Συγκαταλέγεται στη χορεία των λεγομένων Αποστολικών Πατέρων, αφού υπήρξε αυτήκοος μάρτυρας του Αποστολικού κηρύγματος και μαθητής του Ευαγγελιστή Ιωάννη.
Γεννήθηκε γύρω στο 60 μ.Χ. στην Έφεσο από γονείς ευλαβείς, τον Παγκράτιο και τη Θεοδώρα, οι οποίοι και μαρτύρησαν για χάρη του Χριστού, αμέσως μετά από τη γέννηση του παιδιού τους.
Το αρχικό του όνομα Παγκράτιος, που έλαβε εις μνήμην του πατέρα του, αντικαταστάθηκε με το Πολύκαρπος, που είναι δηλωτικό των πλουσίων αρετών, που ως καρποί του Αγίου Πνεύματος καλλιεργούνταν στην ψυχή του. Ο ίδιος ο αγαπημένος μαθητής του Κυρίου, ο Ιωάννης, τον βάφτισε και τον συνέδεσε με τον επίσκοπο Βουκόλο, από τον οποίο έλαβε τη χειροτονία και τελικά τον διαδέχθηκε στον επισκοπικό θρόνο της Σμύρνης.
Σε αρχαιότατο κείμενο της εκκλησιαστικής γραμματείας, που ονομάζεται «Μαρτύριον Πολυκάρπου» και συντάχθηκε από κάποιο μαθητή του, περιγράφονται τα όσα ο Άγιος υπέστη για χάρη της πίστης του στο Χριστό.
Με εντολή του αυτοκράτορα Αντωνίνου, ο Ανθύπατος Στάτιος Κοδράτος οδήγησε τον Ιεράρχη Πολύκαρπο στο στάδιο της Σμύρνης και του ζητούσε επίμονα να αρνηθεί το Χριστό. Η σταθερή απάντηση του Αγίου Πολυκάρπου υπήρξε παροιμιώδης: «86 χρόνια Τον υπηρετώ και σε τίποτε δεν με έχει αδικήσει. Πώς μπορώ να αρνηθώ Αυτόν που με έσωσε;». Οι διώκτες του, αφού τον έριξαν στη φωτιά, στο τέλος τον αποκεφάλισαν στις 23 Φεβρουαρίου του 167 μ.Χ.
Η Αγία Γοργονία, ήταν η νεότερη αδελφή του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου (βλέπε 25 Ιανουαρίου) και κόρη της ευσεβούς Νόννας (βλέπε 5 Αυγούστου) και του επισκόπου Ναζιανζού Γρηγορίου (βλέπε 1 Ιανουαρίου). Ανατράφηκε από τούς γονείς της «με παιδεία και νουθεσία Κυρίου». Αναδείχθηκε δε, ισάξια σε αρετή και αγιότητα βίου και με τους άλλους αδελφούς της. Διακρίθηκε για την οξύνοιά της, την προσήλωσή της στην Αγία Γραφή και την Ιερή Παράδοση στις Άγιες Γραφές, ήταν δε κόσμια, σεμνή, διακριτική και ταπεινή στο φρόνημα.
Νυμφεύθηκε τον Αλύπιο και απέκτησε πέντε παιδιά, δύο αγόρια, τα οποία αφιερώθηκαν στο Θεό, και τρεις θυγατέρες, την Αλυπιανή, την Ευγενία και τη Νόννα. Κοιμήθηκε ενωρίς, το έτος 370 μ.Χ., σε ηλικία μόνο 38 ετών.
