Τα Μετέωρα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη μοναστική πολιτεία στην Ελλάδα, μετά απ’ αυτή του Αγίου Όρους. 800 και πλέον σκοτεινόχρωμοι, θεόρατοι βράχοι, γλυπτά έργα τέχνης καμωμένα από τη φύση, ανάμεσα στον Κόζιακα και τα Αντιχάσια, «στεφανώνουν» την Καλαμπάκα στο νομό Τρικάλων, μόλις 22 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα.

Στη θέα των βράχων, που στεγάζουν τη μοναστική παράδοση εδώ και επτά περίπου αιώνες, μόνο έκθαμβος μπορείς να μείνεις, με τη μεγαλοπρέπεια του γιγαντιαίου συμπλέγματος που οφείλεται σε ένα γεωλογικό φαινόμενο διάβρωσης. Οι πρώτοι ασκητές εγκαταστάθηκαν στις σπηλιές του γύρω στον 10ο αιώνα, ενώ τα πρώτα μοναστήρια κτίστηκαν με πολύ επιμέλεια και δεξιοτεχνία τέσσερις αιώνες αργότερα.

Η πρόσβαση

Οι επιβλητικοί βράχοι των Μετεώρων προκαλούσαν ανέκαθεν το δέος και για τις συνθήκες αλλά και, κυρίως, τις μεθόδους ανάβασης που χρησιμοποιούντο. Παλαιότερα η ανάβαση γινόταν με σκαλωσιές στηριγμένες σε δοκάρια σφηνωμένα μέσα στους βράχους, με δίχτυ, και λίγο αργότερα με ανεμόσκαλες, ενώ ακόμα και σήμερα θα δεις τους μεταλλικούς κλωβούς που χρησιμοποιούνται για να ανεβαίνουν οι προμήθειες των καλόγερων. Ευτυχώς, οι προσκυνητές-επισκέπτες χρησιμοποιούν τις σκάλες που λαξεύτηκαν στα βράχια μόλις την δεκαετία του 1920, εξασφαλίζοντας έτσι μία άνετη και ασφαλή ανάβαση στα μοναστήρια.

Στην αρχαιότητα, οι κάτοικοι της περιοχής κατέφευγαν στους δύσβατους βράχους για να προστατευτούν από τις επιθέσεις των διάφορων ληστών και επιδρομέων της εποχής. Αλλά και οι πρώτοι ασκητές που κατέφτασαν τον 9ο αιώνα χρειάζονταν να αναρριχηθούν για να φτάσουν στις σπηλιές–σκήτες. Από τον Αθανάσιο Μετεωρίτη, τον ιδρυτή της μονής του Μεγάλου Μετεώρου μαθαίνουμε πώς ο ίδιος με δύο άλλους μοναχούς και τη βοήθεια ενός άνδρα εξασκημένου στις αναβάσεις των βράχων, ανέβηκαν στο βράχο του Πλατύ Λίθου, όπου είναι χτισμένη η μονή σήμερα.

Όπως και να χει, είτε για βιοποριστικούς λόγους, είτε από εξερευνητικό ένστικτο, τα στοιχεία δείχνουν ότι από παλιά ντόπιοι, βοσκοί και κυνηγοί, επιχειρούσαν αναβάσεις στους ψαμμιτικούς κροκαλοπαγείς βράχους των Μετεώρων. Ακόμα και οι τοπικές παραδόσεις, όπως αυτή του Αγίου Γεωργίου του Μαντηλά, δείχνουν τη σχέση των κατοίκων με τους βράχους. Ο μύθος λέει ότι κάποιος Τούρκος πήγε να κόψει ξύλα στο μικρό δάσος κάτω από το ασκητήριο του Αγίου Γεωργίου. Όταν ένας κορμός τον καταπλάκωσε, η γυναίκα του έταξε τον φερετζέ της στον Άγιο προκειμένου ο άντρας της να γίνει καλά, όπως και έγινε. Και από τότε κάθε χρόνο του Αγίου Γεωργίου οι νέοι ανεβαίνουν μια αρκετά επικίνδυνη ανάβαση, αλλάζοντας τα παλιά μαντήλια με νέα που προσφέρονται ως τάματα.

Η ιστορία που σίγουρα δεν ανήκει στη σφαίρα των θρύλων και των παραδόσεων έρχεται από το κοντινό 1975, όταν οι κορυφαίοι ορειβάτες Χάσσε και Στούτε έρχονται στα Μετέωρα και αναδεικνύουν παγκοσμίως την αναρριχητική - αθλητική πλευρά των μετεωρικών βράχων, ανοίγοντας πάνω από 100 πύργους πεδίου και 700 αναρριχητικές διαδρομές, δίνοντας στην ελληνική ορειβασία -που τότε ακόμα ήταν στα σπάργανα- μια άλλη ώθηση... προς τον ουρανό.

Τα μοναστήρια

Η Μονή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, γνωστή και ως Μεγάλο Μετέωρο, ήταν το πρώτο μοναστήρι που ιδρύθηκε και εκείνο που έδωσε το όνομά του σε όλη τη μοναστική πολιτεία. Καθώς εκείνη την εποχή η Θεσσαλία βρισκόταν υπό την κατοχή του Σέρβου ηγεμόνα Δουσάν, τα μοναστήρια απέκτησαν προνόμια και γνώρισαν μέρες μεγάλης ακμής, κυρίως κατά τον 16ο αιώνα, οπότε και χτίστηκαν ή ανακαινίστηκαν εκ βάθρων. Η παράδοση αναφέρει ότι η κοινοβιακή πολιτεία των Μετεώρων είχε παλαιότερα 24 μονές. Σήμερα λειτουργούν μόνο έξι, ενώ τα υπόλοιπα 15 είναι ακατοίκητα και ερειπωμένα. Οι Ιερές Μονές της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, της Αγίας Τριάδας, του Αγίου Νικολάου του Αναπαυσά, και του Βαρλαάμ είναι αντρικές ενώ η Ιερά Μονή Ρουσάνου και Αγίου Στεφάνου γυναικείες.

Πολλοί μοναχοί, ιερείς και σπουδαίοι αγιογράφοι της εποχής, όπως ο Θεοφάνης και ο Φράγκος Κατελάνος, φιλοτέχνησαν με τοιχογραφίες τους ναούς, με πλούσιο χρωματισμό -άλλοτε ζωηρό και άλλοτε απαλό – και με μια χαρακτηριστική εκφραστικότητα και φυσικότητα στις εκφράσεις και τις κινήσεις των αγίων. Αρκετές τοιχογραφίες έχουν υποστεί σοβαρότατες ζημιές από επιδρομές βανδάλων ενώ άλλες έχουν πια φθαρεί από το πέρασμα του χρόνου.

Το σίγουρο είναι ότι στα Μετέωρα σώζονται ανεκτίμητοι θησαυροί, κειμήλια και έργα μικροτεχνίας, όπως το αριστουργηματικό ξυλόγλυπτο τέμπλο του καθολικού της Μονής Αγίου Στεφάνου, Σταυροί με Τίμιο Ξύλο, αρχιερατικοί ράβδοι, χρυσοποίκιλτα άμφια, χειρόγραφα και Ευαγγέλια ενώ από ιστορικής πλευράς μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι πάνω από χίλιοι χειρόγραφοι κώδικες, καθώς και οι σειρές βυζαντινών και μεταβυζαντινών εγγράφων που σώζονται και φυλάσσονται στα αρχειοφυλάκια των μοναστηριών. Για όλα αυτά, τα Μετέωρα έχουν χαρακτηριστεί από τον ΟΗΕ Μνημείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Το Πάσχα

Δύο λέξεις χαρακτηρίζουν το Πάσχα στα Μετέωρα: Δέος και έκσταση. Οι λειτουργίες στις Μονές κατά τη Μεγάλη Εβδομάδα αρχίζουν στις 7 και τελειώνουν γύρω στις 9:30 το βράδυ.

Τη Μεγάλη Πέμπτη αξίζει να δεις την ακολουθία του Μυστικού Δείπνου στην Ιερά Μονή Βαρλαάμ, τη Μεγάλη Παρασκευή να συμμετέχεις στο διακριτικό στολισμό του Επιταφίου (που δεν φέρει το χαρακτηριστικό κουβούκλιο), το Μεγάλο Σάββατο να παρακολουθήσεις τη λειτουργία της Ανάστασης που αρχίζει στις 9 και να παραμείνεις και μετά το «Χριστός Ανέστη» ενώ την Κυριακή της Λαμπρής, στη φιλόξενη Καλαμπάκα θα δοκιμάσεις – εκτός από τον παραδοσιακό βέβαια οβελία – τις πασπαλιάρες (πίτες από καλαμποκάλευρο στη γάστρα) και το μπασιορντί (χοιρινό διατηρημένο στο λίπος), συνοδεία του ντόπιου τσίπουρου! 

Πηγή: thetoc.gr