«Η βία δεν ξεκινά στο σχολείο. Ξεκινά από την οικογένεια και την κοινωνία που έχουμε διαμορφώσει. Και επιστρέφει σε εμάς – ως βία από τα ίδια τα παιδιά μας». Με αυτά τα λόγια, η παιδίατρος και γραμματέας του Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων Αττικής, Αφροδίτη Σακαλίδου περιέγραψε το φαινόμενο του bullying κατά τη διάρκεια της ομιλίας της στο 4ο Συνέδριο Πρωτοβάθμιας Παιδιατρικής Φροντίδας, που πραγματοποιήθηκε στο Πόρτο Χέλι στα μέσα Ιουνίου 2025, αναφέρει το iatropedia.gr.

Βία με διάρκεια 

Ο σχολικός εκφοβισμός (bullying) δεν είναι «αθώο πείραγμα». Είναι μια εσκεμμένη, επαναλαμβανόμενη πράξη επιθετικότητας, η οποία αποσκοπεί στη βλάβη του θύματος.

Προϋποθέτει ασύμμετρη σχέση δύναμης, σοβαρότητα στην απειλή, διάρκεια και, κυρίως, βαρύ αντίκτυπο στην ψυχή του παιδιού.

Η λεκτική, σωματική, ψυχολογική, ρατσιστική, σεξουαλική ή και διαδικτυακή βία, είναι όλες μορφές του ίδιου φαινομένου: μιας εκφυλισμένης δυναμικής μέσα στο σχολείο, που διαταράσσει το παιδαγωγικό περιβάλλον και απειλεί τη συναισθηματική υγεία του παιδιού, όπως ανέφερε η ομιλήτρια.

46% αύξηση της νεανικής παραβατικότητας με 23 περιστατικά την ημέρα

Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας, το 2024 καταγράφηκε αύξηση της νεανικής παραβατικότητας κατά 46%.

Η Ελλάδα βρίσκεται στο μέσο όρο της ΕΕ στην παραβατικότητα ενηλίκων με 23 νέα περιστατικά παραβατικότητας ανηλίκων να καταγγέλλονται καθημερινά. Ταυτόχρονα καταγράφεται αυξητική τάση, η οποία προβληματίζει βαθιά τις αρμόδιες αρχές.

Η κα. Σακαλίδου ανέλυσε τη μεταβολή του προφίλ των ανηλίκων με παραβατικές συμπεριφορές.

Όπως παρατήρησε, «παλαιότερα οι δράστες ήταν συχνά παιδιά που προέρχονταν από παραμελημένα περιβάλλοντα. Σήμερα, όμως, η βία εμφανίζεται ακόμα και στα παιδιά χωρίς εμφανή προβλήματα, σε μια κοινωνία που παράγει θυμό και ανομία», όπως είπε.

Η βία είναι σύμπτωμα και όχι αιτία

Μεταφέροντας τη θέση των ειδικών, η κα Σακαλίδου τόνισε:

«Η βία είναι το σύμπτωμα. Όχι το πρόβλημα. Το πρόβλημα ξεκινά εκεί όπου μαθαίνουμε πώς να σχετιζόμαστε: στο σπίτι, στην κοινωνία, στους θεσμούς».

Η κρίση που βιώνουν τα παιδιά, πρόσθεσε, δεν είναι μόνο οικονομική ή εκπαιδευτική. Είναι υπαρξιακή και αξιακή. Και η αντίδρασή τους δεν είναι παρά αντανάκλαση του κόσμου των ενηλίκων, όπως τον βιώνουν και τον ερμηνεύουν.

Θύτες και θύματα είναι συχνά οι ίδιοι άνθρωποι

Ένα ακόμη σημαντικό σημείο που τέθηκε ήταν η εναλλαγή των ρόλων: «Ο εκφοβιστής μπορεί αύριο να γίνει θύμα, και το αντίστροφο. Ο φαύλος κύκλος της βίας κρατά δέσμιες και τις δύο πλευρές».

Σύμφωνα με ερευνητικά δεδομένα, οι επιπτώσεις του bullying ακολουθούν και τους θύτες και τα θύματα μέχρι την ενήλικη ζωή, επηρεάζοντας την ψυχική υγεία, τις διαπροσωπικές σχέσεις, ακόμα και την επαγγελματική πορεία.

Η κα Σακαλίδου πρότεινε ένα ψύχραιμο πλαίσιο παρέμβασης, ξεκινώντας από τη διάθεση να ακουστεί το παιδί χωρίς επίκριση ή βιασύνη για λύσεις. Η ενεργητική ακρόαση (active listening) παρουσιάστηκε ως βασική προϋπόθεση για να αποκαλυφθεί η αλήθεια του παιδιού-θύματος.

Σημείωσε επίσης πως πολλά περιστατικά δεν καταγγέλλονται, επειδή τα παιδιά δεν νιώθουν ασφαλή να μιλήσουν – είτε γιατί δεν εμπιστεύονται, είτε γιατί φοβούνται τις συνέπειες.

Εργαλεία υπάρχουν, όμως, η εφαρμογή τους παραμένει ζητούμενο.

Η παιδίατρος παρουσίασε την κρατική διαδικτυακή πλατφόρμα STOPBULLYING.gov.gr, όπου μπορούν να υποβληθούν ανώνυμες και επώνυμες αναφορές περιστατικών. Ωστόσο, προειδοποίησε:

«Παρά την πληθώρα υλικού και εργαλείων, η απόσταση από το επιθυμητό αποτέλεσμα παραμένει μεγάλη».

Κατέστησε σαφές ότι απαιτείται ενίσχυση των παρεμβατικών προγραμμάτων, έγκαιρη ανίχνευση, μη τιμωρητική διαχείριση και ουσιαστική στήριξη των θυμάτων.

Η ειδικός έκλεισε την ομιλία της ζητώντας την αφύπνισης, όλων μας:

«Ο σχολικός εκφοβισμός είναι ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα, που απειλεί την ψυχική ισορροπία και την κοινωνική συμπεριφορά των παιδιών μας. Δεν φταίνε μόνο τα παιδιά. Φταίμε όλοι. Όταν δεν ακούμε, δεν βλέπουμε ή – ακόμη χειρότερα – όταν δίνουμε εμείς το παράδειγμα της βίας, του αποκλεισμού, της αδιαφορίας», κατέληξε.