Η αιτία του παράδοξου αυτού φαινομένου που έπληξε την Ευρώπη το 1816 ήταν η έκρηξη ενός ηφαιστείου στο όρος Tambora της Ινδονησίας, η οποία όχι μόνο επέσπευσε την έλευση του χειμώνα αλλά συνετέλεσε στην εμφάνιση του ψυχρότερου έτους του 19ου αιώνα, και ενός από τα πιο κρύα στην ιστορία του κόσμου.
Η έκρηξη ήταν τέσσερις φορές πιο ισχυρή από εκείνη του Κρακατόα και 52.000 φορές πιο δυνατή από την ατομική βόμβα που έπεσε στη Χιροσίμα το 1945!
Στην Άπω Ανατολή 92.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, κυρίως από την πείνα, λόγω της καταστροφής των καλλιεργειών και του θανάτου εκατοντάδων χιλιάδων ζώων. Σκόνη, θειάφι και σύννεφα στάχτης που εισχώρησαν στην ατμόσφαιρα «αποδιοργάνωσαν» τον καιρό και επηρέασαν τις κλιματικές συνθήκες, προκαλώντας παγκόσμια πτώση της θερμοκρασίας για τρία συνεχόμενα έτη.
Στην Ινδία, για παράδειγμα, οι ετήσιοι μουσώνες δεν… έφτασαν ποτέ, οδηγώντας τον κόσμο σε μια μαζική επιδημία χολέρας, επειδή οι άνθρωποι αναγκάζονταν να πίνουν βρόμικο νερό, ενώ για τη διατροφή τους χρησιμοποιούσαν ό,τι έβρισκαν μέσα στα έλη.
Η Ευρώπη επλήγη περισσότερο από τις ΗΠΑ, ενώ η αδυναμία καλλιέργειας λόγω του πολικού συνεχόμενου ψύχους οδήγησε σε πολλές εξεγέρσεις για τα τρόφιμα, κυρίως στη Γαλλία και την Ελβετία. Τουλάχιστον 200.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από μια ισχυρή επιδημία τύφου, ενώ η σχεδόν ολική καταστροφή της συγκομιδής στη Νέα Αγγλία συνετέλεσε στην πρώτη μαζική μετανάστευση των αγροτών και άλλαξε το μοτίβο της αμερικανικής γεωργίας για πάντα.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι το περίεργο αυτό κλιματικό φαινόμενο αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για καλλιτέχνες, συγγραφείς και θετικούς επιστήμονες. Ειδικότερα τον Ιούλιο του 1816 οι «αδιάκοπες βροχοπτώσεις» ανάγκασαν τη διάσημη συγγραφέα Μαίρη Σέλλεϋ να παραμείνει για αρκετό χρόνο στο σπίτι της, με αποτέλεσμα να γράψει το περίφημο μυθιστόρημα «Φραγκεστάιν», ενώ στο ίδιο πλαίσιο ο Λόρδος Βύρωνας εμπνεύστηκε το ποίημα «Darkness». Τέλος, ο Justus von Liebig, ένας χημικός που βίωσε την πείνα στο Darmstadt, μελέτησε αργότερα τη θρέψη των φυτών και εισήγαγε τα ανόργανα λιπάσματα.
