Εκατοντάδες χιλιάδες πρόβατα σφάζονται στην Ελλάδα, λόγω της ευλογιάς των αιγοπροβάτων. Αυτό ενδέχεται να επηρεάσει την παραγωγή και τις εξαγωγές της περίφημης φέτας της χώρας, σημειώνει το BBC.

Η Αναστασία Σιούρτου περπατά μέσα στην έρημη φάρμα της στα περίχωρα της Καρδίτσας, μίας πόλης στην περιοχή της Θεσσαλίας στην κεντρική Ελλάδα.

Μια απόκοσμη σιωπή επικρατεί στον τόπο όπου εκτρέφονταν 650 πρόβατα.

Στις 12 Νοεμβρίου, κτηνίατροι σκότωσαν όλα τα ζώα μετά την ανίχνευση κρούσματος ευλογιάς των αιγοπροβάτων.

«Υπάρχει μια άλλη φάρμα δύο χιλιόμετρα μακριά. Είχαν κρούσματα ευλογιάς, αλλά το έκρυψαν», λέει, υπονοώντας τον λόγο που το κοπάδι της προσβλήθηκε από την ασθένεια.

Η κ. Σιούρτου είναι η ίδια κτηνίατρος και έχει επεκτείνει τη φάρμα που δημιούργησε ο πατέρας της.

Η απώλεια των ζώων σημαίνει οικονομική καταστροφή –εκτός από τα ζώα που έχασε η φάρμα, το πρόβειο γάλα, το οποίο πωλείται για την παραγωγή φέτας, αναφέρεται συχνά ως το «λευκό χρυσάφι» της Ελλάδας.

Περισσότερο από το οικονομικό πλήγμα, όμως, η κ. Σιούρτου μιλά για το συναισθηματικό κόστος. «Ήμουν εδώ την ημέρα που σφαγιάστηκαν τα πρόβατα. Είναι πολύ σκληρό, ένιωσα ότι απέτυχα να τα προστατεύσω», σημειώνει.

Πιθανές ελλείψεις φέτας στο μέλλον

Η φέτα πρέπει να παρασκευάζεται από τουλάχιστον 70% πρόβειο γάλα, ενώ το υπόλοιπο είναι κατσικίσιο.

Οι μικρές γαλακτοκομικές μονάδες αναφέρουν ότι ήδη αντιμετωπίζουν προβλήματα στην προμήθεια πρόβειου γάλακτος, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε πιθανή έλλειψη φέτας στο μέλλον. Αν και οι τιμές δεν έχουν ακόμη αυξηθεί, αυτό είναι πιθανό να συμβεί αν η επιδημία δεν εξαλειφθεί.

«Η περιορισμένη ποσότητα διαθέσιμου γάλακτος αυξάνει το κόστος παραγωγής και καθιστά πιο δύσκολη τη διατήρηση των τρεχουσών ποσοτήτων φέτας στην αγορά», λέει ο καθηγητής Δημήτρης Γουγκούλης από τη Σχολή Κτηνιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Ένας άλλος κτηνοτρόφος κοντά στην Καρδίτσα, ο Τάσος Μανάκας, είδε το κοπάδι του, που αριθμούσε 873 ζώα, να θανατώνεται στις 9 Οκτωβρίου.

Τώρα περνά τις μέρες του καθισμένος σε ένα μικρό δωμάτιο στον στάβλο του. «Το μαγαζί είναι κλειστό», λέει με πικρία.

Ο κ. Μανάκας περπατάει δίπλα από τις άδειες μεταλλικές ταΐστρες και το δωμάτιο αρμέγματος που τώρα καλύπτεται από ιστούς αράχνης. «Συνήθιζα να έρχομαι το πρωί, να ακούω τα ζώα να βελάζουν, να τα χαϊδεύω. Την ημέρα που τα σφάγιασαν, ήμουν εδώ. Αν με έκοβες εκείνη την ημέρα, δεν θα έβγαζα αίμα», σημειώνει.

Ξεφυλλίζει προσεκτικά ένα κυβερνητικό έγγραφο γεμάτο αριθμητικούς πίνακες.

Στους πληγέντες κτηνοτρόφους προσφέρεται αποζημίωση μεταξύ 132 και 220 ευρώ ανά πρόβατο, ανάλογα με την ηλικία του. Οι κτηνοτρόφοι απαντούν ότι οι πληρωμές αυτές δεν επαρκούν για να καλύψουν τις απώλειές τους.

Η κυβέρνηση έχει επίσης επικριθεί για την ευρύτερη αντίδρασή της στην επιδημία. Μια Εθνική Επιστημονική Επιτροπή για τη Διαχείριση και τον Έλεγχο της Ευλογιάς των Προβάτων και των Αιγών συστάθηκε μόλις στα τέλη Οκτωβρίου, 14 ολόκληρους μήνες μετά την ανίχνευση της πρώτης περίπτωσης.

Εν τω μεταξύ, δεν δημιουργήθηκαν ζώνες αποκλεισμού στις περιοχές όπου καταγράφηκαν οι πρώτες περιπτώσεις στα τέλη του καλοκαιριού του 2024, και οι επικριτές υποστηρίζουν ότι η κρατική κτηνιατρική υπηρεσία είναι σημαντικά υποστελεχωμένη.

Ταυτόχρονα, αγρότες έχουν συλληφθεί για παράνομη μεταφορά ζώων με φορτηγά σε περιοχές που θεωρούνται απαλλαγμένες από τη νόσο. Και τοπικές αναφορές αναφέρουν ότι μολυσμένα ζώα έχουν θαφτεί σε χωράφια χωρίς να ενημερωθούν οι αρχές.

Ένας εκπρόσωπος του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων δήλωσε στο BBC: «Εφαρμόσαμε το σχέδιο για την εξάλειψη της ευλογιάς των προβάτων από την αρχή, όπως προβλέπεται στα ευρωπαϊκά πρωτόκολλα. Το αποτέλεσμα ήταν να φτάσουμε σχεδόν σε μηδενικά κρούσματα την άνοιξη του 2025. Η απόφαση για τη σύσταση της επιστημονικής επιτροπής τον Οκτώβριο του 2025 ελήφθη υπό την πίεση ενός παράγοντα: πολλοί αγρότες δεν συμμορφώθηκαν με τα μέτρα βιοασφάλειας, με αποτέλεσμα την εκρηκτική αύξηση των κρουσμάτων».

Ο καθηγητής Γουγκούλης επισημαίνει ότι τα υπάρχοντα παλαιότερα εμβόλια είναι αποτελεσματικά σε χώρες όπου η ευλογιά είναι ενδημική, αλλά «δεν αποτελούν μέσο για την εξάλειψη της νόσου». «Δεν προλαμβάνουν πλήρως τη μόλυνση και ο ιός μπορεί να συνεχίσει να κυκλοφορεί στους εμβολιασμένους πληθυσμούς», τονίζει.

Ξεφεύγει η κατάσταση

Ωστόσο, η κατάσταση φαίνεται να ξεφεύγει πλέον από τον έλεγχο.

Μέλη της Εθνικής Επιτροπής για τη Διαχείριση και τον Έλεγχο της Ευλογιάς των Προβάτων και των Αιγών δήλωσαν πρόσφατα σε δημοσιογράφους ότι κτηνοτρόφοι σε διάφορα μέρη της χώρας ενδέχεται να έχουν πραγματοποιήσει έως και ένα εκατομμύριο παράνομους εμβολιασμούς. Αυτό στρεβλώνει την επιδημιολογική εικόνα και καθιστά τον έλεγχο της νόσου ακόμη πιο δύσκολο.

Ωστόσο, πολλοί κτηνοτρόφοι είναι εξοργισμένοι με την υπόθεση των αξιωματούχων. Λένε ότι πρόκειται για αυθαίρετο υπολογισμό και κατηγορούν την επιστημονική επιτροπή ότι θέτει σε κίνδυνο τις εξαγωγές φέτας.

Ο κτηνοτρόφος Χάρης Σεσκλιώτης, στο χωριό Ριζόμυλος κοντά στο Βόλο, ακούει όλα αυτά με βαθιά ανησυχία. Στην φάρμα του εντοπίστηκε μία μόλυνση, με αποτέλεσμα την προληπτική σφαγή 700 προβάτων.

Ήταν η δεύτερη φορά που η φάρμα του καταστράφηκε, μετά τις καταστροφικές πλημμύρες στη Θεσσαλία το 2023.

«Είναι εξαιρετικά σκληρό», δηλώνει στο BBC, περπατώντας ανάμεσα στα άδεια μαντριά των προβάτων του.

Γύρω υπάρχουν στοίβες από δεμάτια χόρτου που προορίζονται για τροφή των προβάτων, τα οποία τώρα μένουν αχρησιμοποίητα στην αυλή της φάρμας και σύντομα θα σαπίσουν.

Ο κ. Σεκλιώτης δεν είναι ο τύπος του αγρότη που κάθεται και μετράει τις πληγές του. «Σκέφτομαι να δημιουργήσω μια νέα μονάδα με τον γιο μου για την πάχυνση μοσχαριών», λέει. «Δεν έχουμε μάθει τίποτα άλλο από την εκτροφή κοπαδιών», καταλήγει.