Ο Γενικός Διευθυντής του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), Ραφαέλ Μαριάνο Γκρόσι, απηύθυνε δριμεία προειδοποίηση στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών που συνεδρίασε μετά την επίθεση των ΗΠΑ στις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, τονίζοντας ότι τα πρόσφατα στρατιωτικά πλήγματα κατά των ιρανικών πυρηνικών υποδομών απειλούν να αποσταθεροποιήσουν το διεθνές σύστημα μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων, το οποίο διασφαλίζει την παγκόσμια ασφάλεια εδώ και δεκαετίες.

Ο κ. Γκρόσι ξεκίνησε την παρέμβασή του υπογραμμίζοντας τη σοβαρότητα της κατάστασης: «Το καθεστώς μη διάδοσης πυρηνικών όπλων που στηρίζει τη διεθνή ασφάλεια για περισσότερο από μισό αιώνα βρίσκεται σε κίνδυνο». 

Χαρακτήρισε τις πρόσφατες εξελίξεις στο Ιράν «δραματικές», επισημαίνοντας ότι «η πιθανή επέκταση της σύγκρουσης μετά τους βομβαρδισμούς καθιστά την κατάσταση ακόμη πιο σοβαρή».

Τόνισε την επιτακτική ανάγκη για ανανέωση των διπλωματικών προσπαθειών, δηλώνοντας ότι «έχουμε ένα παράθυρο ευκαιρίας να επιστρέψουμε στον διάλογο και τη διπλωματία». Προειδοποίησε ωστόσο ότι «αν κλείσει αυτό το παράθυρο, η βία και η καταστροφή μπορεί να φτάσουν σε αδιανόητα επίπεδα και το παγκόσμιο καθεστώς μη διάδοσης, όπως το γνωρίζουμε, να καταρρεύσει».

Ο κ. Γκρόσι απηύθυνε έκκληση σε όλες τις πλευρές να δώσουν προτεραιότητα στις διαπραγματεύσεις αντί της σύγκρουσης, σημειώνοντας ότι «το Ιράν, το Ισραήλ, η Μέση Ανατολή, χρειάζονται ειρήνη και υπάρχει δρόμος για τη διπλωματία». Κεντρικός πυλώνας αυτής της διαδικασίας, όπως τόνισε, είναι ο ρόλος του ΙΑΕΑ στην επαλήθευση του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος. 

«Πρέπει να επιστρέψουμε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και να επιτρέψουμε στους επιθεωρητές του ΙΑΕΑ, τους θεματοφύλακες της Συνθήκης Μη Διάδοσης, να επιστρέψουν στις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις και να λογοδοτήσουν για τα αποθέματα ουρανίου, περιλαμβανομένων και των 400 κιλών ουρανίου εμπλουτισμένου στο 60%,» τόνισε. 

«Κάθε συμφωνία, κάθε ρύθμιση, προϋποθέτει την εξακρίβωση των πραγματικών συνθηκών επιτόπου. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο μέσω επιθεωρήσεων του ΙΑΕΑ» πρόσθεσε.

Περιορισμένη η πρόσβαση στις πυρηνικές εγκαταστάσεις

Ο κ. Γκρόσι επιβεβαίωσε ότι οι επιθεωρητές του ΙΑΕΑ εξακολουθούν να βρίσκονται στο Ιράν, αλλά η πρόσβασή τους παραμένει περιορισμένη λόγω των συνθηκών ασφαλείας από τις συνεχιζόμενες εχθροπραξίες. «Οι επιθεωρητές του ΙΑΕΑ βρίσκονται στο Ιράν και πρέπει να επιτελέσουν το έργο τους», ανέφερε, τονίζοντας ότι αυτό «απαιτεί κατάπαυση των εχθροπραξιών ώστε το Ιράν να επιτρέψει την πρόσβαση των ομάδων στις εγκαταστάσεις υπό συνθήκες απαραίτητης ασφάλειας».

Πρόσθεσε ότι «οποιαδήποτε ειδικά μέτρα του Ιράν για την προστασία των πυρηνικών του υλικών και εξοπλισμού μπορούν να γίνουν σύμφωνα με τις υποχρεώσεις του Ιράν στο πλαίσιο των εγγυήσεων και σε συνεργασία με τον Οργανισμό».

Παρέχοντας λεπτομερή απολογισμό των ζημιών, ο κ. Γκρόσι ανέφερε ότι «κρατήρες είναι ορατοί στην εγκατάσταση στο Φορντό, την κύρια τοποθεσία του Ιράν για εμπλουτισμό ουρανίου στο 60%, υποδηλώνοντας τη χρήση από τις Ηνωμένες Πολιτείες βομβών διάτρησης εδάφους». 

Υπογράμμισε ότι «προς το παρόν, κανείς – ούτε και ο ΙΑΕΑ – δεν είναι σε θέση να αξιολογήσει τις υπόγειες ζημιές στο Φόρντο».

Για το συγκρότημα της Εσφαχάν, δήλωσε ότι «επιπλέον κτίρια επλήγησαν κατά τη διάρκεια της νύχτας» μεταξύ αυτών «κτίρια που σχετίζονται με τη διαδικασία μετατροπής ουρανίου» ενώ «οι είσοδοι σε τούνελ αποθήκευσης εμπλουτισμένου υλικού φαίνεται να επλήγησαν επίσης».

Σχετικά με τη Νατάνζ, επιβεβαίωσε ότι «το εργοστάσιο εμπλουτισμού καυσίμου επλήγη ξανά» με χρήση βομβών διάτρησης εδάφους. Το Ιράν ενημέρωσε τον ΙΑΕΑ ότι «δεν υπήρξε αύξηση επιπέδων ραδιενέργειας εκτός των εγκαταστάσεων στις τρεις τοποθεσίες».

Ο κ. Γκρόσι υπενθύμισε ότι ο ΙΑΕΑ «έχει επανειλημμένως τονίσει ότι ένοπλες επιθέσεις σε πυρηνικές εγκαταστάσεις δεν πρέπει ποτέ να συμβαίνουν και μπορεί να προκαλέσουν ραδιενεργές διαρροές με σοβαρές συνέπειες εντός και πέραν των συνόρων του κράτους που δέχεται την επίθεση».

Προειδοποίησε ότι η συνεχιζόμενη στρατιωτική κλιμάκωση «απειλεί ζωές και καθυστερεί την εξεύρεση διπλωματικής λύσης για τη μακροπρόθεσμη διασφάλιση ότι το Ιράν δεν θα αποκτήσει πυρηνικό όπλο», προσθέτοντας ότι «απειλεί επίσης το παγκόσμιο καθεστώς μη διάδοσης».

Ολοκληρώνοντας την παρέμβασή του, ο κ. Γκρόσι τόνισε: «Δύσκολα μπορεί να βρεθεί μια πιο σημαντική και παγκοσμίως υποστηριζόμενη προσπάθεια από το να διασφαλίσουμε ότι χρησιμοποιούμε την τεράστια δύναμη του ατόμου για το καλό και όχι για την καταστροφή. Ας μην επιτρέψουμε να κλείσει το παράθυρο της διπλωματίας. Ας μην επιτρέψουμε την κατάρρευση του καθεστώτος μη διάδοσης. Ανεξαρτήτως των θέσεων και απόψεων του καθενός, υπάρχει μια απλή αλήθεια: δεν θα είμαστε ασφαλέστεροι αν υπάρξουν περισσότερα πυρηνικά όπλα σε περισσότερα κράτη στον κόσμο».