Ένα σκοτεινό σύννεφο απλώνεται πάνω από την ελληνική ύπαιθρο, καθώς το Προεδρικό Διάταγμα 129/2025, σαν αμείλικτος θεριστής, αλλάζει με μια μονοκοντυλιά το μέλλον χιλιάδων μικρών οικισμών. Με περισσότερους από 10.000 οικισμούς να βρίσκονται στο έλεός του, το διάταγμα φέρνει αναστάτωση, φόβο και μια καταστροφική βουτιά στις αξίες της γης, μετατρέποντας οικόπεδα σε άχρηστα χωράφια μέσα σε μια νύχτα.

Απόφαση-σοκ της κυβέρνησης με Προεδρικό Διάταγμα! Απαγορεύουν τη δόμηση στα χωριά

Το νέο πλαίσιο, ψυχρό και αδιάλλακτο, αναθεωρεί τα όρια, τις χρήσεις γης και τους όρους δόμησης για οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων, που γεννήθηκαν πριν το 1923 ή μεταξύ 1923 και 1983. Μόνο οι εκτάσεις που οικοδομήθηκαν έως το 1983 αναγνωρίζονται πλέον ως μέρος των οικισμών. Ό,τι χτίστηκε μετά, βυθίζεται σε μια νομική «γκρίζα ζώνη», αποκομμένο από κάθε πολεοδομική ταυτότητα. Χιλιάδες αποφάσεις νομαρχών, που επέκτειναν αυθαίρετα τα όρια το 1985, κρίθηκαν αντισυνταγματικές από το Συμβούλιο της Επικρατείας και τώρα σβήνονται σαν να μην υπήρξαν ποτέ. Η δυνατότητα επέκτασης ορίων; Μια μακρινή ανάμνηση, περιορισμένη σε ελάχιστες, αυστηρές εξαιρέσεις.

Η πιο ζοφερή συνέπεια χτυπά τα μικρά οικόπεδα. Εκτάσεις κάτω των 2 στρεμμάτων, που βρίσκονται εκτός των νέων ορίων και χαρακτηρίζονται ως Γ’ ζώνη, χάνουν το δικαίωμα δόμησης. Εκτός αν πληρούν απίθανα κριτήρια, όπως πρόσωπο σε κοινόχρηστο δρόμο, αυτά τα οικόπεδα μεταμορφώνονται σε αγροτεμάχια, στερημένα από κάθε πολεοδομική αξία. Η γη που κάποτε έφερε όνειρα οικοδόμησης γίνεται πλέον ένα φάντασμα του παρελθόντος.

Οι οικονομικές πληγές είναι βαθιές και ανελέητες. Η αξία των οικοπέδων σε αυτούς τους οικισμούς καταρρέει σαν χάρτινος πύργος, με απώλειες που φτάνουν το 90%. Ένα οικόπεδο που χθες αποτιμούνταν σε 120.000 ευρώ, σήμερα δεν είναι παρά ένα χωράφι αξίας 12.000 ευρώ – ή και λιγότερο. Ιδιοκτήτες, μεσίτες και τοπικές κοινωνίες παρακολουθούν με τρόμο την περιουσία τους να εξανεμίζεται, ενώ η αβεβαιότητα απλώνεται σαν δηλητήριο.

«Η Ελλάδα είναι ένα πολεοδομικό χάος», δήλωσε με βαρύ τόνο ο Μάνος Κρανίδης, γραμματέας ενημέρωσης της ΠΟΜΙΔΑ και πολιτικός μηχανικός, μιλώντας στο MEGA. «Έχω διαβάσει το διάταγμα ξανά και ξανά, και ακόμα παλεύω να το κατανοήσω. Δημιουργεί μια νομική ανασφάλεια που παγώνει τα πάντα. Οι περιοχές που χτίστηκαν μετά το 1983 τίθενται εκτός, θεωρούνται μη άρτιες και μη οικοδομήσιμες, μέχρι να φτιαχτούν τοπικά πολεοδομικά σχέδια – αν φτιαχτούν ποτέ».

«Η Ελλάδα είναι ένα πολεοδομικό αλαλούμ»

Ο Μάνος Κρανίδης, γραμματέας ενημέρωσης της ΠΟΜΙΔΑ και πολιτικός μηχανικός, μίλησε στο MEGA για το νέο Π.Δ., λέγοντας χαρακτηριστικά: «Τα πολεοδομικά στην Ελλάδα είναι ένα αλαλούμ. Έχω διαβάσει το νομοσχέδιο 2 και 3 φορές και προσπαθώ ακόμα να το καταλάβω. Το πρόβλημα που δημιουργεί είναι η ανασφάλεια δικαίου. Τώρα που μπαίνουν νέα κριτήρια για τους μη οριοθετημένους οικισμούς, όλη η περιοχή που χτίστηκε μετά το 1983 τίθεται εκτός, με αποτέλεσμα να θεωρείται μη άρτια και μη οικοδομήσιμη – μέχρι να γίνει τοπικό πολεοδομικό σχέδιο».

Το μέλλον των μικρών οικισμών κρέμεται από μια κλωστή. Χωρίς δυνατότητα επέκτασης, χωρίς δικαίωμα δόμησης, χωρίς οικονομική αξία, τα χωριά οδηγούνται σε μια αργή, βασανιστική ερήμωση. Οι επενδύσεις παγώνουν, οι υποδομές μαραζώνουν, και οι νεότερες γενιές δεν έχουν πια λόγο να μείνουν ή να επιστρέψουν. Η ελληνική ύπαιθρος, κάποτε ζωντανή, κινδυνεύει να μετατραπεί σε έναν απέραντο τάφο οικοπέδων-φαντασμάτων, όπου τα όνειρα των κατοίκων της σβήνουν κάτω από το βάρος ενός αμείλικτου διατάγματος.