καληδονία αποφάσισαν να δώσουν στο νησί μεγαλύτερη αυτονομία, αναγνωρίζοντάς το ως ξεχωριστό «Κράτος» μέσα στη Γαλλική Δημοκρατία. Η ανακοίνωση έγινε από τον πρόεδρο Μακρόν, μετά από πολλές συζητήσεις, και έχει στόχο να φέρει ειρήνη και σταθερότητα έπειτα από τις εντάσεις και τα επεισόδια που σημειώθηκαν το 2024.

«Ένα Κράτος της Νέας Καληδονίας εντός της Δημοκρατίας: είναι ένα στοίχημα εμπιστοσύνης», έγραψε ο Μακρόν στην πλατφόρμα X το Σάββατο, χαιρετίζοντας τη συμφωνία ως «ιστορική». Κατά την υποδοχή των υπογραφόντων του κειμένου στις Βερσαλλίες, ο Γάλλος πρόεδρος δήλωσε: «Ύστερα από δύο συμφωνίες και τρία δημοψηφίσματα, η Νέα Καληδονία ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στη σχέση της με τη Γαλλία, σε συνθήκες ειρήνης».

Η συμφωνία προβλέπει τη δημιουργία ενός θεσμικού καθεστώτος ενισχυμένης αυτονομίας, με τη Νέα Καληδονία να αποκτά δική της υπηκοότητα και τη δυνατότητα οι κάτοικοι να έχουν διπλή εθνικότητα – γαλλική και καληδονιακή. Το νέο καθεστώς θα ενσωματωθεί στο γαλλικό Σύνταγμα, ενώ η αναγνώριση του «Κράτους της Νέας Καληδονίας» θα μπορεί να γίνει αποδεκτή από άλλες χώρες.

Παρότι η Νέα Καληδονία θα παραμείνει τυπικά υπό τη γαλλική κυριαρχία, η συμφωνία προβλέπει σημαντική αποκέντρωση αρμοδιοτήτων και μια οικονομική ανασυγκρότηση που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και επένδυση στην αναβάθμιση της παραγωγής νικελίου – ενός βασικού πόρου για την τοπική οικονομία.
 

Ο Μανουέλ Βαλς, υπουργός Υπερπόντιων Εδαφών, χαρακτήρισε τη συμφωνία ως «έξυπνο συμβιβασμό» που διατηρεί τους δεσμούς με τη Γαλλία, αλλά ενισχύει την κυριαρχία του νησιού. Όπως τόνισε, η περσινή αναταραχή –κατά την οποία σκοτώθηκαν 14 άτομα– στοίχισε περίπου 2 δισεκατομμύρια ευρώ και αφαίρεσε το 10% του ΑΕΠ της Νέας Καληδονίας.

Η πολιτική κρίση κορυφώθηκε τον Μάιο του 2024, όταν η κυβέρνηση στο Παρίσι πρότεινε να δοθεί δικαίωμα ψήφου σε χιλιάδες μη αυτόχθονες, μόνιμους κατοίκους του νησιού. Η πρόθεση αυτή εξόργισε την κοινότητα των ιθαγενών Κανακ, που φοβήθηκε πως θα μετατραπεί σε μόνιμη μειονότητα, χάνοντας οριστικά κάθε πιθανότητα μελλοντικής ανεξαρτησίας.

Ως απάντηση σε αυτή την ένταση, η νέα συμφωνία προβλέπει ότι στο εξής, μόνο όσοι κατοικούν στο νησί για τουλάχιστον 10 χρόνια θα έχουν δικαίωμα ψήφου – μέτρο που θεωρείται προσπάθεια εξισορρόπησης μεταξύ αυτόχθονων και μεταναστευμένων πληθυσμών.
 

Η Νέα Καληδονία, με πληθυσμό περίπου 270.000 κατοίκους, βρίσκεται σχεδόν 17.000 χιλιόμετρα από το Παρίσι. Αποτελεί μέρος της Γαλλίας από τον 19ο αιώνα, ωστόσο η ιστορική καταπίεση των Κανακ και οι αποικιοκρατικές πρακτικές έχουν διατηρήσει ζωντανό το αίτημα για ανεξαρτησία. Από το 2018 μέχρι το 2021, πραγματοποιήθηκαν τρία δημοψηφίσματα, όλα με αρνητική απάντηση στο ερώτημα της απόσχισης – αν και το τελευταίο, το 2021, δέχθηκε μποϊκοτάζ από τους αυτονομιστές λόγω της πανδημίας.

Το νέο πολιτειακό πλαίσιο θα πρέπει να εγκριθεί από τα δύο σώματα του γαλλικού κοινοβουλίου εντός του τέταρτου τριμήνου του 2025. Ακολούθως, η τελική απόφαση θα τεθεί σε δημοψήφισμα στη Νέα Καληδονία το 2026.

Ο Γάλλος πρωθυπουργός Φρανσουά Μπαϊρού υπογράμμισε ότι η συμφωνία είναι «ιστορικής σημασίας», ενώ η κυβέρνηση εκτιμά ότι αποτελεί το θεμέλιο για βιώσιμη ειρήνη και ανάπτυξη στην περιοχή.