Η διάκριση υπαλλήλου - εργάτη ίσχυε παλιότερα και γεννούσε σημαντικές ανισότητες. Σήμερα, ολοένα και περισσότερο τείνουν οι ανισότητες αυτές να μετριασθούν, δίχως ωστόσο να οδηγούμαστε σε πλήρη εξάλειψη αυτών.
Ο χαρακτηρισμός ενός εργαζομένου ως υπαλλήλου ή εργάτη στηρίζεται σε δύο κριτήρια, το ουσιαστικό και το τυπικό. Ως προς το ουσιαστικό, αυτό τίθεται από τον ίδιο το νομοθέτη, καθώς ορίζεται πως ο χαρακτηρισμός κάποιου ως υπαλλήλου ή εργάτη εξαρτάται από τη φύση και το είδος της εργασίας που παρέχει, χωρίς να ενδιαφέρει ο χαρακτηρισμός που του αποδίδεται από τη σύμβασή του ή από το εάν αμείβεται με μηνιαίο μισθό ή με ημερομίσθιο.
Ειδικότερα, ως εργάτης χαρακτηρίζεται εκείνος του οποίου η εργασία συνίσταται αποκλειστικά ή κατά κύριο λόγο στη χρησιμοποίηση των σωματικών του δυνάμεων, ενώ ως υπάλληλος χαρακτηρίζεται εκείνος που καταβάλλει κυρίως πνευματικό κόπο και μόχθο και διαθέτει εξιδιασμένη εμπειρία, θεωρητική μόρφωση, κατάρτιση και ανάλογη υπευθυνότητα, ενώ ταυτόχρονα αναπτύσσει πρωτοβουλία και αναλαμβάνει ευθύνη κατά την εκτέλεση της εργασίας.
Το δεύτερο κριτήριο είναι το τυπικό και βάσει αυτού κάποιες κατηγορίες εργαζομένων έχουν εξαρχής χαρακτηρισθεί εκ του νόμου ως υπάλληλοι ή ως εργάτες. Για παράδειγμα, θεωρούνται υπάλληλοι εκ του νόμου οι πτυχιούχοι της Σχολής Τουριστικών Επαγγελμάτων, οι ραδιοτεχνίτες κ.α.
Η διάκριση αυτή υπαλλήλων-εργατών επηρεάζει την εργασιακή σχέση τόσο κατά τη διάρκειά της, αφού είναι διαφορετικοί οι όροι αμοιβής και απασχόλησης, όσο και κατά τη λήξη της, αφού η καταγγελία είναι δυνατή με προθεσμία μόνον για τους υπαλλήλους, ενώ και η αποζημίωση απόλυσης είναι σημαντικά υψηλότερη από εκείνη των εργατών. Ωστόσο, καταλήγοντας θα πρέπει να επισημανθεί ότι, πρέπει να κρίνεται ξεχωριστά η κάθε περίπτωση, αφού πλέον καθίσταται ιδιαίτερα δυσχερής η διάκριση, καθώς το κριτήριο της παροχής πνευματικής ή σωματικής εργασίας έχει υποστεί μεταβολές κυρίως λόγω των σύγχρονων τεχνολογικών εξελίξεων και της αλματώδους τεχνολογικής προόδου.
