Η αγία Ειρήνη, της οποίας το αρχικό όνομα ήταν Πηνελόπη, γεννήθηκε στη πύλη Μαδεδλών της Περσίας και γονείς της ήταν ο έπαρχος Λικίνιος και η ευγενής Λικινία.
Σε πολύ μικρή ηλικία άρχισε την γραμματική της εκπαίδευση κοντά σε έναν από τους πλέον σοφούς διδασκάλους της εποχής της, τον Απελλιανό, ο οποίος δίδαξε στη Πηνελόπη τη θύραθεν σοφία, ενώ την χριστιανική πίστη την διδάχθηκε από μια χριστιανή υπηρέτρια του πατέρα της.
Όταν τελείωσε η κατήχηση βαπτίσθηκε χριστιανή και έλαβε το όνομα Ειρήνη. Όταν ο Λικίνιος έμαθε ότι η κόρη του έγινε χριστιανή διέταξε να τη δέσουν στα πόδια ενός άγριου αλόγου για να σκοτωθεί. Αλλά από θαύμα το άλογο στράφηκε εναντίον του και σκότωσε εκείνον.
Μεγάλη ήταν η σύγχυση των παραβρισκομένων, αλλά η αγία τους καθησύχασε και αφού προσευχήθηκε με θέρμη, ο πατέρας της αναστήθηκε. Αμέσως βαπτίσθηκαν όλοι χριστιανοί. Στη συνέχεια η αγία Ειρήνη περιόδευσε σε αρκετά μέρη όπου, δίδαξε το λόγο του Θεού και έκανε πολλά θαύματα. Στο τέλος η αγία Ειρήνη αποσύρθηκε σε ένα ερημικό μέρος έξω από την Έφεσο όπου έζησε με προσευχή και άσκηση.
Στο Συναξάρι της αναφέρεται ότι στην Έφεσο η αγία Ειρήνη βρήκε μία λάρνακα, στην οποία δεν είχε ως τότε ενταφιασθεί κανένας, μπήκε μέσα σε αυτήν και κοιμήθηκε με ειρήνη.
Πριν δε από την κοίμησή της η Αγία Ειρήνη είχε δώσει εντολή να μην μετακινήσει κανένας την ταφόπετρα, με την οποία θα σκέπαζε τη λάρνακα ο δάσκαλός της Απελλιανός, προτού περάσουν τέσσερις ημέρες. Μετά όμως από δύο ημέρες επισκέφθηκαν τον τάφο ο Απελλιανός και οι άλλοι, οι οποίοι είδαν ότι η ταφόπετρα ήταν σηκωμένη και η λάρνακα κενή.
Κατά τα δυτικά Μαρτυρολόγια η Αγία Ειρήνη μαρτύρησε στη Θεσσαλονίκη, αφού ρίχθηκε στην πυρά ενώ κατά το Μηνολόγιον του αυτοκράτορα Βασιλείου Β’, η Αγία Ειρήνη τελειώθηκε μαρτυρικά δι’ αποκεφαλισμού.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Εἰρήνης τὸν ἄρχοντα, ἰχνηλατοῦσα σεμνή, εἰρήνης ἐπώνυμος, δι’ ἐπιπνοίας Θεοῦ, ἐδείχθης πανεύφημε, σὺ γὰρ τοῦ πολέμου, τᾶς ἐνέδρας φυγοῦσα, ἤθλησας ὑπὲρ φύσιν, ὡς παρθένος φρονίμη, διὸ Μεγαλομάρτυς Εἰρήνη, εἰρήνην ἠμὶν αἴτησαι.
