Παράθυρο… προκειμένου να εκδικαστούν με τη διαδικασία της πρότυπης δίκης χιλιάδες αυθαίρετα φαίνεται πως ανοίγει με το πράσινο φως του Συμβουλίου της Επικρατείας έπειτα από σχετικό αίτημα ιδιοκτήτη διατηρητέου στη Σύρο.

Μάλιστα, σύμφωνα με νομικές πηγές, δεν αποκλείεται η απόφαση να βγει ακόμα και πριν το Πάσχα, την ίδια ώρα που βρίσκεται σε εξέλιξη η υπαγωγή κτισμάτων – με τους ιδιοκτήτες να «σπεύδουν» να νομιμοποιήσουν ακίνητα στον τρέχοντα νόμο.

Ετσι, με τη διαδικασία της πρότυπης δίκης θα λύσει οριστικά το ΣτΕ το ζήτημα των αυθαιρέτων, που κατά κανόνα χτίζονται νόμιμα, στη συνέχεια ακυρώνεται η οικοδομική τους άδεια και τελικά νομιμοποιούνται, με παρέμβαση της διοίκησης, που εκ των υστέρων νομοθετεί και τα «νομιμοποιεί». Η διαδικασία της πρότυπης δίκης επελέγη λόγω των χιλιάδων δικών που εκκρεμούν, αλλά και του μεγάλου ενδιαφέροντος που συγκεντρώνουν οι σχετικές υποθέσεις στην κοινή γνώμη.

Τι θα κριθεί

Ειδικότερα, το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο θα δώσει λύση για όλες τις υποθέσεις όπου ανεγέρθηκαν κτίρια βασισμένα σε οικοδομική άδεια, η οποία στη συνέχεια ανακλήθηκε (υποθέσεις που εκτιμάται πως αριθμούν δεκάδες χιλιάδες κτίρια ανά την επικράτεια). Η απόφαση του ΣτΕ θα αποτελέσει πιλότο για όλες τις δίκες με ανάλογο περιεχόμενο, κατ’ αντιστοιχία με την πρότυπη δίκη για τα αναδρομικά.

Η αφορμή του Δικαστηρίου είναι μία υπόθεση ενός οικοπέδου στη Σύρο, για το οποίο εκδόθηκε οικοδομική άδεια το… μακρινό 1998, η οποία ωστόσο ανακλήθηκε με απόφαση του ΣτΕ το 2001. Στο εν λόγω ακίνητο από τότε μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί και άλλες άδειες, που ανακλήθηκαν μετά από προσφυγή ιδιοκτήτριας γειτονικού ακινήτου. Τελικά, το ΣτΕ θα δώσει οριστική λύση στο πρόβλημα για το ακίνητο αυτό, αλλά και για όλα τα άλλα για τα οποία ακυρώθηκε η οικοδομική άδεια, δίνοντας απάντηση στο ερώτημα εάν μπορούν τα ακίνητα αυτά να υπαχθούν στο νόμο 4495/2017 για τα αυθαίρετα.

Πυρετός

Αυτή τη στιγμή οι ιδιοκτήτες όλης της χώρας βρίσκονται σε ρυθμούς υπαγωγής αυθαίρετων κτισμάτων, δεδομένου ότι η κλεψύδρα μετρά αντίστροφα, αφού απομένουν περίπου τέσσερις μήνες για να πέσει η αυλαία για τις πολύ μεγάλες παραβάσεις και να τεθεί σε εφαρμογή η Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου για όλες τις υπόλοιπες κατηγορίες.

Ειδικότερα, οι αυθαιρετούχοι με παραβάσεις κατηγορίας 1- 4 μπορούν μέχρι τις 30 Ιουνίου να τακτοποιήσουν τις ιδιοκτησίες τους με τις υπάρχουσες ευνοϊκές διατάξεις του 4495/17 και οι υπόλοιποι (5η κατηγορία) έχουν μόλις λίγο καιρό ακόμα ώστε να μπουν στη ρύθμιση γιατί σε διαφορετική περίπτωση θα ακολουθήσουν κατεδαφίσεις. Υπενθυμίζεται ότι οι πολύ σοβαρές αυθαιρεσίες αφορούν σε υπέρβαση τουλάχιστον κατά 40% στην κάλυψη και στη δόμηση ή καθ’ ύψος πάνω από 20%.

Σύμφωνα με το υπουργείο Περιβάλλοντος, από τον Ιούλιο και μετά όπου και θα τεθεί σε εφαρμογή η Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου, οι πολίτες θα έχουν αύξηση του προστίμου κατά 20% την πρώτη χρονιά και για κάθε επόμενη θα επιβαρύνονται με επιπλέον 5%, ενώ με 40% προσαύξηση του προστίμου, θα μπει τέλος μέσω της ΗΤΚ, το 2025.

Εκτιμήσεις…

Πάντως, η πρότυπη δίκη δεν έχει ακόμη οριστεί, ωστόσο αναμένεται αυτό να γίνει σύντομα, αφού η διαδικασία αυτή προβλέπει προσδιορισμό τους κατά προτεραιότητα λόγω σπουδαιότητας. Νομικές πηγές εκτιμούν πως μπορεί να υπάρχει απόφαση ακόμα και πριν από το Πάσχα.

Όσο για το προς τα πού αυτή θα κινηθεί, προφανώς οποιαδήποτε εκτίμηση θα είναι… αυθαίρετη, ωστόσο όταν το ΣτΕ εκλήθη να κρίνει τον (αντίστοιχο) νόμο του 2013, έκρινε τότε πως κτίσματα που μετατράπηκαν σε αυθαίρετα, λόγω ανάκλησης της οικοδομικής τους άδειας, δεν μπορούν να υπαχθούν στις ευεργετικές διατάξεις του νόμου και άρα να «νομιμοποιηθούν». Αντίστοιχη ήταν η κρίση του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου τις περισσότερες φορές που ασχολήθηκε με το ίδιο θέμα, από τον νόμο «περί ημιυπαίθριων χώρων» του 1983.

Ωστόσο, παρά το γεγονός πως το ΣτΕ έχει πολλές φορές αρνηθεί την υπαγωγή στους σχετικούς νόμους ακινήτων που ανακαλείται η οικοδομική τους άδεια, οι εκάστοτε κυβερνήσεις έχουν αγνοήσει το Δικαστήριο, ψηφίζοντας νέους νόμους με ανάλογο περιεχόμενο. Στις δύο πιο πρόσφατες περιπτώσεις ακύρωσε τους νόμους 4014/11 και ν. 4178/13, με το σκεπτικό πως έρχονται σε αντίθεση με την αρχή της διάκρισης των λειτουργιών, το δικαίωμα αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας και την υποχρέωση του κράτους να συμμορφώνεται με τις δικαστικές αποφάσεις (άρθρα 26, 20 και 95 του Συντάγματος). Μένει να δούμε αν θα αποφασίσει το ίδιο και για τον νόμο 4495/2017, ο οποίος πάντως δεν επέτρεψε γενικά τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων με αμετάκλητη δικαστική απόφαση, αλλά εξαίρεσε μία σειρά από περιπτώσεις.