H τεχνητή νοημοσύνη έχει φέρει επανάσταση στην αρχαιολογική έρευνα στο Περού, αποκαλύπτοντας 303 νέα γεωγλυφικά στις διάσημες γραμμές της Νάζκα σε διάστημα μόλις έξι μηνών. Αυτή η εντυπωσιακή ανακάλυψη διπλασιάζει τον αριθμό των γνωστών γεωγλυφικών και προσφέρει νέες πληροφορίες για τον πολιτισμό που δημιούργησε αυτά τα μυστηριώδη σχέδια μεταξύ 200 π.Χ. και 650 μ.Χ., επιλύοντας έναν από τους μεγαλύτερους γρίφους των αρχαιοτήτων του Περού.
Η συνεργασία τεχνητής νοημοσύνης και αρχαιολογίας στο Περού
Για περισσότερο από έναν αιώνα, οι γραμμές της Νάζκα στο Περού αποτελούν αντικείμενο έρευνας και θαυμασμού για τους αρχαιολόγους. Τα τεράστια αυτά γεωγλυφικά, που απεικονίζουν ζώα, φυτά και εργαλεία, είναι ορατά μόνο από τον ουρανό και η δημιουργία τους από τον αρχαίο πολιτισμό της Νάζκα παραμένει ένα από τα πιο συναρπαστικά μυστήρια των αρχαιοτήτων.
Ο Καθηγητής Masato Sakai από το Ινστιτούτο Νάζκα του Πανεπιστημίου Yamagata στο Περού συνεργάστηκε με επιστήμονες της IBM για να εκπαιδεύσουν ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης στην ανάλυση εναέριων εικόνων. Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό: η τεχνητή νοημοσύνη κατάφερε να εντοπίσει εκατοντάδες προηγουμένως άγνωστα γεωγλυφικά, επιταχύνοντας σημαντικά τη διαδικασία της αρχαιολογικής έρευνας. Όπως εξηγεί ο ίδιος ο Sakai: «Η ικανότητα διεξαγωγής της έρευνας σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα ήταν χάρη στη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης».
Αίγυπτος: Ανακάλυψαν γραπτά 2.000 ετών – Ελληνικά ιερογλυφικά ανάμεσα στα ευρήματα
Πώς η τεχνητή νοημοσύνη μεταμορφώνει τη μελέτη των αρχαιοτήτων
Η τεχνητή νοημοσύνη δεν περιορίζεται μόνο στον εντοπισμό νέων γεωγλυφικών, αλλά αλλάζει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο οι αρχαιολόγοι προσεγγίζουν τη μελέτη των αρχαίων πολιτισμών του Περού και όχι μόνο. Επεξεργάζοντας αεροφωτογραφίες, τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης μπορούν να εντοπίσουν μοτίβα που συχνά διαφεύγουν από το ανθρώπινο μάτι, προσφέροντας αποτελεσματικότερους και ακριβέστερους τρόπους χαρτογράφησης και κατανόησης των ιστορικών καταλοίπων. Η επιτυχία της τεχνητής νοημοσύνης στην έρημο της Νάζκα αποτελεί μόνο την αρχή μιας νέας εποχής για την αρχαιολογία. Η τεχνολογία αυτή εφαρμόζεται ήδη σε πολλούς αρχαιολογικούς χώρους παγκοσμίως, από ταφικούς τύμβους μέχρι ναυάγια, αναδεικνύοντας τις αρχαιότητες με πρωτοφανή τρόπο.
Τα μυστικά των γραμμών της Νάζκα που αποκαλύπτει η τεχνητή νοημοσύνη
Οι γραμμές της Νάζκα, που δημιουργήθηκαν με την αφαίρεση του επιφανειακού στρώματος του εδάφους για να αποκαλυφθεί το ανοιχτόχρωμο υπέδαφος, αποτελούν μαρτυρία της προηγμένης κατανόησης της γεωμετρίας και των αναλογιών από τον πολιτισμό της Νάζκα. Η Maria Reiche, Γερμανίδα μαθηματικός και αστρονόμος, αφιέρωσε δεκαετίες στη μελέτη αυτών των γραμμών, επισημαίνοντας τις "τέλειες" αναλογίες τους. Με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης, οι ερευνητές μπορούν πλέον να αποκαλύψουν περισσότερα για αυτά τα αινιγματικά σχέδια και τη σημασία τους. Η ομάδα του Sakai προτείνει ότι πολλά από τα νεοανακαλυφθέντα γεωγλυφικά αποτελούσαν μέρος τελετουργικών διαδρόμων, όπου οι άνθρωποι περπατούσαν για να επικοινωνήσουν με τους θεούς τους. Η τεχνητή νοημοσύνη βοήθησε να επιβεβαιωθεί ότι τα γεωγλυφικά δεν ήταν απλώς καλλιτεχνικές εκφράσεις, αλλά είχαν βαθιά πνευματική και πολιτιστική σημασία για τον αρχαίο πολιτισμό του Περού.
Το μέλλον της αρχαιολογίας με την τεχνητή νοημοσύνη
Οι εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης στην αρχαιολογία επεκτείνονται πολύ πέρα από τα γεωγλυφικά του Περού. Η Δρ Αλεξάνδρα Καραμήτρου, ειδικός σε θέματα τεχνητής νοημοσύνης και αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον, αναπτύσσει εργαλεία που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους αρχαιολόγους να εντοπίσουν ένα ευρύτερο φάσμα ιστορικών τοποθεσιών.
Το 2023, ερευνητές από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα χρησιμοποίησαν τεχνητή νοημοσύνη για να αναλύσουν δορυφορικά δεδομένα από την τοποθεσία Saruq Al Hadid, ένα κέντρο τήξης χαλκού από το 1270-800 π.Χ.
Η τεχνολογία αυτή θα μπορούσε επίσης να συμβάλει στη μελέτη:
- Βυθισμένων ναυαγίων και υποθαλάσσιων αρχαιοτήτων
- Θαμμένων αρχαίων πόλεων και οικισμών
- Των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής σε αρχαιολογικούς χώρους
- Κρυμμένων δομών και αντικειμένων που δεν είναι ορατά με γυμνό μάτι
Παρά τα εντυπωσιακά αποτελέσματα, η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι αλάνθαστη. Η ομάδα του Sakai χρειάστηκε να επαληθεύσει χειροκίνητα τις προβλέψεις του συστήματος, εξετάζοντας δεκάδες προτάσεις για κάθε νέο γεωγλυφικό. «Η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι τέλεια, ειδικά στην αρχαιολογία», επισημαίνει η Δρ Καραμήτρου. «Αλλά σε λίγα χρόνια μπορεί να είμαστε σε θέση να αναπτύξουμε αλγόριθμους με πολύ καλή ακρίβεια, βοηθώντας τους ερευνητές να εξοικονομήσουν χρόνο, ενέργεια και πόρους». Καθώς η τεχνολογία της τεχνητής νοημοσύνης εξελίσσεται, αναμένεται να γίνει ακόμη πιο ακριβής, επιτρέποντας στους αρχαιολόγους να εξερευνήσουν περισσότερες περιοχές με λιγότερους πόρους. Η δυνατότητα αυτοματοποίησης της ανίχνευσης αρχαιολογικών χώρων θα μπορούσε να αυξήσει δραματικά την ταχύτητα και το εύρος της αρχαιολογικής έρευνας στο Περού και παγκοσμίως, αποκαλύπτοντας κρυμμένους θησαυρούς και ξεκλειδώνοντας τα μυστικά των αρχαίων πολιτισμών με τρόπους που μέχρι πρόσφατα ανήκαν στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας.
