Το κάπνισμα εντός οχήματος παρουσία ανηλίκων δεν είναι απλώς μια επιβλαβής συνήθεια, αλλά μια σαφής παραβίαση της νομοθεσίας, με σοβαρές συνέπειες για την υγεία και την κοινωνική συνοχή. Ο Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ), σε συνδυασμό με τον Ν. 4633/2019, θέτει αυστηρούς κανόνες: απαγορεύεται ρητά το κάπνισμα σε κάθε όχημα, ιδιωτικής ή δημόσιας χρήσης, όταν επιβαίνουν ανήλικοι κάτω των 12 ετών. Η παράβαση επισύρει πρόστιμο 1.500 ευρώ για τον καπνιστή, ενώ αν ο παραβάτης είναι οδηγός οχήματος δημόσιας χρήσης, όπως ταξί, το πρόστιμο διπλασιάζεται στα 3.000 ευρώ, με ταυτόχρονη αφαίρεση του διπλώματος για έναν μήνα.
Για την επιβολή του νόμου, το κράτος καλεί τους πολίτες να αναλάβουν ρόλο ελεγκτή, προτρέποντάς τους να καταγγείλουν παραβάσεις μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας 1142 ή τηλεφωνικά στον ίδιο αριθμό. Μέσω της πλατφόρμας, οι πολίτες μπορούν να καταχωρίσουν τον αριθμό κυκλοφορίας του οχήματος, τον τόπο και την ώρα του περιστατικού, καθώς και να διευκρινίσουν αν η καταγγελία αφορά ιδιώτη ή οδηγό δημόσιας χρήσης. Η διαδικασία, που λειτουργεί όλο το 24ωρο, επιτρέπει τόσο ανώνυμες όσο και επώνυμες καταγγελίες, ενεργοποιώντας τις αρμόδιες αρχές για περαιτέρω έλεγχο.
Παρά την αναγκαιότητα προστασίας των παιδιών από το παθητικό κάπνισμα – ιδιαίτερα σε κλειστούς χώρους όπως το αυτοκίνητο, όπου η έκθεση σε τοξικές ουσίες είναι ιδιαίτερα επιβλαβής – η κρατική αυτή πολιτική εγείρει σοβαρά ερωτήματα. Με την προώθηση της καταγγελίας ως μέσου επιβολής του νόμου, το κράτος μετατρέπει τους πολίτες σε άτυπους πληροφοριοδότες, καλλιεργώντας μια κουλτούρα επιτήρησης και δυσπιστίας. Αντί να ενισχύσει την ευαισθητοποίηση και την αυτορρύθμιση της κοινωνίας, η πρακτική αυτή κινδυνεύει να στιγματίσει την καταγγελία ως «ρουφιανιά», υπονομεύοντας την κοινωνική συνοχή.
Η προστασία των ανηλίκων από τις βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος είναι αδιαμφισβήτητα κρίσιμη. Ωστόσο, η ευθύνη δεν μπορεί να μετατίθεται αποκλειστικά στους πολίτες, μέσω ενός συστήματος που ενθαρρύνει την αλληλοϋπονόμευση. Το κράτος οφείλει να αναζητήσει ισορροπημένες λύσεις, που θα προάγουν τη συμμόρφωση χωρίς να μετατρέπουν τους πολίτες σε φύλακες των συμπολιτών τους.
